Καλαμπάκα: Η εισήγηση του π. Θεόδωρου Παπανικολάου στο 13ο Παγκόσμιο Συνέδριο και Αντάμωμα Θεσσαλών
Η Ορθοδοξία στη Γαλλία και η προβολή του θρησκευτικού πλούτου των Μετεώρων
Η ύπαρξη της Ορθοδοξίας στη Γαλλία δίδει δύο αιώνες. Στον 19ο αιώνα, οι ορθόδοξες τελετές ήταν σπάνιες και μόνο με την άφιξη προσωπικοτήτων, όπως του Τσάρου Αλεξάνδρου 1ε στο Παρίσι το 1814. Στην Κορσική, στην Καρζέζ, τον 18ο αιώνα, οι Έλληνες που έφτασαν, έχτισαν το ναό του αγίου Σπυρίδωνα, και δυστυχώς αργότερα βίαια είχε υπαχθεί στην τοπική καθολική εκκλησία.
Το 1816 ανοίχθηκε ορθόδοξος ναός στο Παρίσι κι αργότερα στη Μασσαλία, η κοίμηση της Θεοτόκου. Στα μέσα του 19ου αιώνα βλέπουμε να αναγείρονται πολλές ορθόδοξες ενορίες, κυρίως στο Παρίσι, στην Κυανή Ακτή με το περίφημο ναό του αγίου Νικολάου και αγίας Αλεξάνδρας, ο καθεδρικός ναός στο Παρίσι το 1861, στο ΠΩ το 1867, στο Μαντον και Μπιαριτς το 1912 και στις Κάνες το 1894.
Το 1853 οι Ρουμάνοι δημιουγούν την πρώτη παροικία και το 1852 μία εκκλησία, οι δε οι Έλληνες το 1895 τον καθεδρικό ναό του αγίου Στεφάνου.
Μία ραγδαία ανάπτυξη βλέπουμε τον 20ο αιώνα με την τραγική άφιξη των Ρώσων μετά την επανάσταση του 1917 με 200.000 καταφυγόντες, δημιουργώντας 200 και πλέον οίκους ευκτηρίους, προσθέτοντας τους Έλληνες της Μ. Ασίας και Ευξείνου Πόντου κατά την περίοδο του 1920, ωσαύτως και μία μικρή Γεωργιανή κοινότητα.
Με το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο είχαμε νέες αφίξεις από τα Βαλκάνια, κυρίως από την πρώην Γιουγκουσλαβία και Ρουμανία.
Κατά το 1980 ένα νέο κύμα ήρθε από τις ανατολικές χώρες, ιδίως από το Λίβανο, πιστοί ανήκοντες στο Πατριαρχείο της Αντιοχείας.
Τούτα τα γεγονότα αποτέλεσαν μία θεολογική ακτινοβολία στη διεθνή αφύπνιση, φέρνοντας στη Γαλλία ένα θησαυρό πνευματικό και κουλτούρας περιζήτητος, όπως ο Νικόλαος Μπερντιέφ που επηρέασε τη θεολογία, με αποτέλεσμα όχι ευκαταφρόνητο στον οικουμενισμό. Το Ιστιτούτο του αγίου Σεργίου στο Παρίσι που ιδρύθηκε το 1925, επηρέασε πάρα πολύ, βγάζοντας προσωπικότητες, όπως ο Σέργιος Μπουλγακόφ, Νικόλαος Αθανασιέφ, Γεώργιος Φλορέσκυ, Αλέξανδρος Σέμαν, Ιωάννης Μαγιεντόφ, αλλά επίσης ο Παύλος Εβδοκιμόφ, ο Ολιβιέ Κλεμάντ κλπ. Όλοι αυτοί εργάστηκαν στη Γαλλία κάνοντας γνωστές τις ρίζες της Ορθοδοξίας. Πολλά από τα έργα τους δημοσιεύθηκαν στη γαλλική γλώσσα, προσφέροντας μία περίφημη κληρονομιά που σήμερα έγινε παγκόσμια.
Όλα αυτά οδήγησαν τους Καθολικούς και Προτεστάντες να ανακαλύψουν τις εικόνες, τις πολυφωνικές μελωδίες και τις βυζαντινές μονοδίες. Έτσι ο π. Αθανασσιέφ και Ευδοκιμόφ υπήρξαν οι παρατηρητές της συνόδου του Βατικανού 2, και στα 1998 ο Ο. Κλεμάν έγραψε τους ύμνους του σταυρικού δρόμου του Ι. Χριστού για την Μ. Παρασκευή και την υλοποίησε ο ίδιος ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο 2.
Πολλές άγιες μορφές αγιοποιήθηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως το 2014 τη γερόντισσα Μαρία Σκολτσόφ, ο γιος της Γεώργιος, ο π. Δημήτριος Κλεπίνιν, η ΄Ιλυα Φονταμένσκυ, ο π. Αλέξης Μερντβεδκόφ που 22 έτη μετά την κοίμησή του το σώμα βρέθηκε άθεικτο. Ωσαύτως, μεγάλης μορφής πνευματικότητας υπήρξε ο αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος, πνευματοπαίδι του αγίου Σιλουάν του Αγίου Όρους.
Πρέπει να πούμε ότι η Ορθοδοξία στη Γαλλία, η μουσική ελληνική ή ρώσικη ή αραβική δεν διαφέρουν αλλά συπληρώνει τις άλλες και δεν δημιουργεί κακοφωνία. Εγκλιματιστήκανε στο κράτος και στη γλώσσα.
Τα κείμενα μεταφράστηκαν πολλές φορές, αλλά η πρώτη φορά το 1928 έχουμε γαλλόφωνη ορθόδοξη εκκλησία και με το χρόνο επαυξάνονται ή έχουμε διγλωσσίες ή τριγλωσσίες ανάλογα με το πλήρωμα προέλευσης της εκκλησίας.
Σ΄εθνικό επίπεδο, το 1967 δημιουργήθηκε μία Διορθόδοξη Οργάνωση και τροποποιήθηκε το 1997 σε Σύναξη των ορθοδόξων επισκόπων της Γαλλίας που πάντα πρόεδρος είναι ο δικός μας αρχιεπίσκοπος, με κανονικότητα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Η σημερινή κατάσταση
………………………………….
Η ανάπτυξη συνεχίζεται με την πτώση του κουμουνισμού στις αρχές του 1990, αναστατώνει αλλά δυναμώνει τον ορθόδοξο κόσμο στη Γαλλία. Τα σύνορα ανοίγουν κι ένας σπουδαίος αριθμός πιστών από τη Ρουμανία, Μολνταβία, Ουκρανία, Ρωσία, Βουλγαρία, ερχόμενοι δημιούργησαν μερικές παροικίες. Προβλήματα γλωσσικής συμπεριφοράς, εγκατάστασης, προβληματίζοντας τις τοπικές εκκλησίες, τους δανείζουν ναούς και τους μετατρέπουν σε ορθόδοξο περιβάλον. Εν άλλοις, το 2019, ένα κέντρο ορθόδοξο ρωσικό γίνεται, και το άλλο από τη Μητρόπολη Ρουμανίας. Έτσι με την αύξηση ερχομού ορθοδοξων, πολλαπλασιάστηκαν και οι ευκτήριοι οίκοι φτάνοντας στις 160 παροικίες και σήμερα σε 278 και 20 περίπου μοναστήρια και με 10 επισκόπους, 330 ιερεις και διακόνους. Η εφημερίδα ο σταυρός, λα κρουα, δίδει τον αριθμό των πιστών σε 700.000.
Η Ορθοδοξία είναι παρούσα στη γαλλική τηλεόραση τόσο στο ΚΤΟ από το 2012 κι από το 1963 σε δύο κανάλια Η Ορθοδοξια με τίτλο. Το ραδιόφωνο Φρανσε κουλτουρα, στους τοπικούς σταθμούς ΡΣΦ και βεβαίως στο Ιντερνετ από το 2005 ορθοδοξια.κομ.
Διάφορες δικτυοσυνδέσεις και οργανισμοί συνεργούν σε αυτό τον αμοιβαίο συμπνευματισμό, βασικά η ορθοδοξη αδελφότητα, φρασε ορθοδοξια, που προσφέρει πολλές υπηρεσίες και συγκαλεί κάθε τρία χρόνια συνέδρια, συγκεντρώνοντας 700 έως 800 πιστούς.
Από το 1978 ιδρύθηκαν δύο μοναστήρια που εξαρτώνται από το Άγιο Όρος, μετόχια της Σίμωνος Πέτρας, που είναι ένας παράγοντας ενότητας και πνευματικής προσέγγισης ανάμεσα στους ορθοδόξους διαφορετικής εθνότητας.
Τέλος, εδώ και πολύ καιρό ήδη η Δύση είναι σε μια πορεία αποχριστιανοποίησης που ναρκοθετεί ακόμη και τα θεμέλια του πολιτισμού της. Πολλοί από τους Δυτικούς μπροστά στον κίνδυνο πνευματικής ασφυξίας που τους απειλεί, έρχονται να αναζητήσουν λίγο οξυγόνο στις αιρέσεις που πολλαπλασιάζονται ή στις σοφίες της Άπω Ανατολής.
Ωστόσο, ακόμη κι ανάμεσα σ αυτούς, υπάρχουν άνθρωποι που τελικά ανακαλύπτουν την Ορθοδοξία, μία αστείρευτη πηγή, προσφέροντας την ελπίδα ζωής για τον κόσμο. Μία πίστη που έρχεται από τα βάθη της καρδιάς και όχι σαν τους Δυτικούς έρχεται από έξω για να εισέλθει, και δυστυχώς αποβάλλεται. Έχουμε το κατ οικονομία, πρεσβεύουμε ένα Θεό της αγάπης, του κάλλους, της συγχώρησης, της ειρήνης.
Προβολή του θρησκευτικού πλούτου των Μετεώρων
…………………………………………………………………………..
Τα Μετέωρα, ένα πλούτος μοναδικός ομορφιάς, μία αρμονία γεωγραφικού φαινομένου, που εγγίζει τον ουρανό κι αποτελεί ένα χώρο ακουστικής ζωντανής προσευχής, πνευματικός πλούτος, μοναδικής παράδοσης του ορθοδόξου μοναχισμού. Είναι ένα αντικείμενο παγκοσμίου ενδιαφέροντος και θαυμασμού κι αξίζει μελέτης να αναδεχτεί και να προστατευτεί.
Θεωρώ ότι η αγιομοναστική κοινότητα, μ ένα πολλαπλό περιεχόμενο, γίνονται πρεσβευτές της ορθοδοξίας, με μία γεύση ζωντανή, ανταλλαγή ανθρώπινων αξιών, με την άφιξη των απανταχού τουριστών. Επισκέπτοντας τα θαυμάζουν, αναλογίζονται, προβληματίζονται, και μερικοί εισέρχονται στον προβληματισμό να ασπαστούν την Ορθοδοξία. Θα μελετήσουν τον πνευματικό πλούτο, τα κειμήλια, τα έργα τέχνης, θεματοφύλακες στα νάματα της πίστης και της φυλής μας. Ένα μπράβο για τους συλλόγους που εργάζονται ασταμάτητα για την προβολή αυτών των αιώνιων αξιών. Ο εδώ μοναδικός χώρος προωθεί τον προσκυνηματικό τουρισμό, όπου εμφανίζει σημάδια Θεού, τον θρησκευτικό τουρισμό πολιτιστικού ενδιαφέροντος, μύηση στη φιλοσοφία και στην κουλτούρα που πρεσβεύει η θρησκεία και να ενημερωθεί σχετικά με την ιστορία και τις ρίζες του τόπου μας.
Σύμφωνα με τον π. Γεώργιο Τσέτση, που τον γνώρισα στο Παρίσι, ο θρησκευτικός τουρισμός δίνει τη δυνατότητα της προσωπικής γνωριμίας με τα προπύργια της παράδοσης, τα ιερά διάσπαρτα προσκυνήματα, προσφέροντας ένα βιωματικό και ζωντανό μάθημα πίστης, ιστορίας και πολιτισμού.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της θέσης στην οποία βρίσκεται ο θρησκευτικός τουρισμός στην Ελλάδα είναι η περίπτωση των Μετεώρων, όπως λεει η Ελένη Δερεζόγλου που συν τοις άλλοις, έχουν αναπτυχτεί εναλλακτικές μορφές, όπως η πεζοπορεία, η ποδηλασία βουνού κι αναρρίχηση.
Σύμφωνα με τον Πούλιο, 2014, τα Μετέωρα μπορούν να αντιμετωπιστούν ως μνημεία βυζαντινής τέχνης κι αρχιτεκτονικής και χριστιανικής ιστορίας. Η τοποθεσία ,η ηρεμία, η ησυχία, τα εντυπωσιακά βράχια, οι σπηλιές μας φέρνουν πιο κοντά στο Θεό. Άλλωστε η φιλειρηνική στάση της Ελλάδας και η ποιότητα του πολιτισμού, δημιουργούν θετικό κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο, γεγονός που επιτρέπει τις συχνές θετικές προβολές της χώρας μας.
Πρέπει να πούμε ότι στην πόλη μας υπάρχει κέντρο τουριστικής πληροφόρησης, διαθέτει ιστοσελίδα, προβολές στα αξιοθέατα. Έχει ξεκινήσει να γίνεται η καταγραφή της εθνικότητας, της ηλικίας, μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο του θρησκευτικού τουρισμού. Μέσου του Συνοδικού Γραφείου, προσκυνηματικών περιηγήσεων διοργανώνονται δράσεις και συνέδρια με σκοπό την προώθηση του πλούτου των Μετεώρων. Αυτό είναι πολύ θετικό, που η Ι.Μ. Σταγών και Μετώρων συμμετέχει, συνδράμει στα πλαίσια του προγράμματος των εθνικών κέντρων Δημοσίας Διοίκησης, Διαχείριση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, με τη συμμετοχή ιερέων και μοναχών και του Μητροπολίτη μας. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς όπως σωματεία, λέσχες, το Επιμελητήριο Τρικάλων, η ΄Ενωση ξενοδόχων, πάντα σε συνεργασια με τη Μητρόπολή μας. Γιατί ο ρόλος της Εκκλησίας είναι να διατηρεί ορθόδοξα την παράδοση και ανοικτή προς τον οποιδήποτε που θέλει να τη γνωρίσει. Μέσου των συνεδρίων και των δράσεων που διοργανώνει, καθώς και τις ημερίδες, δίνει εξήγηση, κανόνες καλής ορθοδοξίας, αγάπη και επιμέλεια στον κάθε συνάνθρωπο του.
Πρέπει να πούμε ότι, συνήθως, οι τουρίστες που επιλέγουν τα Μετέωρα, διακατέχονται από θρησκευτική ευλάβεια και σεβασμό, χωρίς να παραγκωνίζουμε τα άλλα αισθήματα.
Οι μοναχοί κάνουν ωραιότατα διακονήματα, στην προσπάθεια να μην επηρεαστεί η προσευχή και εργασίες τους από τους κοσμικούς. Τα Μετέωρα αποπνέουν πνευματικότητα και προβάλλουν την ορθόδοξη παράδοση και τα θρησκευτικά μνημεία σε όλο τον κόσμο. Είναι γεγονός ότι το Συνοδικό Γραφείο της Ελλαδικής Εκκλησιας, συνεργάζεται στενά με το σύνολο των τοπικών φορέων, καταβάλλει προσπάθειες να προβληθούν τα Μετέωρα, και μάλιστα διεξάγει συνέδρια, εκδηλώσεις, προσκαλώντας πολλά ομόδοξα έθνη.
Χρειάζεται να γίνει συστηματική καταγραφή στατιστικών στοιχείων για την επισκεψιμότητα της περιοχής, να αποτελέσουν μελλοντικά ένα εργαλείο ανάπτυξης πολιτιστικής προώθησης θρησκευτικού τουρισμού.
Οι αδελφοποιήσεις ,και με τα μοναστήρια, αποτελούν ένα άνοιγμα στον οικουμενικό τομέα με τις άλλες θρησκίες, σχολές, σχολεία, τίποτε δεν πρέπει να μας φοβίζει. Έχουμε την πάραδοση, τον πατρολογικό μας πλούτο, ικανούς λεβίτες και θεολόγους, που άνετα, με ανοιχτό πνεύμα, φιλοσοφικό κι ευσέβεια, μπορούμε με τα άπειρα μνημεία να τους γνωρίσουμε τον πλούτο μας, ενσάρκωση στα όσα λέγουμε και μαρτυρούμε.
Σας ευχαριστώ που είχατε την υπομονή και την αγάπη που με ακούσατε.
Ο π. Θεόδωρος Παπανικολάου
Δρας του Πανεπιστημίου και Πρωτοπρεσβύτερος της Ι.Μ. Γαλλίας