Μαρίνα Καραθανάση – Μαθησιακές Δυσκολίες – Δυσλεξία

Χρησιμοποιούμε τον όρο ΄΄Μαθησιακές Δυσκολίες΄΄ στο γραπτό λόγο για να αναφερθούμε σε μια ξεχωριστή κατηγορία δυσκολιών που αφορούν τη μάθηση και πιο συγκεκριμένα την επεξεργασία του γραπτού λόγου και που εκφράζονται μα έντονη και ασυνήθιστα επίμονη αδυναμία του μαθητή στην απόκτηση της Αναγνωστικής Ικανότητας και της Ικανότητας για Ορθογραφημένη Γραφή.

Χρησιμοποιούμε τον όρο ΄΄Μαθησιακές Δυσκολίες΄΄ στο γραπτό λόγο για να αναφερθούμε σε μια ξεχωριστή κατηγορία δυσκολιών που αφορούν τη μάθηση και πιο συγκεκριμένα την επεξεργασία του γραπτού λόγου και που εκφράζονται μα έντονη και ασυνήθιστα επίμονη αδυναμία του μαθητή στην απόκτηση της Αναγνωστικής Ικανότητας και της Ικανότητας για Ορθογραφημένη Γραφή.

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες στο γραπτό λόγο είναι η Δυσλεξία και η Δυσορθογρφία.

Η Δυσλεξία δεν είναι διαταραχή της εκφοράς του λόγου. Η άρθρωση και η ομιλία των δυσλεξικών παιδιών είναι φυσιολογικές, εκτός αν συμβαίνει συμπτωματικά να υπάρχει και κάποια άλλη διαταραχή με τη δυσλεξία.

Δυσλεξία σημαίνει εξαιρετική δυσκολία στην επεξεργασία του γραπτού λόγου και κατά συνέπεια δυσκολία στην Ανάγνωση, δυσανάλογα επίμονη προς την ηλικία και το νοητικό δυναμικό του μαθητή, και επίσης επίμονη αδυναμία στην εκμάθηση της Ορθογραφίας των λέξεων και στην αυτοματοποίηση της Ορθογραφικής Ικανότητας.

Η Δυσορθογραφία είναι η Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία που εκδηλώνεται με ασυνήθιστα επίμονη δυσκολία στην απόκτηση μόνο της Ικανότητας για Ορθογραφημένη Γραφή, ενώ η ικανότητα για Ανάγνωση καλλιεργείται απρόσκοπτα, αποτελεσματικά και φτάνει στο αναμενόμενο επίπεδο βάσει της ηλικίας και της νοητικής ικανότητας του κάθε μαθητή.

Τα βασικότερα συμπτώματα στην Ανάγνωση και στην Ορθογραφία, καθώς και κάποια γενικά χαρακτηριστικά που συνήθως βρίσκουμε σε άτομα με δυσλεξία, είναι τα παρακάτω:

Στην Ανάγνωση

• Παράλειψη, Πρόσθεση, Αντικατάσταση, Αντιμετάθεση γραμμάτων, συλλαβών ή και λέξεων.

• Ανάγνωση αργή, με δισταγμό, με συλλαβισμό χωρίς νόημα, χωρίς ροή.

• Ελλιπής κατανόηση του κειμένου.

• Χάσιμο της σειράς στο βιβλίο.

Στη Γραφή

• Πολλά ορθογραφικά λάθη, ακόμα και σε λέξεις που έχουν συστηματικά διδαχθεί.

• Παραλείψεις, Προσθέσεις, Αντιμεταθέσεις, Αντικαταστάσεις γραμμάτων, συλλαβών, λέξεων.

• Καθρεφτική γραφή.

• Κακογραφία, ακαταστασία, μουτζούρες στο γραπτό, αδικαιολόγητα κενά, κατάργηση των διαστημάτων, απουσία σημείων στίξης, απουσία κεφαλαίων ή παρεμβολή τους ανάμεσα στα μικρά.

Γενικά χαρακτηριστικά παιδιών με Δυσλεξία

• Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην επίδοση που δείχνουν στο γλωσσικό μάθημα και σ’ εκείνη που θα περιμέναμε να έχουν βάσει της νοητικής τους ικανότητας.

• Πιθανόν να έχουν δυσκολία στον Προσανατολισμό, στην Αίσθηση του χώρου και του χρόνου.

• Δεν μπορούν να συγκεντρώσουν την προσοχή τους για ικανοποιητικό χρονικό διάστημα ανάλογα με την ηλικία τους σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα και ίσως χαρακτηρίζονται από παρορμητικότητα στον τρόπο που αντιδρούν και ανταποκρίνονται.

• Χαρακτηρίζονται από μικρής έκτασης και διάρκειας βραχύχρονη μνήμη.

• Πιθανόν να έχουν Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες και στην Αριθμητική (δυσαριθμησία).

• Δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα στην άρθρωση και στην ομιλία (εκτός αν τυχαία συνυπάρχει άλλη διαταραχή), όμως δεν εκφράζονται με πολλές προτάσεις όταν περιγράφουν τις εμπειρίες τους ή τα συναισθήματά τους και τις σκέψεις τους και δεν διαθέτουν πλούσιο λεξιλόγιο. Συνηθίζουν να απαντούν μονολεκτικά στις ερωτήσεις που τους γίνονται ή με πολύ λίγες φράσεις, μόνο και μόνο για να εκφράσουν την ουσία των όσων σκέφτονται.

• Παρ’ όλη την αδυναμία που δείχνουν στην έκφραση, έχουν πλούσιο συναισθηματικό κόσμο, καλή κριτική ικανότητα, κάνουν συλλογισμούς και προβληματίζονται για διάφορα κοινωνικά θέματα, διαμορφώνουν τις προσωπικές τους απόψεις και θέσεις, αισθάνονται όμως, θα ΄λεγε κανείς, σαν να μη μπορούν να βρουν τα λόγια για να περιγράψουν όλον αυτόν τον πλούτο των ιδεών που κρύβουν.

• Δεν οργανώνουν καλά τη μελέτη τους, την εργασία τους, τον προσωπικό τους χώρο. Δεν συγκρατούν το πρόγραμμα των υποχρεώσεών τους και έτσι δεν ανταποκρίνονται με συνέπεια. Μπορεί να είναι ακατάστατα ή αδέξια.

• Δεν δείχνουν ενδιαφέρον για τα βιβλία και οτιδήποτε στο οποίο χρησιμοποιείται ο γραπτός λόγος.

• Μερικά παιδιά έχουν προβλήματα στην αντίληψη της διαδοχής και της αλληλουχίας.

• Δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν την ομοιοκαταληξία ανάμεσα σε δύο λέξεις που συναντούν είτε μεμονωμένα, είτε μέσα σε στροφή ποιήματος ή σε κείμενο.

• Έχουν σημαντική δυσκολία στην επεξεργασία του φωνολογικού επιπέδου της γλώσσας και έτσι κάνουν λάθη σε ασκήσεις κατάτμησης του προφορικού λόγου (όταν ένα παιδί μπορεί να χωρίσει μια λέξη σε όλους τους φθόγγους που την αποτελούν π.χ. γάτα γ-ά-τ-α), συγκερασμού γλωσσικών φθόγγων (το παιδί είναι σε θέση να ενώσει τους φθόγγους και να σχηματίσει μια λέξη π.χ. γ-ά-τ-α: γάτα).

• Χαρακτηρίζονται από σημαντική δυσκολία Οπτικής και Ακουστικής μνήμης, ενώ αντίθετα στις Ικανότητες Οπτικής και Ακουστικής Αντίληψης δεν εκδηλώνεται μειονεξία.

συνεχίζεται…

Επιμέλεια Καραθανάση Μαρίνα, Λογοθεραπεύτρια – Πτυχιούχος Λογοθεραπείας, της σχολής ΣΕΥΠ (Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας) Ιωαννίνων και Μέλος του Συλλόγου Επιστημόνων Λογοθεραπευτών Λογοπαθολόγων Ελλάδος (Σ.Ε.Λ.Λ.Ε.)