Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι σχετικά νέα μορφή εξάρτησης, η οποία βρίσκεται υπό εξέταση από την επιστημονική κοινότητα προκειμένου να οριοθετηθεί, αφού δεν είναι ακόμη μια κλινική οντότητα που συναντάμε σε εγχειρίδια ψυχιατρικά. Αυτή η μορφή εθισμού ορίζεται ως «ενασχόληση με το ίντερνετ για άντληση αισθήματος ικανοποίησης, που συνοδεύεται με αύξηση του χρόνου που καταναλώνεται για την άντληση αυτού του αισθήματος».
Τα συμπτώματα αυτής της μορφής εξάρτησης είναι τα εξής: κατάθλιψη, άγχος, απομόνωση, μείωση της παραγωγικότητας, διαταραχές ύπνου, πονοκέφαλοι, ξηρότητα οφθαλμών, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα από την υπερκόπωση των χεριών από τη χρήση του πληκτρολόγιο. Η μοναξιά επίσης , η ανία, η πλήξη είναι μερικές από τις αιτίες που οδηγούν στον εθισμό. Ο εθισμός, λοιπόν, από το λάπτοπ αποτελεί μια σύγχρονη μορφή εξάρτησης που πλήττει ιδιαίτερα τα παιδιά, χωρίς να αποκλείει άλλες ηλικιακές κατηγορίες.
Δυστυχώς, η εποχή μας κρύβει παγίδες μη δεν ορατές σε πολλούς από εμάς. Όταν αρχίσουν να φαίνονται είναι ήδη αργά. Στόχος είναι να μεριμνήσουμε από πριν. Τα παιδιά, λόγω της ηλικίας τους θεωρούνται ευάλωτη κοινωνική ομάδα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι έφηβοι ή οι ενήλικες δεν είναι επιρρεπείς. Όλοι μπορούμε να γίνουμε θύματα της δικτυακής προσκόλλησης και απάτης. Οφείλουμε να προστατεύσουμε τους μικρούς οπαδούς του διαδικτύου χωρίς να τους αποκλείσουμε τη χρήση του. Όλα τα κοινωνικά προβλήματα έχουν τη ρίζα τους στην απαξίωσή μας. Δε τους δίνουμε σημασία και μετά φτάνουμε σε ένα σημείο που δεν μπορούμε να τα κοντρολάρουμε. Η αναχαίτισή τους φαντάζει, πλέον, σχεδόν αδύνατη. Μην αμελούμε την αρχή της ύπαρξης του εθισμού. Η πρόληψη κρίνεται αναγκαία και σίγουρα θα έχει αποτέλεσμα. Η καταστολή πάντα είναι αβέβαιη και χρονοβόρα.
Το παιδί, μέσω του διαδικτύου, ανοίγει νέα παράθυρα στη γνώση, ταξιδεύει, μαθαίνει, επικοινωνεί. Όταν φτάσει, όμως, στο σημείο ο κολλητός φίλος του να είναι το λάπτοπ και δε μπορεί να το αποχωριστεί τότε υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Φυσικά και δεν πρέπει να απαρνηθούμε την εξέλιξη, όμως το ρητό που λέει παν μέτρο άριστον θα πρέπει να το έχουμε στο μυαλό μας. Η κατάχρηση είναι εκείνη από την οποία κινδυνεύουμε και όχι η απλή χρήση του. Σωστή χρήση, λοιπόν, θα πρέπει να γίνεται όχι μόνο στο χρόνο απασχόλησής του, αλλά και στην ποιότητα. Ο αποκλεισμός από ορισμένες σελίδες, ο έλεγχος των φίλων που συνομιλεί, ο κωδικός που πρέπει να γνωρίζουν μόνο οι γονείς για να κλείνουν αυτές τις σελίδες, είναι κάποια πράγματα που πρέπει να προσέξουμε.
Προσοχή γιατί ο κίνδυνος στις μέρες μας είναι διπλός. Οι γονείς προσκολλημένοι στην καθημερινότητα, κατατρεγμένοι από τον καταιγισμό χαρατσιών, φόρων, ανεργία, απολύσεις κλείνονται στον εαυτό τους. Τους απασχολεί τι θα γίνει στο μέλλον, πού θα καταλήξει όλο αυτό το σαθρό σκηνικό, παραμελώντας έτσι άθελα τους τις συνήθειες του παιδιού. Κοιμούνται ήσυχοι που είναι κλεισμένο στο δωμάτιο του και παίζει με το λάπτοπ. Μάλιστα, θεωρούν θετικό το γεγονός ότι δεν ξοδεύει χρήματα έξω ή ότι δεν κινδυνεύει από κακές παρέες. Έχουν αναλογισθεί ότι φιλοξενούν έναν εχθρό στο σπίτι τους; Ότι αυτοί οι ίδιοι μπορεί να οδηγήσουν το παιδί τους στην καταστροφή; Ίσως όχι , δεν το έχουν σκεφτεί!
Η εποχή μας και η κρίση που βιώνουν και πλήττονται αλύπητα τα ελληνικά νοικοκυριά δεν αφήνει την πολυτέλεια και τα περιθώρια για εμβάθυνση της σκέψης. Και, όμως, πρέπει να τα σκεφτόμαστε όλα. Το αθώο παιχνίδι στο ίντερνετ καμιά φορά αλλάζει μορφή. Δυστυχώς ο κίνδυνος να παρασυρθεί το παιδί βρίσκεται μέσα στο σπίτι. Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς πού εξαφανίστηκαν τα παιδιά των φαναριών; Έπεσαν θύματα εκμετάλλευσης παιδεραστών ή παιδικής πορνογραφίας που οπωσδήποτε είναι μια πιο κερδοσκοπική επιχείρηση! Ο εγκλεισμός αποδίδει περισσότερο από ό,τι η εργασία στα φανάρια!
Μη νομίσετε, λοιπόν, ότι δεν είναι εκτεθειμένο σε τέτοιους κινδύνους, ακόμα και μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Ο αθώος φίλος του παιδιού γίνεται ο εφιάλτης του. Στο Αγλαΐα Κυριακού τα παιδιά που παρακολουθούνται ως εξαρτημένα είναι σίγουρα εβδομήντα στον αριθμό, άλλα παιδιά έχουν πέσει θύματα παιδεραστίας και πορνογραφίας, άλλα είχαν επαφή με άτομα που τα προσηλυτίζουν σε διάφορες μορφές θρησκευτικών οργανώσεων και άλλα έχουν φτάσει στα πρόθυρα της αυτοκτονίας ή έχουν αυτοκτονήσει! Βέβαια, όλα αυτά δε συμβαίνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να επαναπαυόμαστε.
Γονιός δε σημαίνει μόνο να δίνεις, να προσφέρεις υλικά αγαθά αλλά και να μιλάς με το παιδί σου. Κανένα παιχνίδι δε μπορεί να αντικαταστήσει τον άνθρωπο. Όσο και να έχει προχωρήσει η Τεχνολογία, τη γνήσια χαρά τα παιδιά τη βρίσκουν στο παιχνίδι έξω από το σπίτι ή όταν έρχονται σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Εφησυχασμός δεν πρέπει να υπάρχει ούτε, βέβαια, αυστηρός έλεγχος. Ο φιλικός διάλογος είναι εκείνος που θα ενημερώσει το γονέα πώς χειρίζεται ένα παιδί τον υπολογιστή του.
Σκοπός του κειμένου δεν είναι να τρομοκρατηθούν οι γονείς, αλλά να εστιάσουμε σε ένα κοινωνικό πρόβλημα όχι τόσο εμφανές για τα ελληνικά δεδομένα. Μόνο λίγη προσοχή χρειάζεται και θα αποφύγουμε πολλά δεινά στο μέλλον. Θα πρέπει να ενεργοποιηθεί η σκέψη πριν τις οποιοσδήποτε άσχημες επιδράσεις του διαδικτύου στο παιδί μας και οποιασδήποτε μορφή εθισμού και εξάρτησης. Ίσως ακόμα και εμείς οι ίδιοι οι ενήλικες θα πρέπει να αναρωτηθούμε: Το λάπτοπ μήπως είναι ο άλλος μισός μας εαυτός; Το διαδίκτυο σίγουρα αποτελεί παράθυρο στη γνώση, μήπως όμως είναι και ένα παράθυρο στον κίνδυνο;
H Ιωάννα Χαρμπέα είναι κοινωνιολόγος/εγκληματολόγος