Μικέλης Χατζηγάκης: Εξηγώντας το Πάσχα σε έναν ξένο

Την προηγούμενη Κυριακή συναντώ ένα καλό Αμερικανό φίλο μου.

Την προηγούμενη Κυριακή συναντώ ένα καλό Αμερικανό φίλο μου.  Είχε μόλις γυρίσει από το πρωινό τρέξιμο που κάνει μεθοδικά κάθε μέρα. Με ρώτησε από που έρχομαι και του είπα από την Εκκλησία – ήταν Κυριακή των Βαΐων. Του φάνηκε λίγο περίεργη η απάντηση μου. Δεν ήξερα ότι είσαι τόσο θρήσκος μου είπε χαμογελώντας. Του απαντάω ότι δεν είμαι κανένας φανατικός, αλλά για εμάς τους Έλληνες η Ορθοδοξία έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί είναι συνυφασμένη με τον Εθνικό μας χαρακτήρα και τα ήθη μας.

Καθώς συζητούσαμε περί θρησκείας και πολιτικής με ρώτησε γιατί πιστεύω ότι είναι τόσο σημαντικός ο Χριστιανισμός για τους Έλληνες. Τι ρόλο έχει η θρησκεία μας στην διαμόρφωση της Ελληνικής παράδοσης;

Του είπα ότι, τουλάχιστον όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι, η Ορθοδοξία για την Ελλάδα δεν αποτελεί απλώς μια θρησκεία. Δεν συνιστά δηλαδή αποκλειστικά μια μεταφυσική θεώρηση της ζωής. Για εμάς τους Έλληνες η Ορθοδοξία εκφράζει και έναν τρόπο ζωής. Αυτός διαμορφώνεται επίσης και από τις παραδόσεις μας, το φυσικό χώρο που κατοικούμε, την γλώσσα μας και τον τρόπο ζωής. Συνειδητά μάλιστα οι Έλληνες επηρεαζόμαστε και από το γενικότερο πνεύμα της ιστορίας μας, η οποία γεννήθηκε και ζυμώθηκε μέσα από την σύγκλιση των δύο κυρίαρχων ρευμάτων επί 20 και πλέον αιώνες: του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού.

Για τον Έλληνα, λοιπόν, του είπα ότι η Ορθοδοξία αποτελεί κυρίαρχη στάση ζωής και βρίσκεται σε άρρηκτη σχέση μαζί του. Για αυτό και κανείς δεν κατάφερε να διασπάσει τον κρίκο που συνδέει την ορθοδοξία και τον Ελληνισμό. Του διευκρίνισα ότι αυτές οι έννοιες είναι αναπόσπαστες μεταξύ τους – είναι οικουμενικές και διαχρονικές.

Συγκεκριμένα, του ανέφερα πως με μια αναδρομή στο παρελθόν θα διαπιστώσει πως ο Ελληνισμός στάθηκε όρθιος στηριζόμενος πάντοτε στην Ελληνορθόδοξη παράδοση. Η παράδοση μας διαμορφώθηκε από το σύνολο των αξιών του έθνους μας όπως είναι η Ελληνική γλώσσα, η Ορθόδοξη θρησκεία, τα ήθη και τα έθιμα, η εθνική μας ιστορία, και οι μνήμες του λαού μας. Για αυτό στην συνείδηση μας η ταυτότητα μας ορίζεται από την σύμπτωση της ιερής παράδοσης της Ορθοδοξίας με την Εθνική παράδοση.

Ο φίλος μου φάνηκε λίγο μπερδεμένος από τον τρόπο με τον οποίο συνέδεα την εκκλησία και την Ελλάδα, γιατί στην Αμερική το κράτος και η Εκκλησία είναι δύο εντελώς διαφορετικές έννοιες. Με ρώτησε, με απορία, «δηλαδή δεν πιστεύεις στον διαχωρισμό εκκλησίας –κράτους;» Στο ελληνικό πλαίσιο δεν πιστεύω σε αυτόν τον διαχωρισμό, του απάντησα. Και κατανοώ γιατί στην Αμερική υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός, αλλά ο κάθε λαός και η κάθε χώρα έχει τις παραδόσεις του. Εμείς οι Έλληνες δεν γίνεται στην προσπάθεια μας να «εκσυγχρονιστούμε» και να «προοδεύσουμε» ξεχνώντας πως φτάσαμε μέχρι εδώ. Δεν γίνεται να ξεχάσουμε την ιστορία μας και ποιοι είμαστε. Αντίθετα, η πρόοδος μας θα έρθει μέσα από την διαφύλαξη των παραδόσεων μας και του Ελληνορθόδοξου πολιτισμού μας και το πάντρεμα αυτού με τα νέα στοιχεία.

Όπως έγραφε ο σπουδαίος διανοούμενος Γιώργος Θεοτοκάς «η Ορθοδοξία όπως παρουσιάζεται στα μάτια του Ελληνικού λαού είναι θρησκεία εθνική, συνυφασμένη αξεδιάλυτη με τα ήθη του και τον ρομαντικό του χαρακτήρα, με το κλίμα και το άρωμα του τόπου. Η οργάνωσή της είναι δημοκρατική, η γλώσσα της θερμή, η ηθική της ανθρώπινη, ταιριασμένη με την εθνική νοοτροπία, τα σύμβολα της οικεία και αναντικατάστατα στην λαϊκή συνείδηση. Η μεγάλες εορτές της, ο Ευαγγελισμός, το Πάσχα, τα Χριστούγεννα, και τα δωδεκάμερα και άλλες, είναι κάθε χρόνο οι μεγάλες γιορτές της Ελλάδος.»

* Του Μικέλη Σωτ. Χατζηγάκη (αναδημοσίευση από την Εστια)

* Ο Μικέλης Χατζηγάκης είναι οικονομολόγος – πολιτικός επιστήμων (LSE, Tufts). Σήμερα είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στην σχολή Κέννετυ του Χάρβαρντ.