Κωνσταντίνος Αθανασούλας – Εγκεφαλικά επεισόδια και Αφασία

Αφασία είναι η επίκτητη διαταραχή του λόγου, δηλαδή αυτή που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου από κάποιο τραυματισμό ή ατύχημα. Η αιτία της διαταραχής αυτής είναι κάποιο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή ακόμα μπορεί να είναι και αποτέλεσμα άλλης εγκεφαλικής αιτιολογίας.

Αφασία είναι η επίκτητη διαταραχή του λόγου, δηλαδή αυτή που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου από κάποιο τραυματισμό ή ατύχημα. Η αιτία της διαταραχής αυτής είναι κάποιο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή ακόμα μπορεί να είναι και αποτέλεσμα άλλης εγκεφαλικής αιτιολογίας.

Η αφασία οφείλεται σε βλάβη που παρουσιάζεται σε περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος. Πρόκειται δηλαδή για μια διαταραχή που μπορεί να επηρεάσει είτε το εκφραστικό επίπεδο του προφορικού και του γραπτού λόγου του ασθενούς, είτε την αντιληπτική ικανότητα αυτών ή ακόμα μπορούν να επηρεαστούν και οι δύο γλωσσικές ικανότητες (έκφραση – αντίληψη).

Η έκφραση στον προφορικό λόγο είναι η δυνατότητα που έχει ο άνθρωπος να επικοινωνήσει έτσι ώστε να καθίσταται ενεργός συνομιλητής και να μπορεί κυρίως να ανταποκριθεί στις καθημερινές του ανάγκες. Η ίδια η ανάγκη δημιουργείται και για τον γραπτό λόγο.

Αντιληπτική ικανότητα (αντίληψη) είναι και πάλι η ικανότητα που έχει ο άνθρωπος και αφορά τόσο τον προφορικό λόγο όσο και τον γραπτό δηλαδή τι ακούμε και τι διαβάζουμε.

Για αυτό το λόγο η αφασία ανάλογα με τα νευρολογικά χαρακτηριστικά που παρουσιάζει και τα γλωσσικά συμπτώματα διακρίνεται σε εφτά τύπους με ρέοντα ή μη ρέοντα λόγο.

Αναφορικά θα ασχοληθούμε με έναν συνήθη τύπο αφασίας που είναι η αφασία Broca με ρέοντα λόγο.

Οι ασθενείς με αυτό τον τύπο αφασίας παρουσιάζουν επιβράδυνση στη ροή της ομιλίας (αργή ομιλία), διστακτική – λεκτική ομιλία, ενώ κάνουν συχνές παύσεις. Επίσης η ομιλία τους χαρακτηρίζεται από αδέξια άρθρωση (δηλ. αλλοιώνεται η σωστή εκφορά των ήχων – γραμμάτων). Πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ο αναγραμματισμός. Με τον όρο αυτό εννοούμε πως ο ασθενής δημιουργεί προτάσεις με έκταση ως τρεις λέξεις που είναι σημασιολογικά σχετικές μεταξύ τους αλλά τους λείπει κάθε συντακτική σύνδεση. Παραλείπουν τα άρθρα και χρησιμοποιούν ομιλία σε λάθος πρόσωπα (π.χ. εγώ κάνεις). Οι ασθενείς δύσκολα ανταποκρίνονται στο να επαναλάβουν προφορικά λέξεις ή ακόμα και να κατονομάζουν εικόνες (δηλ. τι βλέπουν).

Η γλωσσική και αντιληπτική ικανότητα των ασθενών αν και παραμένει σε ικανοποιητικά επίπεδα παρουσιάζει πρόβλημα γιατί το συντακτικό κομμάτι παρεμποδίζεται και το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό.

Οι ασθενείς με αφασία τύπου Broca δίνουν την εντύπωση πως κατανοούν τα πάντα όμως στην πραγματικότητα κατανοούν το γενικό περιεχόμενο μιας συζήτησης και δεν μπορούν να συγκεκριμενοποιηθούν σε αυτή.

Στόχος του λογοθεραπευτή είναι ο ασθενής να αποκτήσει και πάλι λειτουργική επικοινωνία σε σημείο που να μπορεί να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες.

Η θεραπεία αρχίζει εφόσον εξακριβωθούν οι προβληματικές περιοχές του εγκεφάλου. Από αυτές τις περιοχές διαφαίνονται τόσο οι δυνατότητες όσο και οι βλάβες αυτών. Για να ξεπεραστούν οι βλάβες και τα εμπόδια αναπτύσσουμε στον ασθενή νέες δεξιοτεχνίες γι’ αυτόν μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο, με τεχνικές συγκεκριμένες για κάθε ασθενή, για να αναπτυχθεί η επικοινωνία του. Αυτό γίνεται για να είναι η επικοινωνία αποτελεσματική στο φυσικό περιβάλλον του ασθενούς και όχι μόνο στα πλαίσια της θεραπείας.

Συστάσεις που αφορούν την οικογένεια του ασθενούς για την αποθεραπεία του, είναι ότι θα πρέπει να επισκεφτούν κάποιον εξειδικευμένο λογοθεραπευτή και μετά τη νοσηλεία του για την αποκατάσταση της επικοινωνίας. Επιπρόσθετα η στάση της οικογένειας είναι καθοριστική για την επικοινωνία του ασθενούς. Είναι βασικό λοιπόν να τον διευκολύνουν επικοινωνιακά, παρά τη δυσκολία που υπάρχει.

Αθανασούλας Κων/νος

Λογοπεδικός – Λογοθεραπευτής

Κάτοχος Master – Ειδικευθείς στην αφασία