Βασίλης Παππάς: Περί βιβλίων – βιβλιοθηκών και πρωτογενούς πλεονάσματος ( όχι πάντως στον πολιτισμό )

H προσπάθεια της μνημονιακής κυβέρνησης για την κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου, είναι πλέον γεγονός.

H προσπάθεια της μνημονιακής κυβέρνησης για την κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου, είναι πλέον γεγονός.

(Στη μνήμη του Σωτήρη Σιώκου, ομιλητή σε εκδήλωση για τον πολιτισμό και το βιβλίο του ΣΥΡΙΖΑ Τρικάλων)

Έρχεται να συμπληρώσει την κατάργηση (Σεπτέμβριος 2011), των 757 σχολικών βιβλιοθηκών με εγκύκλιο της Διαμαντοπούλου. Οι σχολικές βιβλιοθήκες, πάγιο αίτημα της εκπαιδευτικής κοινότητας, ενώ ξεκίνησαν ως ένας πολλά υποσχόμενος θεσμός παιδείας αφέθηκαν στην μοίρα τους και τελικά καταργήθηκαν. Αρκετές λειτούργησαν δημοσιοϋπαλληλικά να «βολευτούν» μερικοί ημέτεροι αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί. Πολλές άλλες όμως υπήρξαν στη βραχύβια λειτουργία τους πραγματικά διαμάντια ανάγνωσης και μελέτης. Οργάνωσαν λέσχες ανάγνωσης, έφεραν τους μαθητές σε επαφή με δημιουργούς, υπήρξαν φυτώρια ποίησης και πεζογραφίας.

Εκεί «συνάντησαν» τον Σεφέρη, τον Καβάφη, τον Ρίτσο, τον Ελύτη. Εκεί υπήρχε πρόσφορο έδαφος αναζήτησης, αμφισβήτησης, κριτικής σκέψης, απόρριψης ιδεοληψιών και στερεοτύπων. Τι ωραιότερο να ψάχνει μια ομάδα μαθητών, λευκών και μελαψών, τα πέτρινα χρόνια του ελληνικού μεταναστευτικού ρεύματος με αναφορές στο νέο μεταναστευτικό ρεύμα που θαλασσοπνίγεται στο ελληνικό αρχιπέλαγος. ΄Η πως καταρρίπτονται τα μυθεύματα της ελληνικής ιστορίας όταν ετερόφυλοι μαθητές εντρυφούν στο έργο των «σκοτεινών» εθνοτικά οπλαρχηγών του αγώνα της ανεξαρτησίας .

Το επόμενο βήμα είναι ο οικονομικός στραγγαλισμός των δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών. Βιβλιοθήκες οι οποίες προσπαθούσαν χάριν της ακούραστης προσπάθειας των εργαζομένων σε αυτές, όπως και κάποιων «φωτισμένων» δημοτικών αρχόντων να γίνουν κοιτίδες πολιτισμού, και να εμφυσήσουν τους αναγνώστες στην αναζήτηση της ποίησης και πεζογραφίας, στην αναζήτηση του ωραίου και του αληθινού.

Πολλές βιβλιοθήκες πραγματικά διαμάντια για το περιεχόμενό τους περιέχουν βιβλία και χειρόγραφα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, βιβλία της νεότερης ελληνικής ιστορίας, ντοκουμέντα της εποχής του εμφυλίου, του δωσιλογισμού, της χούντας, της μεταπολίτευσης. Αυτά μη έχοντας τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό (ψηφιοποίηση και φωτογράφιση βιβλίων, κωδίκων, χειρογράφων, φωτογραφιών, εγγράφων κά.) κινδυνεύουν με ολοκληρωτική καταστροφή.

Το χειρότερο δε εξ’ όλων είναι η διείσδυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας εν ήδη φιλανθρωπίας ώστε να καλύψει το κενό. Τα Ιδρύματα Λάτση και Νιάρχου, είναι οι νέοι βιβλιο – «κράτορες» της νέας πολιτικής φιλαγνωσίας. Όχι όμως ως υποβοηθητικοί οργανισμοί στην κάλυψη των διαφόρων αναγκών, αλλά κυρίαρχα να καθορίζουν αυτά, το σύνολο του πολιτιστικού προϊόντος που έχει σχέση με το βιβλίο και την παραγωγή του. Γιάννης κερνά και λαός πληρώνει. Το παράδειγμα του Μεγάρου Μουσικής είναι ενδεικτικό. Αφού επικράτησαν τα «κονέ» στην δημιουργία του πολιτιστικού προΐόντος του οράματος του Λαμπράκη, τώρα το μάρμαρο των 200 εκατομμυρίων ευρώ καλείται να πληρώσει ο ελληνικός λαός.

Το αμέσως επόμενο βήμα είναι η εξαφάνιση των μη ευπώλητων βιβλίων. Και αυτό επιτυγχάνεται με την εξαφάνιση των μικρών βιβλιοπωλείων. Εκείνων των χώρων που ο «πελάτης» – βιβλιόφιλος ερωτά τον βιβλιοπώλη του για το τι νέο κυκλοφορεί. Και εκείνος ψυχολογώντας και σκιαγραφώντας τον ερωτώντα, προτείνει. Προφανώς όχι «τις μαμάδες των βορείων προαστίων» ούτε τις «πενήντα αποχρώσεις του γκρι», που απευθύνονται στις μικροαστικές ονειρώξεις των συζύγων ή της «γυναίκας που ήξερε μόνο να αγαπάει».

Τουλάχιστον να διάβαζαν το «Sexus, Nexus, Plexus» του Μίλερ ή τον «Μέγα Ανατολικό» του Εμπειρίκου! Αυτά τα βιβλία σε λίγο θα είναι δυσεύρετα, αφού τα πολυεθνικά βιβλιοπωλεία, θα μπορούν με τον εμπορικό πόλεμο των καθοδηγούμενων φθηνών τίτλων να εξαφανίσουν τα μη αρεστά στην τρέχουσα ηθική, βιβλία. Ο Πετρόπουλος και «το εγχειρίδιο του καλού κλέφτη» θα βρίσκεται σε κάποια σκονισμένα ράφια βιβλιοθηκών, όπως τα απαγορευμένα βιβλία στον μεσαίωνα, (θυμηθείτε το ΄Ονομα του Ρόδου).

Σε αυτήν την νεοφιλελεύθερη λαίλαπα, ούτε λόγος για το βιβλίο δοκίμιο, για το ιστορικό βιβλίο, για το πολιτικό βιβλίο (που ανθεί στις μέρες μας), για σπουδαία κείμενα ποίησης και λογοτεχνίας. Θα χορτάσουμε τσελεμεντέδες και οδηγούς μαγειρικής, χωρίς την ευμάρεια απόκτησης των υλικών μαγειρικής!

Χρειάζεται αντίσταση και ανταρτοπόλεμος. Προφανώς όχι με το όπλο «παρά πόδα» που λέχθηκε σε αλλοτινούς καιρούς, αλλά στη λογική του τσιμπήματος του ψύλλου. ΄Ενας ψύλλος δεν επιφέρει κανένα αποτέλεσμα. Πολλοί όμως μπορούν να κάνουν τη διαφορά (Μάο).

Οι ενεργά σκεπτόμενοι βιβλιόφιλοι, και δρώντα πολιτικά υποκείμενα, χρειάζεται να επανδρώσουν κάθε πολιτιστική δράση σε επίπεδο πόλης, κωμόπολης, χωριού, σε σχολικές μονάδες, σε λέσχες ανάγνωσης. Οικονομικά χειμαζόμενοι ίσως, πολιτικά δύσπιστοι πιθανόν, λωβοτομημένοι όμως όχι.

Βασίλης Παππάς – εκπαιδευτικός – ΣΥΡΙΖΑ Τρικάλων