Στις 14 Ιουνίου του 2019 δημοσίευσα στην τοπική εφημερίδα και σε διάφορες ιστοσελίδες ένα κείμενο1 για τη σχέση του μεγάλου Ιταλού ζωγράφου Τζιόρτζιο ντε Κίρικο (Giorgio de Chirico) ‑καθώς και του πατέρα του Εβαρίστο ντε Κίρικο (Evaristo de Chirico)‑ με την Καλαμπάκα και τα Μετέωρα.
Το κείμενο αυτό διαβάστηκε ‑μεταξύ άλλων‑ από μελετητές του έργου του μεγάλου ζωγράφου στην Ιταλία και ενημερώθηκε, μέσω και του συντοπίτη μας Καλαμπακιώτη και κατοίκου Ιταλίας (εδώ και πάρα πολλά χρόνια) Γιώργου Μπακάγια, και το κρατικό ιταλικό Ίδρυμα Τζιόρτζιο και Ίζα ντε Κίρικο (Fondazione Giorgio e Isa de Chirico), που ιδρύθηκε στα 1986 με σκοπό τη διαφύλαξη του έργου του μεγάλου ζωγράφου.
Άνθρωποι του Ιδρύματος έδειξαν ενδιαφέρον για τα κτήρια του Σιδηροδρομικού Σταθμού Καλαμπάκας και μέσω μελετητών του ζωγράφου, που αποδείχθηκαν γνωστοί του περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κ. Αγοραστού, εκδήλωσαν την επιθυμία να συμβάλλουν στη διάσωση και ανάδειξή τους. Ενημερώθηκαν στην πόλη μας και οι δύο δήμαρχοι (νυν και επόμενος) και με χαρά συμφωνούν να κινηθούν οι διαδικασίες συντήρησης και ανάδειξης των όμορφων κτηρίων.
Εκτός αυτού, θα μπορούσε να προωθηθεί και η δημιουργία ενός Σιδηροδρομικού Μουσείου, με παλαιές ατμήλατες μηχανές ή ντιζελομηχανές, με παλαιά επιβατηγά ή φορτηγά βαγόνια, με λειτουργική αποκατάσταση της γέφυρας αναστροφής, με έκθεση τροχαίου ή άλλου υλικού σε στεγασμένους ή εξωτερικούς χώρους κ.λπ. Θυμίζω πως ένα μεγάλο μέρος της εταιρείας ΟΣΕ έχει περάσει πλέον στην ιδιοκτησία ιταλικής εταιρείας, αν και ‑νομίζω πως‑ η ΓΑΙΟΣΕ, στην ιδιοκτησία της οποίας βρίσκονται τα ‑χαρακτηρισμένα διατηρητέα‑ κτήρια, είναι ελληνική εταιρεία.
Ευχής έργο θα ήταν ένα από τα κτήρια αυτά να γίνει Πινακοθήκη / Γκαλερί, ικανή ‑από άποψη χώρων, προδιαγραφών και ασφάλειας‑ να φιλοξενεί και να προβάλλει έργα σημαντικών ζωγράφων, αγιογράφων, φωτογράφων κ.ά., ώστε να μπορεί να φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις έργων του Ντε Κίρικο, καθώς και εκθέσεις έργων που έχουν ως θέμα τους τον σιδηρόδρομο, την Καλαμπάκα ή τα Μετέωρα. Και σιγά σιγά να μπει και η Καλαμπάκα στην ομάδα των πόλεων που την επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες ‑συνήθως υψηλών εισοδημάτων‑ που έχουν στο κέντρο των ενδιαφερόντων τους την Τέχνη. Και να μπορέσουμε και οι φιλότεχνοι και όσοι αγαπάμε την πόλη μας να απολαύσουμε στον τόπο μας εκθέσεις ζωγραφικής υψηλού επιπέδου.
Γιολδάσης Δημήτρης (1897-1993), «Βράχοι Μετεώρων», 1958, Συλλογή Γεωργίου Ι. Κατσίγρα, Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας, Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα
Εκτός από το Ίδρυμα ντε Κίρικο η μελλοντική Πινακοθήκη Καλαμπάκας θα μπορούσε να συνεργάζεται και με άλλες Πινακοθήκες, Ιδρύματα ή συλλέκτες στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, όπως για παράδειγμα τη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας / Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα.
Γιαλλινάς Άγγελος (1857-1939), «Μετέωρα», Συλλογή Γεωργίου Ι. Κατσίγρα, Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας, Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα
Θα μπορούσε επίσης να θεσμοθετηθεί στην Καλαμπάκα ένας ετησίως επαναλαμβανόμενος διαγωνισμός Καλών Τεχνών (λογοτεχνία, ζωγραφική, φωτογραφία, γλυπτική, μουσική κ.λπ.) με τίτλο «Μετεωρικές Μεταμορφώσεις» και να προσκαλούνται καλλιτέχνες, απ’ όλο τον κόσμο, να εμπνευστούν από τα μετεωρικά βράχια και ευρύτερα και να τα φανταστούν και αναπαραστήσουν άλλοτε σαν Δευκαλίωνα και Πύρρα,2 άλλοτε σαν Σφίγγα, που είδαμε στο προηγούμενο κείμενό μας, κι άλλοτε…, και να τα παρουσιάσουν / εκθέσουν στην Καλαμπάκα ή / και αλλού
Ρούμπενς, Δευκαλίων και Πύρρα, 1636
Αυτό σημαίνει πως πρέπει να μεριμνήσουμε ν’ αλλάξει η Καλαμπάκα, να ευτρεπιστεί και ν’ αποκτήσει τους κατάλληλους χώρους. Κι αυτό θα γίνει με την αναμόρφωση και ανάδειξη του Σιδηροδρομικού Σταθμού, σε συνδυασμό με την δημιουργία του δημοσίου πάρκου σε παρακείμενη περιοχή νοτιοανατολικά του Σταθμού, που έχει αναγγελθεί, καθώς και την ανάπλαση των πεζοδρομίων σε περιοχές γύρω από το Σιδηροδρομικό Σταθμό,3 την ολοκλήρωση του αυτοκινητόδρομου Ε65/Α3 μέχρι την Καλαμπάκα4, ώστε η οδός Πίνδου να γίνει αστικός δρόμος κι όχι εθνικός, την αξιοποίηση των κτηρίων στα ριζά του λόφου του προφητη‑Ηλία και απέναντι (κτήρια πρώην Υγειονομικού Σταθμού, Ξενία, Πολιτισμικό Κέντρο Καλαμπάκας), την αξιοποίηση άλλων πέτρινων όμορφων κτηρίων στην πόλη μας,5 σε συνεργασία και με την ιδιωτική πρωτοβουλία, και βέβαια ‑προσωπική μου άποψη‑ με την ανάδειξη και αξιοποίηση του πιο εμβληματικού και επιβλητικού κτίσματος στην πόλη μας, μετά τον μητροπολιτικό της βυζαντινό ναό: του αρχοντικού του Καλαμπάκα,6 του οποίου την ιστορία και την ιστορία και δράσεις του Γιαννάκη Καλαμπάκα και της οικογένειάς του ερευνώ εδώ και πολύ καιρό και θα παρουσιάσω μόλις ολοκληρωθεί το πρώτο μέρος της έρευνας
Σε πρώτο πλάνο το αρχοντικό, φωτογραφημένο πριν την καταστροφή του το 1943, από τη μικρή Αγιά. Στο βάθος ο λόφος του προφητη‑Ηλία, ο Πηνειός και ο Κόζιακας.
Ιδέες υπάρχουν πολλές.7 Είναι ευκαιρία και μέσω της διεθνούς διάστασης που θα δοθεί με τη μελλοντική συνεργασία με το Ίδρυμα Τζιόρτζιο και Ίζα ντε Κίρικο και την προσπάθεια όλων των κατοίκων της πόλης μας να αναβαθμιστεί, σε όλα τα επίπεδα, η Καλαμπάκα και να γίνει η πόλη των ονείρων μας. Ας ονειρευτούμε, ας ελπίσουμε κι ας παλέψουμε, που λέγαμε και παλιότερα!
Hans Baluschek (1870-1935), Großstadtbahnhof (αστικός σιδηροδρομικός σταθμός), 1904
Υποσημειώσεις
1 Σπυρίδων Βλιώρας, O μηχανικός Εβαρίστο ντε Κίρικο, ο ζωγράφος Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, η Καλαμπάκα και τα Μετέωρα, εφ. Τα Μετέωρα, 14/6/2019.
2 Όπως είδαμε στο προηγούμενο κείμενό μας πως φαντάστηκε ο Πορφύριος Ουσπένσκι (Порфирий Успенский) κάποια από τα μετεωρικά βράχια!
3 «Δημοπρατείται η ανάπλαση των κοινόχρηστων χώρων Καλαμπάκας με 1,2 εκατ. ευρώ», https://www.ypodomes.com, 31/7/2018.
4 Είναι όνειδος για την πόλη μας και απορίας άξιο το ότι ο αυτοκινητόδρομος αυτός σταμάτησε στα Τρίκαλα, ενώ μπορούσε άνετα, στην παρούσα φάση, να έχει φτάσει μέχρι την Καλαμπάκα.
5 που πολλά απ’ αυτά ρημάζουν και καταστρέφονται εγκαταλειμμένα!
6 Πρέπει να γίνει προσπάθεια να εξακτινωθούν οι χώροι εκδηλώσεων σε όλη την πόλη, ώστε να δοθεί αφορμή να αναπλαστεί το σύνολό της και να περπατούν οι επισκέπτες το μεγαλύτερο μέρος της…
7 Βλέπε ενδεικτικά: Σπυρίδων Βλιώρας, Η Καλαμπάκα απούσα, εφ. Τα Μετέωρα, 26/1/2018 & Σπυρίδων Βλιώρας, Ας ονειρευτούμε, ας ελπίσουμε κι ας παλέψουμε, εφ. Τα Μετέωρα, 8/11/2013.