Ηρακλής Φίλιος: Η νηστεία είναι προσωπική υπόθεση

Το απόγευμα της Κυριακής κατά την τέλεση του Εσπερινού της Συγχωρήσεως όπως λέγεται, ο Ποιμενάρχης μας κ.κ. Χρυσόστομος κήρυξε τον θείο λόγο.

Το απόγευμα της Κυριακής κατά την τέλεση του Εσπερινού της Συγχωρήσεως όπως λέγεται, ο Ποιμενάρχης μας κ.κ. Χρυσόστομος κήρυξε τον θείο λόγο.

Μόνο που για άλλη μία φορά ο λόγος του διέφερε.

Για άλλη μία φορά ο Μητροπολίτης μας, βγαίνοντας από τα στερεότυπα, τα συγκεκριμένα και τα ίδια και τα ίδια, εξέπληξε! Ένα κήρυγμα κι αυτό ανατρεπτικό, επαναστατικό και εμβαπτισμένο στην ουσία της νηστείας, στην αληθινή της εικόνα και όχι στο είδωλο της που ισχυρό μέρος δημιουργεί. Μίλησε για αγώνα, για προπονητή και για διάρκεια.

Κι εκεί που ο πιστός φιλοσοφεί τον σκοπό της νηστείας, τον αγώνα και τα οφέλη της, φιλοσοφεί ακόμη περισσότερο το ανένταχτο της σε χρονικά όρια. Κι αυτό το κήρυξε ο Επίσκοπος μας, λέγοντας πως δεν έχει σκοπό μία νηστεία να γίνεται μόνο κατά την περίοδο της Σαρακοστής, αλλά και πριν και μετά. Και πως επίσης δεν αφορά μόνο την αποχή από συγκεκριμένες τροφές, αλλά αποχή από πάθη και αμαρτίες.

Οι περισσότεροι μιλάνε για νηστίσιμα φαγητά. Άλλοι δε πάλι φτάνουν εις βάθος και βγάζουν ακόμη το λάδι από το καθημερινό τους πιάτο. Όλα αυτά είναι καθαρώς προσωπικά. Η νηστεία, η προσευχή, η εξομολόγηση, η θεία Ευχαριστία, όλα αυτά αποτελούν όπλα πνευματικά που είναι καθαρά προσωπικά. Δεν νηστεύω για τον άλλον. Δεν εξομολογούμαι για τον άλλον. Και δεν ενδιαφέρει τον άλλον αν νηστεύω. Αυτό που πραγματικά προκαλεί αηδία είναι κάτι αδελφοί μου που έχει τις ρίζες του στην αυτοπροβολή. Συχνά αυτές τις μέρες θα ακούσετε αν προσφέρετε σε κάποιον ένα αρτύσιμο γλυκό να σας λέει ότι νηστεύει. Ποιος είναι ο μισθός από αυτή την ομολογία; Αποτελεί μαρτυρία ή ανοησία;

Δεν είναι δυνατόν να σου προσφέρει κάποιος για τους λόγους του π.χ. ένα αρτύσιμο γλυκό και να του απαντάς «ααααααα…εγώ νηστεύω, δεν τρώω». Νήστεψε για σένα. Για τον εαυτό σου. Μην το διαλαλείς. Και μην πασχίζεις να αποδείξεις ότι δεν έχεις σχέση με τα αρτύσιμα που σου προσφέρει κάποιος. Καλύτερα. Άκου τους λόγους του Χριστού. Άλειψε το κεφάλι σου, μην λες σε κανέναν τι κάνεις, αν νηστεύεις, αν εγκρατεύεσαι, αν…αν….κοίταξε ευλαβικά και με ταπείνωση τη δική σου ψυχή. Μπορείς να απαντήσεις με ευγένεια και να του πεις «ευχαριστώ αυτή τη στιγμή δεν θέλω». Και αν σου πει «νηστεύεις;», δεν είναι ομολογία πίστεως αν πεις «νηστεύω», γιατί έτσι σε ξεχωρίζεις από τον άλλον. Και αυτό στην πλαστή σου συνείδηση σε κατατάσσει ξεχωριστό ή και άγιο απέναντι στον άλλον που είναι «ο αμαρτωλός».

Η νηστεία, η προσευχή, η εξομολόγηση είναι ένας αγώνας που δίνεται από τον εαυτό του πιστού για την ψυχή του. Όταν τα παραπάνω καταντήσουν κοινωνικές πτυχές, και κοινωνικές εκφράσεις τότε ο αγώνας είναι ανύπαρκτος και το χτίσιμο της προσωπικής πνευματικής οικοδομής δεν ξεκίνησε ποτέ. Αν δεις κάποιον κατά τις μέρες της νηστείας να τρώει σε μία ταβέρνα ή να αγοράζει γλυκά από κάποιο ζαχαροπλαστείο, μην βιαστείς να βάλεις κακό λογισμό για εκείνον και ιδιαίτερα αν είναι άνθρωπος που θρησκεύει να τον κατακρίνεις.
Επίσης την περίοδο αυτή συναντάται και μία πτυχή του γεροντισμού.

Ακούγεται και εκτός βέβαια αυτής της περιόδου να λένε «αχ, είπε ο Γέροντας …..» ή «απαπα….ο Γέροντας μου είπε ότι δεν πρέπει να…..». Αφήστε ήσυχους τους Γέροντες και μην τους μπλέκεται στα δικά σας. Θυμάμαι τον π. Ιουστίνο Επίσκοπο Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς να κάνει συχνά λόγο γι’ αυτή την παθογένεια στους κόλπους της Εκκλησίας, στην αντιμετώπιση δηλαδή του Γέροντα σε αυθεντία, κάτι που οι πιστοί το κάνουν και όχι οι Γέροντες (υπάρχουν και εξαιρέσεις). Θυμάμαι μας έλεγε να μην τους μπλέκουμε και να με το παραμικρό να τους ανάγουμε σε αποκλειστικές αυθεντίες, κάτι που βρίσκεται σε έξαρση από μερίδα πιστών.

Άσε τον Γέροντα να κάνει τον αγώνα του. Εσύ, ο άλλο, είναι ξεχωριστή προσωπικότητα. Και όπως και ο Γέροντας έχει την ελευθερία από τον Θεό, έτσι κι εσύ ως ιδιαίτερη ύπαρξη έχεις τη δική σου ελευθερία. Κι αν ο Γέροντας σου λέει να κάνεις αυτό ή εκείνο στο θέμα της νηστείας ή σε κάποιο άλλο θέμα, μην εκθέτεις τον Γέροντα. Εστίασε σε σένα, μην τον διαφημίζεις και κηρύττεις στον άλλον τι να κάνει. Αυτό που σου λέει ο Γέροντας αφορά εσένα, για σένα το λέει, με βάση τα όσα εσύ τους έχεις πει και εξομολογηθεί. Εσύ εξομολογείσαι σ’ εκείνον. Άκουσε τον, υπάκουσε τον, εμπιστεύσου τον, αλλά μην τον βάζεις με το παραμικρό σε κάθε συνομιλία σου με άλλους. Κάθε ένας διατηρεί ακόμη και στο Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης τη δική του ελεύθερη προσωπικότητα. Αυτό δεν σέβονται οι Τρεις Ιεράρχες; Η διακονία τους προς τον άλλον ως ξεχωριστή προσωπικότητα, έβγαινε μέσα από την ποιμαντική εξατομίκευση την οποία με αγάπη και διάκριση πολύ υπηρέτησαν, όπως και άλλοι άγιοι της πίστης μας.

Η νηστεία όπως κήρυξε ο Σεβασμιώτατος μας δεν έχει διάρκεια συγκεκριμένη και είναι νηστεία από πάθη και συμπεριφορές. Δεν νηστεύω από την Καθαρά Δευτέρα για παράδειγμα έως και το Μ. Σάββατο. Νηστεύω όσο αναπνέω. Και δεν ξεχωρίζω τη νηστεία των τροφών από τη νηστεία των παθών και των λογισμών. Εγκολπώνω τον αγώνα της στην δική μου ζωή, φύση και ελευθερία.

Αλλά μόνο, απαραίτητα μόνο με τη βοήθεια του πνευματικού, αλλιώς ο μισάνθρωπος είναι έτοιμος να σε ρίξει σε πλάνη, υπενθυμίζοντας σου για παράδειγμα να εξομολογηθείς ακόμη και μπροστά στις εικόνες, κάτι το οποίο ενδόμυχα και υποσυνείδητα σου δημιουργεί την επιθυμία για ακόρεστη αμαρτία και μετά για εξομολόγηση των αμαρτιών ενώπιον της εικόνας.

Και ποιος θα σου διαβάσει την συγχωρητική ευχή; Οι εικόνες, τα ιερά λείψανα έχουν χάρη, αλλά δεν υπάρχουν για να συγχωρούν, αλλά για να χαριτώνουν και ενισχύουν.

«Μην περιορίζεις όμως την αρετή της νηστείας μόνο στη δίαιτα. Αληθινή νηστεία δεν είναι μόνο η αποχή από ορισμένα φαγητά, αλλά και η αποξένωση από τα πάθη και τις αμαρτίες: Να μην αδικήσεις κανένα. Να συγχωρήσεις τον πλησίον σου για τη λύπη που σου προξένησε, για το κακό που σου έκανε, για τα λεφτά που σου χρωστάει. Διαφορετικά, μολονότι δεν τρως κρέας, τρως τον ίδιο τον αδελφό σου. Μολονότι εγκρατεύεσαι στο κρασί, δεν εγκρατεύεσαι στις κακολογίες. Μολονότι νηστεύεις ως το βράδυ, ξοδεύεις την ημέρα σου στα δικαστήρια». (Μ. Βασιλείου, Λόγος Α’ περί νηστείας).

Ηρακλής Φίλιος
iraklisf@theo.auth.gr