Αφορμή για να γράψω το άρθρο αυτό υπήρξε η γνωστή θέα να βλέπεις παρέες όπου ο καθένας ασχολείται με το κινητό του! Εξάλλου οι καλημέρες, οι καληνύχτες, οι ευχές ακόμα και τα συλλυπητήρια δίνονται μέσω διαδικτύου.
Ακόμα και η ίδια που χρησιμοποιώ το ίντερνετ ως εργαλείο δουλειάς και συγγραφής προβληματίστηκα όταν διαπίστωσα ότι η πρώτη δουλειά όταν γυρίζω το μεσημέρι στο σπίτι μου είναι να ανοίγω τον υπολογιστή! Αφήστε λοιπόν το ίντερνετ και ζήστε τις αληθινές στιγμές! Το διαδίκτυο είναι μόνο ένα εργαλείο και δεν υποκαθιστά την ανθρώπινη επαφή, δεν υποκαθιστά την ανθρώπινη ζωή!
Εποχή κρίσης, εποχή μοναξιάς… Οι ανθρώπινες σχέσεις περιτυλιγμένες με το μανδύα του συμφέροντος φαντάζουν δύσκολες. Ο σύγχρονος άνθρωπος προτιμά τη μοναξιά από την καθημερινή σύγκρουση ιδεών, κλείνεται στο καβούκι του και οι πραγματικοί του φίλοι τόσο λίγοι που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.
Και, όμως, αν ρωτήσεις κάποιον «πόσους φίλους έχεις» θα σου πει 1500, 2000, 3500, ίσως και πιο πολλούς. Και αναρωτιέσαι πως είναι δυνατόν να έχει κάποιος τόσους πολλούς φίλους. Ή έχουμε ξεχάσει την πραγματική έννοια της λέξης «φιλία» και θυσιάσαμε, στο βωμό της ανάγκης μας για φίλους, τον ορισμό της λέξης «φιλία».
Πού βρίσκονται όλοι αυτοί οι αόρατοι, ίσως, φίλοι; Μιλάμε μαζί τους, περνάμε πολλές ώρες συζητώντας, τους λέμε τα προβλήματά μας και ό,τι μας απασχολεί και εκείνοι είναι πάντα διαθέσιμοι να μας ακούσουν, να μας συμβουλέψουν, να μας στηρίξουν κάθε ώρα και κάθε στιγμή. Και, όμως, δεν τους γνωρίζουμε… δεν τους έχουμε δει ποτέ από κοντά και ούτε πρόκειται. Ζουν μακριά μας. Μπορεί ακόμα να είναι και ανύπαρκτοι, να μην υπάρχουν καν αλλά να παρουσιάζονται με ψευδή στοιχεία στον αόρατο κόσμο του ίντερνετ.
Οι ανάγκες των ατόμων δημιουργούν θεσμούς. Η ανάγκη του ατόμου για άμεση επικοινωνία εδώ και τώρα, σε συνδυασμό με την υπερβολική εργασία, δεν άφησε περιθώρια για πραγματικούς φίλους.
Δημιουργήσαμε λοιπόν εικονικούς, ψεύτικους φίλους -αρκεί που πληρούν ό,τι ζητάμε… Η διαδικασία απλή, ένα αίτημα φιλίας και προσθέτουμε άτομα στη ζωή μας. Τα βάζουμε στη ζωή μας , στην καθημερινότητά μας και μοιραζόμαστε μαζί τους ώρες της ζωής μας, καθώς και τα μυστικά μας.
Μετράμε την αγάπη τους με τα likes που κάνουν στις αναρτήσεις μας. Όσο πιο πολλά τα likes σημαίνει ότι μας αγαπάνε και μας εκτιμάνε. Τους τοποθετούμε στη ζωή μας και μας γίνονται ανάγκη και εξάρτηση. Δε ζούμε χωρίς αυτή την αόρατη παρουσία τους, τους αναζητάμε, ανησυχούμε αν δεν εμφανιστούν στα καθιερωμένα διαδικτυακά ραντεβού. Είναι οι φίλοι μας , οι κολλητοί μας, κάποιους μάλιστα τους δηλώνουμε και ως μέλη της οικογένειάς μας.
Νομίζουμε ότι τους ξέρουμε χρόνια αφού στον τοίχο του φεις έχουν καταγράψει όλη τους τη ζωή με πληροφορίες και φωτογραφίες. Την ηλικία τους την οικογενειακή τους κατάσταση, τα ενδιαφέροντα, την εργασία και ότι εκείνοι θεωρούν ότι πρέπει να βγάλουν προς τα έξω. Η σελίδα τους στο facebook είναι η ηλεκτρονική βιογραφία τους, το ηλεκτρονικό τους φακέλωμα.
Φτάσαμε σε μια εποχή όπου η πραγματικότητα ταυτίζεται με αυτό που στην ουσία δεν υπάρχει. Ζούμε με ψευδαισθήσεις ότι περιτριγυριζόμαστε από φίλους, ενώ η πραγματικότητα είναι άλλη! Δεν είναι δυνατόν να έχουμε χιλιάδες φίλους. Οι αόρατοι φίλοι του facebook είναι το υποκατάστατο μιας πραγματικής ανάγκης που δεν ικανοποιείται. Το facebook είναι η μικρογραφία της πλαστής κοινωνίας, κοινωνίας που φτιάχνουμε για να κερδίσουμε χρόνο, για να διατηρήσουμε όσο μπορούμε αναλλοίωτες τις κοινωνικές επαφές.
Και το καλύτερο, αν ο φίλος ή η φίλη δεν μας αρέσει, πλέον, τον διαγράφουμε με ένα πάτημα κουμπιού… όλα έγιναν τόσο εύκολα και γρήγορα στην άπληστη κοινωνία, στην κοινωνία της αφθονίας.
Τον διαγράφουμε λοιπόν… τον εξαφανίζουμε αυτόματα και μαγικά, εξάλλου υπάρχουν τόσοι άλλοι φίλοι διαθέσιμοι. Έτοιμοι να μας χαρίσουν απλόχερα τη φιλία τους . Σε μια εποχή όπου οι αξίες και τα ιδανικά, όπως η φιλία και η οικογένεια (γιατί παρατηρείται και το φαινόμενο οι γονείς με τα παιδιά που βρίσκονται στον ίδιο χώρο, στο ίδιο σπίτι και να επικοινωνούν μέσου διαδικτύου επειδή είναι φίλοι στο facebook) είναι τόσο εύκολη υπόθεση δε θα πρέπει να αναρωτιόμαστε γιατί γκρεμίζονται τόσο εύκολα.
Ίσως γιατί δε χτίστηκαν όπως θα έπρεπε, ίσως γιατί δε μοχθήσαμε καν γι αυτά, ίσως γιατί το τοποθετήσαμε σε ευάλωτες και τόσο εύθραυστες βάσεις που στο πρώτο φύσημα εμποδίων κατέρρευσαν.
Πίσω από την ευκολία των διασυνδέσεων όσον αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις κρύβεται η δυσκολία να δούμε την αλήθεια. Η αλήθεια είναι ότι χωρίς μόχθο δε στεριώνουν οι ανθρώπινες σχέσεις. Η Τεχνολογία είναι απαραίτητη να καλλιεργήσουμε τις επαφές μας και όχι για να σπείρουμε φιλίες και αόρατες επαφές.
Το facebook είναι μια ευκολία στη ζωή μας, ένα παιχνίδι ίσως για να γεμίσουμε το χρόνο μας και να χαλαρώσουμε. Δεν αποτελεί, όμως, σε καμία περίπτωση την κανονική ζωή μας. Πίσω από τις οθόνες υπολογιστών κρύβονται άνθρωποι που είναι ορατοί, αλλά τόσο αόρατοι συνάμα, και αυτό γιατί ποτέ δεν πρόκειται να καλύψουν τα κενά που δημιουργεί η ανάγκη για πραγματική επαφή και αμεσότητα.
Τα σύμβολα με τα χαρούμενα προσωπάκια του facebook δεν πρόκειται ποτέ να αντικαταστήσουν την πραγματική χαρά μας και πολύ περισσότερο τη λύπη μας. Τα συναισθήματα δεν αποκωδικοποιούνται σε σύμβολα του facebook. Τα συναισθήματα εκφράζονται πρόσωπο με πρόσωπο και όχι από απόσταση.
Πέρα από την εικόνα που βλέπεις στην οθόνη σου, πέρα από τις ωραίες και καλλιτεχνικές ίσως φωτογραφίες των φίλων σου… ο αληθινός κόσμος είναι αλλιώς… Το πραγματικό πρόσωπο ενός φίλου δε μπορεί να σου κρύψει τι νιώθει και η γλώσσα του σώματος του επίσης θα δείξει τι αισθάνεται, τα δε μάτια του θα δείξουν αν σε συμπονούν… το χέρι που θα σου χτυπήσει με αγάπη τον ώμο και θα εκφράσει έτσι την συμπαράσταση.. Ένα χάδι, ένα νεύμα, μια τρυφερή ματιά και ένα καλό λόγο που θα βγαίνει από ορατά χείλη και όχι ως ήχος από το μικρόφωνο ενός άψυχου κουτιού, τον υπολογιστή έχει ανάγκη ο άνθρωπος.
Μην ψάχνεις τα ορατά στα αόρατα, μην ψάχνεις να βρεις τα λογικά στον παράλογα, μην χάνεσαι σε έναν εικονικό κόσμο και επαναπαύεσαι. Μη χάνεσαι στα δρομάκια του διαδικτύου ακολούθησε το δρόμο της ζωής κάπου εκεί έξω… Από τότε που οι στέγες τωνανθρώπων ήρθαν τόσο κοντά οι καρδιές τους απομακρύνθηκαν… Μάλιστα απομακρύνθηκαν τόσο πολύ που ψάχνουν την αγάπη και τη φιλία μέσα από ένα κουτί!
Βγάλε τις παρωπίδες σου, μην παραμυθιάζεσαι, ο αόρατος συνάνθρωπός μας θα γίνει ορατός μόνο αν του δώσουμε αξία και προσοχή, μόνο αν τον προσεγγίσουμε ανθρώπινα και ζεστά και όχι κάνοντας του add (πρόσθεση) μέσω μιας σελίδας Facebook.
Είναι γεγονός ότι ζούμε πίσω από μια οθόνη είτε κινητού, είτε της τηλεόρασης. Είναι γεγονός ότι ζούμε στο παρασκήνιο της ζωής! Είναι γεγονός ότι όλα συντελούν στο να χαθεί η αληθινή κοινωνική επαφή! Η ζωή είναι κάπου έξω από τις οθόνες! Η ευτυχία επίσης! Όλα όταν γίνονται με μέτρο είναι χρήσιμα. Όταν χάνεται το μέτρο…χάνεται η ισορροπία , χάνεται ο εαυτός μας.
Γράφει η Ιωάννα Χαρμπέα κοινωνιολόγος/συγγραφέας