Νίκος Καρδούλας: Αβεβαιότητα, απογοήτευση, ελπίδα, φόβος και θυμός τα κυρίαρχα συναισθήματα των Ελλήνων

Δύο σημαντικά ερωτήματα του Ευρωβαρόμετρου του Νοεμβρίου 2020 προς στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ήταν για την τρέχουσα συναισθηματική τους κατάσταση λόγω της πανδημίας και για τη στάση τους όσον αφορά τους περιορισμούς των προσωπικών τους ελευθεριών, λόγω των μέτρων για την καταπολέμηση της πανδημίας.

 

1. Τρέχουσα συναισθηματική κατάσταση των πολιτών

Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να περιγράψουν την τρέχουσα συναισθηματική τους κατάσταση, επιλέγοντας έως και τρία συναισθήματα από τα εξής οκτώ: Αβεβαιότητα, Ελπίδα, Απογοήτευση Ανικανότητα, Φόβος, Αυτοπεποίθηση, Θυμός και Εξυπηρετικότητα.

Η «Αβεβαιότητα» είναι το πιο κοινό συναίσθημα (23%) στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ακολουθούμενη από την «Ελπίδα» (17%), την «Απογοήτευση» (13%), την «Ανικανότητα» (11%), το «Φόβο» (10%), την   «Αυτοπεποίθηση» (9%), το «Θυμό» (7%) και την «Εξυπηρετικότητα» (7%). Άλλο συναίσθημα επέλεξε το 2% των ερωτώμενων.

Η «Αβεβαιότητα» κυριαρχεί σε 22 από τα 27 κράτη μέλη και κατατάσσεται στην υψηλότερη θέση στην Κύπρο (33%), στη Λιθουανία (31%) και στην Ελλάδα (30%), ενώ τα μικρότερα ποσοστά της τα συναντάμε στη Βουλγαρία (18%), στην Κροατία, στη Σουηδία και στη Γερμανία (και οι τρεις 19%). Η «Ελπίδα» είναι το πιο κοινό συναίσθημα στις πέντε χώρες Λετονία, Εσθονία, Ρουμανία, Σουηδία και Βουλγαρία.

Το συναίσθημα της «Αβεβαιότητας» βρίσκεται στα τρία πιο συχνά αναφερόμενα συναισθήματα σε κάθε χώρα, ενώ η «Ελπίδα» βρίσκεται στις τρεις πρώτες απαντήσεις σε 25 κράτη μέλη. Τα άλλα συναισθήματα που εμφανίζονται στις τρεις πρώτες προτιμήσεις των πολιτών είναι η «Απογοήτευση» (14 χώρες), η «Ανικανότητα» (7 χώρες), η «Αυτοπεποίθηση» (4 χώρες), ο «Φόβος» (2 χώρες) και η «Εξυπηρετικότητα» (2 χώρες).

 

Επισκόπηση των αρνητικών συναισθημάτων

• Τουλάχιστον το ένα τρίτο των ερωτηθέντων σε κάθε κράτος μέλος δηλώνει ότι η «Αβεβαιότητα» περιγράφει την τρέχουσα συναισθηματική του κατάσταση.
• Το ποσοστό των ερωτηθέντων ότι η «Απογοήτευση» περιγράφει τη συναισθηματική τους κατάσταση, είναι στην Ελλάδα και τη Φινλανδία 18% και στις Δανία, Βέλγιο και Ιρλανδία 17%, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά τα συναντάμε στη Λιθουανία (3%), στην Εσθονία και στη Σλοβενία (και οι δύο 8%).
• Το ποσοστό των ερωτηθέντων ότι η «Ανικανότητα» περιγράφει τη συναισθηματική τους κατάσταση, είναι στην Ισπανία 16% και στην Ουγγαρία 15%, ενώ το χαμηλότερο είναι στην Ελλάδα και την Πορτογαλία (και οι δύο 4%).
• Οι ερωτηθέντες στη Μάλτα και στη Γαλλία (και οι δύο 16%) και στην Ελλάδα (13%) απαντούν ότι ο «Φόβος» περιγράφει τη συναισθηματική τους κατάσταση, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά τα συναντάμε στη Βουλγαρία (4%) και στις Εσθονία, Φινλανδία, Λετονία, Ρουμανία και Αυστρία (και οι πέντε 5%).
• Ο «Θυμός» επιλέγεται συχνότερα στην Ελλάδα και τη Σλοβενία ​​(και οι δύο 12%) και λιγότερο συχνά στην Πορτογαλία (2%).

 

Επισκόπηση των θετικών συναισθημάτων

• Τουλάχιστον οι μισοί από τους ερωτηθέντες δηλώνουν ότι η «Ελπίδα» περιγράφει τη συναισθηματική τους κατάσταση, με τα υψηλότερα ποσοστά να τα συναντάμε στη Λετονία (26%), στην Εσθονία (25%), στην Πορτογαλία και τη  Ρουμανία (και οι δύο 24%), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά τα συναντάμε στη Γαλλία (12%), στην Ισπανία και στην Ελλάδα (και οι δύο 13%).
• Η «Αυτοπεποίθηση» επιλέγεται συχνότερα από τους ερωτηθέντες στην Ολλανδία (16%), τη Φινλανδία (15%) και λιγότερο συχνά από εκείνους στην Κύπρο και την Ισπανία (3%).
• Η «Εξυπηρετικότητα» επιλέγεται συχνότερα από τους ερωτηθέντες στη Σλοβενία ​​και στην Αυστρία (και οι δύο 13%) και λιγότερο συχνά στη Γαλλία (3%).

 

Συνοψίζοντας, τα θετικά συναισθήματα είναι πιο διαδεδομένα στη Βουλγαρία, στην Εσθονία, στην Αυστρία και στη Ρουμανία, ενώ τα αρνητικά συναισθήματα είναι πιο διαδεδομένα στην Ισπανία, στην Ελλάδα και στη Γαλλία.

Σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα του Ιουλίου, περισσότερα άτομα εκφράζουν «Αβεβαιότητα», «Ανικανότητα», «Φόβο», «Θυμό» και «Απογοήτευση», με μειωμένες παράλληλα αναλογίες για τα  συναισθήματα «Ελπίδα» ή «Αυτοπεποίθηση».

 

Διαφορές στις απαντήσεις μεταξύ κοινωνικών και δημογραφικών ομάδων

• Οι γυναίκες επιλέγουν περισσότερο από τους άνδρες τα αρνητικά συναισθήματα, όπως την «Αβεβαιότητα», την «Ανικανότητα» και το «Φόβο», ενώ οι άντρες επιλέγουν περισσότερο από τις γυναίκες την «Αυτοπεποίθηση».
• Στις ηλικιακές ομάδες η κατάσταση είναι περίπου ισόποση, αν και οι ηλικιωμένοι (55-64 ετών) επιλέγουν περισσότερο την «Αβεβαιότητα» και την «Ανικανότητα» και λιγότερο την  «Απογοήτευση».
• Όσον αφορά το επίπεδο εκπαίδευσης, αυτοί που ολοκλήρωσαν την εκπαίδευση σε ηλικία μεγαλύτερη των 20 ετών αισθάνονται περισσότερο «Απογοήτευση» και λιγότερο «Φόβο» και «Θυμό», σε αντίθεση με εκείνους που εγκατέλειψαν την εκπαίδευση σε ηλικία μικρότερη από 16.
• Οι ερωτηθέντες που υποστηρίζουν την εθνική τους κυβέρνηση επιλέγουν γενικά τα θετικά συναισθήματα, όπως για παράδειγμα η «Ελπίδα» που επιλέγεται από το 46% εκείνων που υποστηρίζουν την εθνική τους κυβέρνηση, σε σύγκριση με το 28% εκείνων που την αντιτίθενται.

 

Η τρέχουσα συναισθηματική κατάσταση των Ελλήνων

Το κυρίαρχο συναίσθημα στην Ελλάδα το Νοέμβριο είναι η «Αβεβαιότητα» με ποσοστό 29,7% και ακολουθούν η «Απογοήτευση» με 18,1%, η «Ελπίδα» με 13,4%, ο «Φόβος» με 12,8%, ο «Θυμός» με 12,1%, η «Εξυπηρετικότητα» με 4,2%, η «Αυτοπεποίθηση» με 4,1% και η «Ανικανότητα» με 3,6%. Άλλο συναίσθημα επέλεξε το 2% των Ελλήνων πολιτών.

Σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του Ιουλίου, στην Ελλάδα αυξήθηκαν τα ποσοστά της αβεβαιότητας, της απογοήτευσης, του φόβου, του θυμού και της ανικανότητας, ενώ μειώθηκαν τα ποσοστά της ελπίδας, της εξυπηρετικότητας και της αυτοπεποίθησης.

2. Περιορισμοί των προσωπικών ελευθεριών λόγω των μέτρων για την καταπολέμηση της πανδημίας

 

Οι ευρωπαϊκές χώρες επέβαλαν σε εθνικό επίπεδο αποκλεισμούς τον Μάρτιο, δίνοντας οδηγίες στους πολίτες να μείνουν στο σπίτι και αποφεύγουν τα μη απαραίτητα ταξίδια. Μέχρι τα τέλη του Απριλίου είχαν αρχίσει τα ποσοστά μόλυνσης στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες να πέφτουν και οι χώρες άρχισαν σταδιακά να άρουν τους περιορισμούς για τις μετακινήσεις έξω από το σπίτι, για τις κοινωνικές συγκεντρώσεις και για το άνοιγμα καταστημάτων, υπηρεσιών, σχολείων και αθλητισμού.

Τα ποσοστά λοιμώξεων στην Ευρώπη άρχισαν όμως να αυξάνονται ξανά τον Αύγουστο, με απότομες αυξήσεις τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο και αυτό οδήγησε τις εθνικές κυβερνήσεις να επιβάλουν εκ νέου περιορισμούς.

Το ερώτημα της έρευνας ήταν: «Μήπως η καταπολέμηση της πανδημίας δικαιολογεί περιορισμούς στις ατομικές ελευθερίες;»

Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να απαντήσουν εάν η καταπολέμηση της πανδημίας δικαιολογεί πλήρως τους πρόσφατους περιορισμούς στις ατομικές τους ελευθερίες ή ότι αντιτίθενται σθεναρά σε τυχόν περιορισμούς των ατομικών τους ελευθεριών, ανεξάρτητα από την πανδημία.

Συνολικά, περίπου έξι στους δέκα (59%) απαντούν ότι το η καταπολέμηση της πανδημίας δικαιολογεί τους πρόσφατους περιορισμούς στις ατομικές τους ελευθερίες, ενώ το 37% είναι σε αντίθεση με αυτούς τους περιορισμούς.

Σε τέσσερις χώρες περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες λένε ότι αντιτίθενται στους περιορισμούς στις ατομικές τους ελευθερίες, ανεξάρτητα από την πανδημία, που είναι η Σλοβενία ​​(59%), η Πολωνία, η Βουλγαρία (58% και οι δύο) και η Κροατία (56%), ενώ λιγότερο από το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων αντιτίθενται στους περιορισμούς στη Φινλανδία (21%), στην Ιρλανδία και στη Μάλτα (και οι δύο 24%).

Σε 20 χώρες η πλειονότητα των ερωτηθέντων δηλώνει ότι η καταπολέμηση της πανδημίας δικαιολογεί πρόσφατους περιορισμούς τις ατομικές τους ελευθερίες, ενώ στις έξι χώρες Σλοβενία, Βουλγαρία, Πολωνία, Κροατία, Ουγγαρία και Τσεχία η πλειοψηφία αντιτίθεται σε αυτούς τους περιορισμούς. Τα ποσοστά είναι μοιρασμένα στη Λιθουανία΄

Στην Ελλάδα το 52,8% δικαιολογεί τους πρόσφατους περιορισμούς στις ατομικές του ελευθερίες, το 46,2% αντιτίθεται στους περιορισμούς και το 1% δεν γνωρίζει ή δεν απαντά.

 

Κοινωνική και δημογραφική ανάλυση

• Οι γυναίκες πιστεύουν περισσότερο από τους άνδρες ότι η καταπολέμηση της πανδημίας δικαιολογεί τους πρόσφατους περιορισμούς στις ατομικές τους ελευθερίες (61% έναντι 55%).
• Στο ερώτημα αν οι περιορισμοί είναι δικαιολογημένοι, το 74% των ηλικιών 55-64 ετών συμφωνεί, ενώ στις ηλικίες 25-34 ετών συμφωνεί μόνο το 47%.
• Οι ερωτηθέντες που υποστηρίζουν γενικά την εθνική τους κυβέρνηση απαντούν ότι αυτοί οι περιορισμοί δικαιολογούνται (68% σε σύγκριση με το 48% εκείνων που αντιτίθενται στην εθνική τους κυβέρνηση).
• Οι ερωτηθέντες που έχουν ήδη αισθανθεί κάποιο οικονομικό αντίκτυπο ή αναμένουν αυτό να συμβεί, αντιτίθενται στους περιορισμούς, σε αντίθεσή με αυτούς που δεν έχουν αισθανθεί ή δεν περιμένουν να δουν οικονομικό αντίκτυπο.

 

Ο Νίκος Καρδούλας είναι Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός του Ε.Μ.Π.,  MSc στην Αγγλία και Συνταγματάρχης ε.α.