Το Υπουργείο Εσωτερικών εξέδωσε την αριθμ. 86/20.8.2019 Εγκύκλιό του, που αποτελεί έναν Οδηγό για τους νεοεκλεγέντες Δημοτικούς Συμβούλους.
Οι κ.κ. Π. Θεοδωρικάκος και Θ. Λιβάνιος έδωσαν τις κατευθύνσεις για την εύρεση κάθε στοιχείου και πληροφορίας που θα πρέπει να γνωρίζει ο νεοεκλεγείς Δημοτικός Σύμβουλος προκειμένου να ασκήσει, όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά, τα καθήκοντά του και να ανταποκριθεί με επιτυχία στο ρόλο του.
Ο Δημοτικός Σύμβουλος, όπως αναγράφεται στον Οδηγό, οφείλει:
– Να μετέχει σε όλες τις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ή των Επιτροπών στις οποίες είναι μέλος.
– Να διαθέτει πάντα τον απαραίτητο χρόνο και να προετοιμάζεται για τις συνεδριάσεις αφού έχει λάβει γνώση, έγκαιρα, όλων των εισηγήσεων και των στοιχείων που αφορούν τα θέματα της ημερήσιας διάταξης.
– Να εκτελεί με επιμέλεια τα καθήκοντά του και κάθε εργασία που του αναθέτει το Συμβούλιο.
– Να γνωρίζει το πλαίσιο λειτουργίας του Δημοτικού Συμβουλίου. Για το λόγο αυτό πρέπει να μελετήσει τον Κανονισμό λειτουργίας του δικού του Δημοτικού Συμβουλίου. Σε περίπτωση που το οικείο Συμβούλιο δεν έχει δικό του Κανονισμό, είναι σε ισχύ ο πρότυπος Κανονισμός λειτουργίας του Δημοτικού Συμβουλίου.
– Να γνωρίζει, ιδιαίτερα, τον τρόπο λήψης των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου και των άλλων οργάνων του Δήμου.
– Να εκφράζει τη γνώμη του και να ψηφίζει κατά συνείδηση, αποβλέποντας πάντοτε στην εξυπηρέτηση του συνόλου των δημοτών.
– Να ζητά δια του Προέδρου, από το Δήμαρχο, την Οικονομική Επιτροπή, την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και τους Αντιδημάρχους πληροφορίες και συγκεκριμένα στοιχεία, που είναι χρήσιμα για την άσκηση των καθηκόντων του.
– Να καταθέτει γραπτές ερωτήσεις, δια του Προέδρου προς το Δήμαρχο και τα αρμόδια όργανα του Δήμου.
Προκειμένου οι Δημοτικοί Σύμβουλοι να ασκήσουν με τον καλύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο την εντολή που έχουν λάβει, χαίρουν μιας σειράς διευκολύνσεων, που συνιστούν την ιδιαίτερη καταστατική τους θέση.
Ωστόσο, η μη εκτέλεση των υποχρεώσεων εκ μέρους του Δημοτικού Συμβούλου, μπορεί να του επιφέρει την ποινή της αργίας ή ακόμα και της έκπτωσης.
Έτσι, ενδεικτικά, ένας Δημοτικός Σύμβουλος:
– Δεν μπορεί να απουσιάζει αδικαιολόγητα από 3 συνεχείς συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ή να μην εκτελεί τις υποχρεώσεις του για διάστημα που υπερβαίνει τους 3 συνεχείς μήνες μέσα στο έτος, χωρίς την άδεια του Συμβουλίου.
– Δημοτικός Σύμβουλος που είναι Αντιδήμαρχος δεν επιτρέπεται να απουσιάσει περισσότερο από 30 ημέρες συνολικά κάθε χρόνο, χωρίς άδεια του Δημοτικού Συμβουλίου. Η απουσία αυτή μπορεί να παρατείνεται για εξαιρετικούς λόγους έως 3 μήνες, με άδεια του Συμβουλίου.
– Δεν μπορεί να μετάσχει στη συζήτηση ενός θέματος ή στην κατάρτιση αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου εφόσον ο ίδιος, ο/η σύζυγός του ή συγγενής του έως το δεύτερο βαθμό εξ αίματος ή εξ αγχιστείας ή πρόσωπο προς το οποίο διατηρεί στενό δεσμό, έχει υλικό ή ηθικό συμφέρον.
– Εάν είναι Αντιδήμαρχος, μέλος της Οικονομικής Επιτροπής ή της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, είναι υποχρεωμένος να υποβάλλει ετήσια δήλωση για την περιουσιακή του κατάσταση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και να τη δημοσιοποιεί με ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Δήμου.
– Είναι υποχρεωμένος να δηλώνει κάθε προσωπικό συμφέρον (ιδιοκτησιακό ή οικογενειακό) που έχει σχέση με τα θέματα του Δήμου, καθώς και να ενθαρρύνει και να προωθεί κάθε μέτρο που προάγει τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς, στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων τους και λειτουργίας του Δήμου.
Επιπλέον, στην Εγκύκλιο σημειώνεται πως το αξίωμα του Δημοτικού Συμβούλου είναι αξίωμα ιδιαίτερα τιμητικό. Χαίρει άμεσης δημοκρατικής νομιμοποίησης αφού ο Δημοτικός Σύμβουλος εκλέγεται από το τοπικό εκλογικό σώμα με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία.
Ως αιρετός εκπρόσωπος της τοπικής κοινωνίας και ως μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου, ο ρόλος του Δημοτικού Συμβούλου είναι εξαιρετικά σημαντικός. Αυτό γιατί μπορεί να συμβάλλει στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού προγράμματος για την αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής του, στην αντιμετώπιση τοπικών προβλημάτων, στην υλοποίηση κοινωνικών δράσεων, στην οικονομική ανάπτυξη και στη διοίκηση του Δήμου εν γένει.
Ο Δήμος είναι αυτοδιοικούμενο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, διακριτό από το Νομικό Πρόσωπο του Κράτους. Χαίρει κατοχυρωμένης από το Σύνταγμα αυτοτέλειας σε σχέση με το Κεντρικό Κράτος, και έχει τεκμήριο αρμοδιότητας για την διοίκηση των τοπικών υποθέσεων, τις οποίες διοικεί με αιρετούς εκπροσώπους που αναδεικνύονται από το τοπικό εκλογικό σώμα.
Ο Δήμος διαθέτει έναν πλήρη υπηρεσιακό μηχανισμό. Η διάρθρωση, οι αρμοδιότητες και το προσωπικό αποτυπώνονται στον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας (ΟΕΥ) κάθε Δήμου. Ορισμένες από τις αρμοδιότητές του δεν ασκούνται από τις Υπηρεσίες του, αλλά από τα Νομικά του Πρόσωπα (Δημοσίου Δικαίου ή Επιχειρήσεις), τα οποία έχουν διακριτές διοικήσεις. Ο Δημοτικός Σύμβουλος θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζει τόσο τον ΟΕΥ όσο και το πλαίσιο λειτουργίας των Νομικών Προσώπων του Δήμου του.
Το Δημοτικό Συμβούλιο είναι το κυρίαρχο όργανο του Δήμου και έχει γενική αποφασιστική αρμοδιότητα για όλα τα θέματα που τον αφορούν και δεν ανήκουν στις αρμοδιότητες των άλλων οργάνων (Δημάρχου, Εκτελεστικής Επιτροπής, Οικονομικής Επιτροπής και Επιτροπής Ποιότητας Ζωής). Το μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου μπορεί να συμμετέχει στα υπόλοιπα συλλογικά όργανα διοίκησης, δηλ. στην Οικονομική Επιτροπή, η οποία είναι επιφορτισμένη με λειτουργίες οικονομικού ελέγχου και τακτικής παρακολούθησης της υλοποίησης του προϋπολογισμού, και στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, η οποία έχει σημαντικές αρμοδιότητες σε θέματα ποιότητας ζωής καθώς και σε θέματα πολεοδομικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Μπορεί επίσης, να αποκτήσει την ιδιότητα του Αντιδημάρχου.
Η δράση του Δήμου εποπτεύεται από τις Υπηρεσίες της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, μέχρι την έναρξη λειτουργίας των Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας ΟΤΑ και την επιλογή των αντίστοιχων Εποπτών ΟΤΑ. Η εποπτεία αυτή περιορίζεται αυστηρά σε έλεγχο νομιμότητας της δράσης των πράξεων του και σε πειθαρχικό έλεγχο των Αιρετών. Δεν επιτρέπεται να εμποδίζεται η πρωτοβουλία και η ελεύθερη δράση τους.