Τόσο το μυαλό όσο και το σώμα επηρεάζονται από τις αλλαγές στις φυσιολογικές και συναισθηματικές διαδικασίες, καθώς και από κοινωνικούς παράγοντες όπως το εισόδημα και η στέγαση.
Αυτά τα τρία μονοπάτια της βιολογίας, της ασθένειας και των κοινωνικών καθοριστικών παραγόντων της υγείας, μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα κάποιος που ζει με ψυχική ασθένεια ή χρόνια σωματική πάθηση να αναπτύξει συνυπάρχουσα κατάσταση.
Οι άνθρωποι που ζουν με ψυχικές ασθένειες αντιμετωπίζουν μια σειρά από σωματικά συμπτώματα που προκύπτουν τόσο από την ίδια την ασθένεια όσο και ως συνέπεια της θεραπείας.
Οι ψυχικές ασθένειες μπορούν να μεταβάλλουν τις ορμονικές ισορροπίες και τους κύκλους ύπνου, ενώ πολλά ψυχιατρικά φάρμακα έχουν παρενέργειες που κυμαίνονται από την αύξηση του σωματικού βάρους έως τους ακανόνιστους καρδιακούς ρυθμούς. Αυτά τα συμπτώματα δημιουργούν αυξημένη ευαισθησία σε μια σειρά φυσικών συνθηκών.
Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν τις ψυχικές τους ασθένειες μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία τους στην ανάπτυξη μιας κακής σωματικής υγείας.
Οι ψυχικές ασθένειες μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνική και νοητική λειτουργία και να μειώσουν τα επίπεδα ενέργειας, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υιοθέτηση υγιεινών συμπεριφορών.
Οι άνθρωποι μπορεί να μην έχουν κίνητρο να φροντίσουν την υγεία τους υιοθετώντας ανθυγιεινές συνήθειες φαγητού, ύπνου και άλλων καταχρήσεων με συνέπεια να υπάρχουν χειρότερα αποτελέσματα υγείας.
Οι άνθρωποι που ζουν με ψυχικές ασθένειες συχνά αντιμετωπίζουν υψηλότερα ποσοστά φτώχειας, ανεργίας, έλλειψη στέγης και κοινωνικής απομόνωσης. Αυτοί οι κοινωνικοί παράγοντες αυξάνουν την ευπάθεια ανάπτυξης χρόνιων φυσικών συνθηκών.
Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά σε υγιεινές επιλογές τροφίμων αντιμετωπίζουν συχνά διατροφικές ανεπάρκειες.
Η κακή διατροφή αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιακών παθήσεων και διαβήτη. Ομοίως, είναι πιο δύσκολο να είναι κάποιος σωματικά ενεργός όταν ζει σε μια μη ασφαλή ή ανθυγιεινή γειτονιά.
Μερικές χρόνιες φυσικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα και να διαταράξουν την κυκλοφορία του αίματος, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Οι άνθρωποι που ζουν με χρόνιες φυσικές καταστάσεις συχνά αισθάνονται συναισθηματικό στρες και χρόνιο πόνο, που συνδέεται και με την ανάπτυξη της κατάθλιψης και του άγχους. Οι εμπειρίες με αναπηρία μπορούν επίσης να προκαλέσουν δυσφορία και να απομονώσουν τους ανθρώπους από τις κοινωνικές υποστηρίξεις.
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι όσο πιο συμπτωματική είναι η χρόνια σωματική κατάσταση, τόσο πιο πιθανό είναι ότι ένα άτομο θα αντιμετωπίσει επίσης προβλήματα ψυχικής υγείας. Έτσι, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα άτομα με χρόνιες φυσικές καταστάσεις συχνά αυτοαναφέρουν κακή ψυχική υγεία.
Οι ψυχικές και σωματικές ασθένειες μοιράζονται επίσης πολλά συμπτώματα, όπως πόθοι φαγητού και μειωμένα επίπεδα ενέργειας, που μπορούν να αυξήσουν την κατανάλωση τροφής, να μειώσουν τη σωματική δραστηριότητα και να συμβάλουν στην αύξηση του σωματικού βάρους.
Αυτοί οι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων φυσικών συνθηκών και μπορούν επίσης να έχουν επιζήμιες επιπτώσεις στην ψυχική ευημερία ενός ατόμου.
Τέλος, οι κοινωνικοί καθοριστικοί παράγοντες της υγείας μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ψυχική ευημερία ενός ατόμου.
Οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες φτώχειας με χρόνιες φυσικές καταστάσεις διατρέχουν τον κίνδυνο να αναπτύξουν προβλήματα ψυχικής υγείας και ενδέχεται να αντιμετωπίσουν εμπόδια πρόσβασης στην ψυχική υγεία, συμβάλλοντας στην επιδείνωση των προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Επίσης, η ανασφάλεια στέγασης μπορεί να είναι ιδιαίτερα αγχωτική και να οδηγήσει σε φτωχότερη ψυχική και σωματική υγεία.
Του Αναστάσιου Βόπη
Αστυνομικού – Ψυχολόγου Υγείας