Οι Χρήστος και Βασίλης Νάστος γράφουν περί των κρίσιμων προβλημάτων του Δήμου Καλαμπάκας

Διάφορες απόψεις βλέπουν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας σχετικά με κρίσιμα ζητήματα του Δήμου μας

Διάφορες απόψεις βλέπουν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας σχετικά με κρίσιμα ζητήματα του Δήμου μας: τουριστική ανάπτυξη, χωροταξικός σχεδιασμός, κυκλοφοριακό, φυσικό περιβάλλον και πλείστα άλλα. Τα ζητήματα αυτά δεν είναι εύκολο να διαχωρισθούν ή να ιεραρχηθούν, εφόσον σχεδόν όλα τους είναι αλληλένδετα, ενώ έχουν απασχολήσει στο παρελθόν, τόσο τη Δημοτική Αρχή, όσο και τους πολίτες.

Το ότι πολλά από τα παραπάνω ζητήματα είναι αλληλένδετα και δύσκολα θα αντιμετωπισθούν μεμονωμένα, μπορεί να καταδειχθεί με τη βοήθεια των παρακάτω κρίσιμων ερωτημάτων:

– Είναι δυνατόν να θεωρηθεί η τουριστική ανάπτυξη ως ανεξάρτητη υπόθεση, ξεκομμένη από τον χωροταξικό σχεδιασμό, το κυκλοφοριακό,τη μέριμνα για τα χωριά ή το φυσικό περιβάλλον;
– Μπορεί άραγε να υπάρξει βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη (δηλαδή αντίθετη της «αρπαχτής» και του παροντισμού), όταν ο περιβάλλων χώρος δεν προσφέρει τις απαιτητικότερες δυνατές προδιαγραφές για τη διασφάλισή της;
– Υπάρχει περίπτωση να εκτιμήσει δεόντως ο επισκέπτης μια πόλη χωρίς πρωτοπόρο κυκλοφοριακό σχέδιο, χωρίς καταπράσινους δρόμους, χωρίς πεζοδρομημένες διαδρομές (αστικά μονοπάτια), χωρίς μελετημένο αρχιτεκτονικό τοπίο, όταν αυτά είναι τα πλέον βασικά ζητούμενα εκείνων που επισκέπτονται ανάλογους τουριστικούς προορισμούς;

Η άποψή μας είναι πως θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι στις μέρες μας, ακόμη και ο μέσος επισκέπτης έχει αρκετή εμπειρία και αισθητική παιδεία, ώστε να μπορεί να ξεχωρίσει το συνηθισμένο και μέτριο από το ξεχωριστό και ιδιαίτερο. Λέγοντας ξεχωριστό και ιδιαίτερο εννοούμε εκείνο ακριβώς που διαφέρει από τα τετριμμένα, αποτυπώνει και αναδεικνύει την τοπική παράδοση και ιστορία, χωρίς αναγκαστικά να καταπνίγει το σύγχρονο, ενώ βρίσκεται στη μέγιστη δυνατή συμφωνία με το φυσικό περιβάλλον. Ιδιαίτερο και ξεχωριστό είναι αυτό που δημιουργεί διαφορετικά συναισθήματα από εκείνα της «καθημερινής ρουτίνας», από την οποία προσπαθεί να ξεφύγει ο κάθε επισκέπτης.

Με τη σημερινή της μορφή, η Καλαμπάκα δεν έχει πολλές ελπίδες να προσελκύσει και να κρατήσει τον εντός ή εκτός «πακέτου» επισκέπτη. Κανένας δεν έχει λόγο να παραμείνει περισσότερο κάπου, όταν δεν υπάρχουν προφανείς λόγοι να το κάνει. Γιατί άραγε να θέλει κάποιος να παραμείνει περισσότερο στην πόλη μας, εάν πρόκειται να περάσει τον περισσότερο χρόνο του σ’ ένα ξενοδοχείο μεταξύ πολυκατοικιών; Ο μέσος επισκέπτης είναι αρκετά συνειδητοποιημένος, ώστε να αναζητά το ξεχωριστό, το αυθεντικό, το εγγύτερο στην ιστορία και στο φυσικό κάλλος μιας περιοχής. Οφείλουμε λοιπόν ν’ αναρωτηθούμε: Τι άραγε θα οδηγήσει τον επισκέπτη ή τον διερχόμενο, να αναμορφώσει το πρόγραμμά του και να μείνει στην πόλη περισσότερο;

Ας μην πάμε λοιπόν μακριά. Στη δική μας περιοχή, πέραν βεβαίως των Μετεώρων, το ξεχωριστό δε βρίσκεται στην ίδια την Καλαμπάκα, αλλά στην ευρύτερη περιοχή της. Όσον δε αφορά στην ποιότητα περιβάλλοντος παραμονής, εκεί μάλλον υπερτερεί το Καστράκι. Διότι φαίνεται πως το Καστράκι «σώθηκε» την τελευταία στιγμή από τον οικιστικό οργασμό. Γι’ αυτό χρειάζεται να το καταστήσουμε πρότυπο ηπιότερης οικιστικής ανάπτυξης, τόσο για την ανάπλαση των παλιότερων περιοχών της Καλαμπάκας, όσο και για τη συνετή ανάπτυξη των νεότερων περιοχών του πολεοδομικού της σχεδίου. Μπορούμε να περιφρουρήσουμε τον αναγκαίο εναρμονισμό του παραδοσιακού με το σύγχρονο, χωρίς αναγκαστικά να καταπνίξουμε τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές τάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν έναν διακριτό πόλο ενδιαφέροντος, παράλληλα με τα βυζαντινά μας μνημεία.

Η Καλαμπάκα χρειάζεται συνολικό σχέδιο ανάπτυξης, το οποίο θα περιλαμβάνει την ποιότητα ζωής των κατοίκων, τον τουρισμό, τη χωροταξία, το κυκλοφοριακό και το φυσικό περιβάλλον ως παράλληλες και όχι ως ανταγωνιστικές προτεραιότητες. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρούμε πως η προοπτική αναβάθμισης της πόλης, τόσο ως τουριστικού προορισμού, όσο και ως τόπου καθημερινής διαβίωσης, χρειάζεται μεταξύ άλλων να περιλαμβάνει τα εξής:

1. Μια μελετημένη χωροταξική αναβάθμιση και βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί διαμέσου της ανάδειξης τμημάτων της πόλης, τα οποία συνδέονται με την ιστορική συνέχεια της εξέλιξής της ή διαμέσου της αξιοποίησης και προβολής δημόσιων κτηρίων που αποτελούν μνημεία σύγχρονης αρχιτεκτονικής (π.χ. Ξενία). Όπως αποδείχθηκε περίτρανα έως τώρα, δεν αρκούν οι πλακοστρώσεις για την αισθητική αναβάθμιση μιας περιοχής (βλ. την επιεικώς «αδιάφορη» και ψυχρή πλατεία βρύσης Σοπωτού & επιπρόσθετα, ψάξε να βρεις τη βρύση). Χρειάζεται να στραφούμε σε παρεμβάσεις που θα επιτρέψουν στην πόλη να αποκτήσει τη δική της διακριτή ταυτότητα, αφενός βασιζόμενοι σ’ εκείνα που ήδη διαθέτει και, αφετέρου, στοχεύοντας σ’ εκείνα που ρεαλιστικά θα μπορούσε να αποκτήσει. Επίσης, απαιτείται μια γενναία δενδροφύτευση πεζοδρομίων, νησίδων και πλατειών με τα κατάλληλα είδη δέντρων ή θάμνων, καθώς και το «πρασίνισμα» του συνόλου των δημόσιων χώρων οπουδήποτε είναι εφικτό.

2. Σε συνάρτηση με τα παραπάνω απαιτείται καθολικός επανασχεδιασμός του κυκλοφοριακού, λαμβάνοντας υπόψη τις προοπτικές διαχρονικής εξέλιξης της πόλης και όχι τόσο τα μικροσυμφέροντα του σήμερα. Κάποια στιγμή, αναπόφευκτα τα σημεία ενδιαφέροντος θα αλλάξουν ή θα πολλαπλασιαστούν, η οδός Πίνδου θα πάψει να είναι περιφερειακός δρόμος, το κέντρο της πόλης θα μετατοπισθεί εκ νέου (κάποτε ήταν ο Αη Γιάννης ο Πρόδρομος, αργότερα η Πλατεία Δημαρχείου και τώρα η Πλατεία Ρήγα Φερραίου). Συνεπώς, δεν είναι δυνατό να βελτιωθεί το κυκλοφοριακό, όταν ο καθένας αρχίζει το ράβε ξήλωνε επί μιας ολοκληρωμένης μελέτης, ανάλογα με τα μικροσυμφέροντά του. Μια εξειδικευμένη μελέτη ή την αποδέχεσαι ως άρτια ή την απορρίπτεις και την αναθεωρείς, αλλά ως σύνολο και όχι τμηματικά. Παρεμβάσεις τέτοιου μεγέθους δεν μπορούν να υλοποιηθούν επιτυχώς όταν αυτό επιχειρείται να γίνει κατά βούληση, πλαγίως, αποσπασματικά ή με εκπτώσεις και κυρίως, όταν δεν συνυπολογίζονται οι μελλοντικές προοπτικές και ανάγκες.

3. Ως μέρος του κυκλοφοριακού σχεδιασμού χρειάζεται μέριμνα για τη διασφάλιση χώρων στάσης/στάθμευσης περιμετρικά του κέντρου ή και εντός αυτού. Ο επισκέπτης χρειάζεται να μπορεί να περιηγείται πεζός, ώστε να επιλέγει, τόσο τα σημεία ενδιαφέροντος που θέλει να επισκεφτεί, όσο και τις επιχειρήσεις από τις οποίες θα εξυπηρετηθεί. Πρωταρχική θα πρέπει να είναι η μέριμνα για την μετακίνηση ατόμων με κινητικά προβλήματα, με την πρόβλεψη ειδικών θέσεων στάθμευσης σε κεντρικά και περιφερειακά σημεία. Σε κάθε δυνατή περίπτωση θα πρέπει να προτιμούνται οι ράμπες αντί για σκαλοπάτια ή να συνυπάρχουν με αυτά. Επίσης, χρειάζεται να μελετηθεί η μεταφορά των σταθμών υπεραστικών συγκοινωνιών περιμετρικά του κέντρου, σε συνδυασμό με τη δημιουργία αστικής συγκοινωνίας (μιας έστω γραμμής) ή και ενός μέσου σταθερής τροχιάς (τραμ) στο πεδινό τμήμα της πόλης, που θα συνδέουν τα βασικά σημεία ενδιαφέροντος της πόλης, με σκοπό την εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επισκεπτών.

4. Ως τελευταία αλλά σημαντική παράμετρο αναβάθμισης της πόλης θεωρούμε τη δημιουργία επιπρόσθετων πόλων ενδιαφέροντος, εντός ή εκτός του πολεοδομικού συγκροτήματος. Για παράδειγμα, αποτελεί σημαντικό κενό η απουσία ενός Μουσείου με προσανατολισμό στην τοπική ιστορία και παράδοση (π.χ. Ιστορικό-Λαογραφικό), διαμέσου του οποίου θα μπορούσε να ανακατευθύνεται ο επισκέπτης σε χωριά και περιοχές που σχετίζονται με το περιεχόμενο κάποιων θεματικών ενοτήτων ή στα οποία υπάρχουν παράλληλες συλλογές. Ανάλογης σημασίας είναι η ύπαρξη ενός Πολυχώρου με προσανατολισμό στη σύγχρονη ζωή, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και το φυσικό περιβάλλον. Ορθά στελεχωμένος και πλαισιωμένος με δυνατότητα παροχής υπηρεσιών, ο χώρος αυτός θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς των ποικίλων δραστηριοτήτων για τις οποίες προσφέρεται η περιοχή. Ο χώρος αυτός θα μπορούσε επίσης να πλαισιωθεί με μια ημι-υπαίθρια αγορά τοπικών προϊόντων. Τέλος, θα ήταν τεράστιο επίτευγμα, εάν κάποιο από τα παραπάνω (πχ. ο πολυχώρος) εντάσσονταν στις παρυφές ενός μεγάλου μητροπολιτικού πάρκου, το οποίο θα αποτελούσε πηγή ζωής και χώρο ηρεμίας, ξεκούρασης, περιπάτου και ψυχαγωγίας για όλους, ντόπιους και επισκέπτες.
Στα παραπάνω δεν αναφερόμαστε ούτε ως γνώστες εκ των έσω ούτε ως ειδικοί. Αναφερόμαστε σ’ αυτά κυρίως ως κάτοικοι αλλά και με το βλέμμα του επισκέπτη. Επιπρόσθετα, δεν ασκούμε την όποια κριτική μας με κάποια σκοπιμότητα, αλλά προσπαθώντας απλά να αποτυπώσουμε και να μοιραστούμε μια πιο οραματική εικόνα της πόλης μας, στην οποία θεωρούμε πως θα έπρεπε όλοι να προσβλέπουμε…

ΧΡΗΣΤΟΣ & ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΑΣΤΟΣ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ
ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ