Ποιος δεν θα ένιωθε ένα βαθύ συναίσθημα, αν άκουγε πως κάποιοι βρήκανε τον Μεσσία; Βέβαια, πάντοτε, σε τέτοιες περιπτώσεις, υπάρχουν αντιδράσεις, ερωτήματα, δυσπιστίες, ακόμη και εχθρότητες προς πρόσωπα, που μέσα στο ρου της ιστορίας διαδραμάτισαν καίριο ρόλο. Το θέμα μας, όμως, δεν είναι ο ιστορικός Ιησούς. Τον ιστορικό Ιησού, Τον παραδέχονται, σχεδόν, όλοι. Ακόμη και οι αθεϊστές, θα σας πουν «ναι, υπήρξε ο Χριστός, που ταρακούνησε τα πράγματα». Και κάποιοι, που διακατέχονται από αριστερές πεποιθήσεις, θα σας πουν «ο Χριστός ήταν ένας μεγάλος επαναστάτης που εναντιώθηκε στο ιερατείο της εποχής και ο αγώνας Του ήταν ταξικός».
Ομολογουμένως, οι παραπάνω θέσεις, δεν είναι ξένες προς την αλήθεια. Με μία, όμως, διαφορά. Αποτελούν μέρος της αλήθειας και όχι την ουσία των πραγμάτων. Το θέμα μας δεν είναι να βρεθεί ένας ακόμη επαναστάτης, μία μεγάλη προσωπικότητα που έμεινε στην ιστορία. Ο Χριστός ήρθε και γκρέμισε το τελευταίο. Και τί έπραξε; Έγινε ιστορία! Δεν μπήκε, απλά, στην ιστορία, σαρκώθηκε τον όλον άνθρωπο, εκτός από την αμαρτία του. Επομένως, το πρόσωπο του Χριστού, έχει διαφορετική ανάγνωση και εμπίπτει σε διαφορετικές αντιλήψεις, οι οποίες, φυσικά, προέρχονται μέσα από τις διαφορετικές πεποιθήσεις, τις οποίες, πάλι, πεποιθήσεις δημιουργούν οι ανάλογες προαιρέσεις.
Ο απόστολος Ανδρέας με σαφήνεια και χωρίς πολλά λόγια, λέει στον αδελφό του Πέτρο: «Βρήκαμε τον Μεσσία» (Ιω. 1, 41). Ναι, αλλά ο Μεσσίας δεν καθόταν μέσα σε κάποιο ναό, μήτε σε κάποιο σπίτι. Βρισκόταν σε συνδιαλλαγή με τον χρόνο, τον κάθε χώρο, τον κάθε άνθρωπο. Το στοιχείο της εξωτερικότητας αποτελούσε ακραιφνές σημείο του θείου προσώπου Του. Δεν κλεινόταν, δεν εγκλωβιζόταν ο Χριστός. Δεν διακατέχονταν από φοβικά σύνδρομα, κόμπλεξ. Ανοιγόταν στον κόσμο. Έτσι, ανοίχτηκε και η Εκκλησία Του, με τρόπο ανένταχτο, επαναστατικό. Δεν έλεγε ο Χριστός, ελάτε σας περιμένω. Πήγαινε στον κόσμο. Και πήγαινε στους πιο τσαλακωμένους. Εξάλλου, αυτοί είναι οι γνήσιοι φίλοι του Χριστού. Οι τσαλακωμένοι και ανένταχτοι με αγνές καρδιές και αγαθές προαιρέσεις. Όχι οι ευσεβιστές, ηθικιστές, καθωσπρεπιστές, που επιλέγουν σε ποιους ανθρώπους θα μιλήσουν, ποιους θα συναντήσουν και σε ποιους θα μιλήσουν για τον Χριστό.
Δεν υπάρχουν κάστες στην Εκκλησία, κι αν δημιουργούνται, κάποιες φορές, αυτά είναι ανήθικα. Δεν είναι ανήθικη η φύση του προσώπου. Αυτά είναι ηθικολογίες της Δύσης, που δυστυχώς πέρασαν και στην ορθοδοξία από ορισμένους που βλέπουν την Εκκλησία ως ατομική υπόθεση και όχι υπόθεση λειτουργίας , άρα και κοινωνίας προσώπων. Ανήθικη είναι προαίρεση που κινείται από μίσος, εμπάθεια, κακότητα, ζήλεια, δολιότητα προς τον άλλον. Ο Χριστός δεν τα είχε αυτά. Οι άγιοι δεν είχαν τέτοιες διαθέσεις. Αγωνίζονταν να δουν τον άλλον ως εικόνα του Θεού και να συνυπάρξουν μαζί του σε μία φιλοσοφία συν-αντίληψης που λειτουργούσε στις κινήσεις της ψυχής τους, την άδολη προσέγγιση του άλλου, του αμαρτωλού, του αλήτη, του κάθε αλήτη και ανένταχτου.
Τίθεται ένα θέμα, με αφορμή την εορτή του αποστόλου Ανδρέα. Αυτό το «βρήκαμε τον Μεσσία», φωνάζει πιο δυνατά ακόμη και από αυτούς που επιμένουν να κλειδώνουν την Εκκλησία στις μεγάλες της πόρτες. Αυτό το «βρήκαμε τον Μεσσία» φωνάζει δυνατά στη σύγχρονη εποχή. Καλεί σε επανάσταση ενάντια στην καθεστηκυία αντίληψη του εγκλωβισμού και της αποξένωσης της Εκκλησίας από τον κόσμο. Ποιος είπε πως η Εκκλησία υπάρχει για τον εαυτό της; Ποιος είπε πως ο Θεός ενανθρώπισε για τον εαυτό Του; Ποιος είπε πως οι ευχές της Θείας Λειτουργίας γράφτηκαν χωρίς να υπολογίζεται η προοπτική και το επέκεινα του ανθρώπου, της κτίσης ολάκερης; Ποιος είπε πως όλα όσα τελούνται στη θεία λατρεία αποτελούν την εσωτερική της κατανάλωση; Όλα αυτά, αποτελούν την εξωτερίκευση της ταυτότητας, του «είναι» της Εκκλησίας.
Μεγάλο τόλμημα. Η Εκκλησία ανοίγεται στον κόσμο. Εξάλλου, ο Μεσσίας έτσι έγινε γνωστός. Η σάρκωση του Θεού Λόγου σηματοδότησε το κατεξοχήν ανένταχτο τόλμημα ενός Θεού προς την κτίση. Ο Θεός βγήκε σε συνάντηση με τον κόσμο. Κι αυτό γίνεται φανερό στην Αγία Γραφή. Γίνεται φανερό στους Πατέρες. Ο Θεός βγήκε από τον Εαυτό Του, έπαψε να Αυτό-υπάρχει και έγινε αφορμή να υπάρξει ο άνθρωπος μέσα στον Θεό! Την ίδια πορεία συνάντησης της Εκκλησίας με τον κόσμο, συνέχισαν οι μαθητές του Χριστού και μέσα από την, μεγίστης σημασίας, Αποστολική Σύνοδο, τόλμησαν ό,τι δεν κατάφερε κανέναν σύστημα∙ να υιοθετήσει το ν άλλον, τον κάθε πρόσωπο, ως έχει, χωρίς προϋποθέσεις, με μόνη την προϋπόθεση της πίστης. Ενώ, σήμερα, ζητάμε από τους ανθρώπους ανταλλάγματα και προϋποθέσεις.
Ε, όχι. Η Εκκλησία βγήκε απροϋπόθετα, προς τον άνθρωπο, ανένταχτα, και τον προσέλαβε, μεταμόρφωσε, ανακαίνισε. Δεν κλείστηκε στον εαυτό της. Για να την βρει ο άνθρωπος, η Εκκλησία βγαίνει στον κόσμο. Δεν εγκλωβίζεται σε ξεπερασμένες αντιλήψεις, ξένες και εχθρικές με τις σημερινές αναζητήσεις του σύγχρονου ανθρώπου. Ο Μεσσίας βγήκε σε συνάντηση με τους μαθητές και έτσι γνωρίστηκε. Σήμερα, που είναι ο Χριστός; Έχει εγκλωβιστεί μέσα στις μεγάλες πόρτες των ναών κι ακούγεται προς τον κόσμο το «ελάτε μέσα». Όχι, δεν είναι έτσι. Έτσι, κρύβεται ο Χριστός. Το ζήτημα είναι να βγει έξω. Πώς αλλιώς θα γνωριστεί; Μέσα από τα τείχη των Εκκλησιών, της ακοινώνητες προς τον κόσμο διδασκαλίες, που πολλές φορές καταντούν την Εκκλησία και το λόγο της μουσειακό είδος; Αν είναι δυνατόν, στον αιώνα που ζούμε, να κρύβεται η Εκκλησία από τον σύγχρονο άνθρωπο και να τον περιμένει να περάσει τις μεγάλες πόρτες των ναών για να τον συναντήσει και να του δείξει τον πλούτο της. Η έξοδος της Εκκλησίας, στις αγορές και στις πλατείες, δηλαδή στο φυσικό της χώρο, έως πότε θα θεωρείται πολυτέλεια;
Βρήκαμε τον Μεσσία. Αυτό είπε ο Ανδρέας στον Πέτρο. Αλλά, προηγήθηκε η έξοδος του Μεσσία στην κοινωνία της εποχής. Και χωρίς φόβο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, έχει βάθος για την κατανόηση των πραγμάτων. Δεν φοβήθηκε ο Χριστός τον άνθρωπο, την αμαρτία, τον ηθικό ξεπεσμό. Τον άνθρωπο κοίταξε. Και τον κοίταξε στο πρόσωπο. Όχι στην τσέπη. Τον συνάντησε, του μίλησε, σεβάστηκε την ελευθερία του, του μίλησε για την ομορφιά, όχι για την ασχήμια, του έδειξε το φως, όχι το σκοτάδι, τον ενέπνευσε. Ε, αυτό είναι μαγκιά.
Διάκονος Ιεράς Μητροπόλεως Σταγών & Μετεώρων
π. Ηρακλής Αθ. Φίλιος (Βαλκανιολόγος, Θεολόγος)