Ὑπάρχουν, φίλοι μου, δυὸ κυρίαρχες μορφὲς ἐγωισμοῦ.
Ἡ πρώτη, εἶναι αὐτὴ τῆς φανερῆς ὑπερηφάνειας∙ τῆς ἔπαρσης.
Εἶναι αὐτὴ ποὺ φωνάζει χωρὶς ντροπὴ δεξιὰ καὶ ἀριστερά: “Ἔι… Ξέρεις ποιός εἶμαι ἐγώ;”.
Εἶναι ὅταν κάποιος ἀσχολεῖται ὑπερβολικὰ ἢ ἀποκλειστικὰ μὲ τὸν ἑαυτό του, ἀναζητῶντας τὸ δικό του πλεονέκτημα, τὴν εὐχαρίστηση ἢ τὴν εὐημερία χωρὶς νὰ λαμβάνῃ ὑπόψη τοὺς ἄλλους.
Ὁ ἐγωιστὴς εἶναι βασικὰ ἕνας ἄνθρωπος μὲ οὐσιαστικὲς ἐλλείψεις κοινωνικῶν καὶ διαπροσωπικῶν δεξιοτήτων. Δὲν εἶναι εὐτυχισμένος, εὐχαριστημένος καὶ πλήρης.
Εἶναι ἕνας ἄνθρωπος ποὺ σπαταλᾷ μεγάλα ἀποθέματα ἐνέργειας προκειμένου νὰ κρατήσῃ στὴν ἐπιβολὴ καὶ τὴν κυριαρχία του τοὺς ἄλλους. Κάθε μορφὴ ἀμφισβήτησης ἀποτελεῖ φοβερὸ πλῆγμα γιὰ τὴν προσωπικότητά του καὶ τὴ δύναμή του. Γι’ αὐτὸ πολλὲς φορὲς καὶ ἰδίως ὅταν τὰ χρόνια περνοῦν, καταλήγει σὲ κατάθλιψη ἢ ἀπόσυρση ἀπὸ τὴ ζωή.
Ζῇ σὲ ἕνα μόνιμο κλῖμα ἔντασης, ὑπὸ τὸν φόβο μὴ τυχὸν χάσῃ τὰ κεκτημένα του, τὴ δύναμή του, τὴν ἐπιβολή του στοὺς ἄλλους.
Οἱ καυγᾶδες, οἱ ἀντιπαραθέσεις καθὼς καὶ οἱ ἀνταγωνισμοὶ εἶναι ἀναπόσπαστο μέρος τῆς ζωῆς του. Ὅλα αὐτὰ συχνὰ συνοδεύονται ἀπὸ ἐκρήξεις θυμοῦ, ἐπιθετικὴ συμπεριφορὰ καὶ ἐνίοτε βία.
Ὑπάρχει, ὅμως, καὶ μιὰ δεύτερη μορφὴ ἐγωισμοῦ πιὸ ἐπικίνδυνη, πιὸ ὕπουλη, κρυφή. Μεταμφιέζεται πίσω ἀπὸ χαμόγελα, ἀπὸ λόγια ῥομαντικά, ἀπὸ κοπλιμέντα καὶ κούφιες ἀγαπολογίες∙ αὐτὸς εἶναι ὁ κρυφὸς ἐγωισμός.
Ἡ δεύτερη μορφὴ ἐγωισμοῦ, εἶναι αὐτὴ ποὺ κάνει τὸν ἄνθρωπο ἕρμαιο.
Τοῦ πιπιλάει τὸ μυαλὸ μὲ σκέψεις ὅτι εἶναι ὁ πιὸ ἀδικημένος, ὁ πιὸ καημένος, ὁ πιὸ εὐαίσθητος, αὐτὸς ποὺ δὲν τὸν καταλαβαίνει γύρω του κανείς…
Ὁ κρυφὸς ἐγωισμὸς εἶναι αὐτὸς ποὺ μᾶς ἐμποδίζει νὰ δοῦμε τὴν ἀλήθεια γιὰ τὸν ἑαυτό μας καὶ μᾶς κάνει νὰ πιστεύουμε ὅτι εἴμαστε καλύτεροι ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Μπορεῖ νὰ ὁδηγήσῃ σὲ πολλοὺς ἀρνητικοὺς τρόπους σκέψης καὶ συμπεριφορᾶς, ὅπως: ἀλαζονεία, ὑπερηφάνεια, ζήλια, μνησικακία καὶ κριτικὴ πρὸς τοὺς ἄλλους.
Ὁ κρυφὸς ἐγωισμὸς εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ δύσκολα πράγματα νὰ ἀναγνωρίσουμε στὸν ἑαυτό μας. Αὐτὸ συμβαίνει ἐπειδὴ εἶναι συνήθως καλὰ κρυμμένος κάτω ἀπὸ μιὰ μάσκα ταπεινότητας καὶ αὐταπάρνησης. Ὡστόσο, ὑπάρχουν μερικὰ σημάδια ποὺ μποροῦν νὰ μᾶς βοηθήσουν νὰ ἀναγνωρίσουμε τὸν κρυφὸ ἐγωισμὸ στὸν ἑαυτό μας, ὅπως:
Νιώθουμε ὅτι εἴμαστε πάντα σωστοὶ καὶ οἱ ἄλλοι πάντα λάθος.
Νιώθουμε ὅτι εἴμαστε καλύτεροι ἀπὸ τοὺς ἄλλους, εἴτε νοητικά, εἴτε οἰκονομικά, εἴτε κοινωνικά.
Νιώθουμε ὅτι ἔχουμε περισσότερα δικαιώματα ἀπὸ τοὺς ἄλλους.
Νιώθουμε ὅτι οἱ ἄλλοι πρέπει νὰ μᾶς ἐξυπηρετοῦν.
Νιώθουμε ὅτι οἱ ἄλλοι πρέπει νὰ μᾶς ἐπαινοῦν καὶ νὰ μᾶς θαυμάζουν.
Ἕνας ἐγωιστὴς δὲν ἔχει ἐμπιστοσύνη στοὺς ἄλλους.
Τοὺς λείπει ἡ ἐνσυναίσθηση.
Δὲν μοιράζονται ποτέ.
Προσπαθεῖ πάντα νὰ ἐκμεταλλεύεται τοὺς ἄλλους.
Προτάσσει τὶς προσωπικές του ἀνάγκες ἀδιαφορῶντας ἢ ὑποτιμῶντας τὶς ἀνάγκες τῶν ἄλλων.
Ἀπαιτεῖ νὰ ἔχῃ πάντοτε τὸν ἔλεγχο των καταστάσεων, δὲν συμβιβάζεται καὶ δὲν κάνει σχεδὸν ποτὲ πίσω στὶς ἀπόψεις του, τὰ πιστεύω καὶ τὶς πεποιθήσεις του.
Χειρίζεται τοὺς γύρω του, δημιουργῶντας τους πολλὲς φορὲς ἀνασφάλεια, ντροπὴ καὶ ἐνοχές.
Δὲν μοιράζεται τὰ λάθη στὶς σχέσεις του καὶ φυσικὰ δὲν παραδέχεται ποτὲ τὰ δικά του λάθη.
Ἀδιαφορεῖ ἢ ἁπλὰ δὲν ἀκούει τὶς ἀπόψεις ποὺ εἶναι ἀντίθετες μὲ τὶς δικές του.
Ἐκθειάζει τὸν ἑαυτό του καὶ τὰ ἐπιτεύγματά του καὶ θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του ἀνώτερο ἀπὸ τοὺς ἄλλους.
Ἂν ἀναγνωρίζουμε αὐτὰ τὰ σημάδια στὸν ἑαυτό μας, εἶναι σημαντικὸ νὰ ζητήσουμε βοήθεια ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὸν κρυφὸ ἐγωισμό. Ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσῃ νὰ δοῦμε τὴν ἀλήθεια γιὰ τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ μᾶς δώσῃ ταπεινότητα καὶ ἀγάπη γιὰ τοὺς ἄλλους.
Ἀκολουθοῦν μερικὲς συμβουλὲς γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὸν κρυφὸ ἐγωισμό:
Νὰ σκεφτόμαστε τοὺς ἄλλους πρὶν ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας.
Νὰ εἴμαστε πρόθυμοι νὰ συγχωρήσουμε τοὺς ἄλλους.
Νὰ εἴμαστε εὐγνώμονες γιὰ ὅσα ἔχουμε.
Νὰ ὑπηρετοῦμε τοὺς ἄλλους χωρὶς νὰ περιμένουμε ἀνταπόδοση.
Ὁ κρυφὸς ἐγωισμὸς εἶναι ἕνα σοβαρὸ πρόβλημα, ἀλλὰ μπορεῖ νὰ ξεπεραστῇ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ.
Ῥώτησε κάποιος τὸν ὅσιο Παΐσιο γιὰ τὸ θέμα τοῦ ἐγωισμοῦ:
– Καὶ πῶς πεθαίνει, Γέροντα, ὁ ἐγωισμός;
– Πρέπει νἀ θάψουμε τὸ ἐγώ μας, νὰ σαπίσῃ καὶ νὰ γίνῃ κοπριά, γιὰ νὰ ἀναπτυχθῇ ἡ ταπείνωση καὶ ἡ ἀγάπη.