Ηρακλής Φίλιος: Εορτή του Οικουμενικού Πατριάρχη και Οραματιστή κ.κ. Βαρθολομαίου

Πνευματικός, αεικίνητος, δυναμικός, οξυδερκής, προορατικός, οραματιστής.

Πνευματικός, αεικίνητος, δυναμικός, οξυδερκής, προορατικός, οραματιστής. 

Σπάνια πνευματική μορφή του 21ου αιώνα, που εδώ και 26 χρόνια βρίσκεται στο τιμόνι της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Σήμερα 11 Ιουνίου, η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος άγει τα ονομαστήρια του.

Ο ίδιος, ομολογουμένως αποτελεί μία ισχυρή πνευματική προσωπικότητα, γνωστή σε όλη την οικουμένη. Αυτό βέβαια δεν απορρέει μόνο από το γεγονός της θρησκευτικής ιδιότητας, αλλά και από μία άλλη, που δικαίως κατέχει∙ εκείνη του οραματιστή.

Και σκοπίμως χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη, καθώς θυμάμαι τον Αρχιδιάκονο του Οικουμενικού Θρόνου, καθηγητή Θεολογίας και Ειδικό Σύμβουλο του Οικουμενικού Πατριάρχη, π. Ιωάννη Χρυσαυγή να τονίζει εμφατικά σε πρόσφατη μας συνάντηση, ότι «ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει όραμα για την Εκκλησία και δύσκολα κάνει πίσω αν δεν το πραγματοποιήσει».

Η ηγετική του μορφή δραστηριοποιείται εκτός των στενών εκκλησιαστικών καθηκόντων και ορίων, αναλαμβάνοντας δραστηριότητες που κάποιος θα μπορούσε να απορεί για το πώς σχετίζονται με την Εκκλησία.

Κι όμως, εμφορούμενος από το χάρισμα της προορατικότητας, βλέπει πολύ μπροστά. Πιάνει το σφυγμό της σύγχρονης εποχής. Αγωνιά για τον άνθρωπο, την κτίση.

Εν τέλει για κάθε τι, που ο Θεός δημιούργησε. Καταφέρνει με μοναδικότητα να φέρει το λόγο της Εκκλησίας σ’ αυτή την εποχή. Δεν είναι όμως εύκολο αυτό, καθώς παλεύει με τις αγκυλώσεις του χρόνου που κατάντησαν τη θεολογία της ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας ένα ταριχευμένο μουσειακό έκθεμα. Έτσι, με αποφασιστικότητα ο Οικουμενικός Πατριάρχης βγάζει την Εκκλησία στις αγορές και στις πλατείες. Ναι, στις αγορές και στις πλατείες, εκεί απ’ όπου ξεκίνησε. Εξάλλου αυτό δείχνει να είναι ένα στοίχημα της προσωπικότητας του με την ιστορία, την εποχή, τον άνθρωπο.

Οι δραστηριότητες που αναπτύσσει όλα αυτά τα χρόνια, πάμπολλες. Αγωνίζεται με κάθε μέσο ώστε να επαναλειτουργήσει η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, τη λειτουργία της οποίας οι τουρκικές αρχές σταμάτησαν το 1971. Γι’ αυτό και στα ταξίδια του προωθεί το δίκαιο αυτό αίτημα σε όλες τις συναντήσεις που έχει. Μεγάλο ζήτημα και το οικολογικό. Γνώριζα, πως τον ονομάζουν «πράσινο» Πατριάρχη, εξεπλάγην όμως όταν έμαθα πως έτσι τον αποκάλεσε για πρώτη φορά ο πρώην αντιπρόεδρος των Η.Π.Α. Αλ Γκορ.

Στο θέμα του περιβάλλοντος ο Οικουμενικός Πατριάρχης, έχω την αίσθηση, ισχυρή τολμώ να πω, πως έχει βάλει ένα προσωπικό στοίχημα∙ να ενημερώσει και ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινή γνώμη και τους ηγέτες των κρατών σχετικά με τα προβλήματα του οικοσυστήματος, τα οποία απειλούν την ίδια την ανθρώπινη ζωή και το φυσικό μας περιβάλλον, που αποτελεί εν τέλει το σπίτι μας. Και στο θέμα αυτό προβάλλει την πνευματική αντιμετώπιση του προβλήματος∙ το σεβασμό της κτίσης, ως δώρο του Θεού.

Επί τούτου λοιπόν, ο κ.κ. Βαρθολομαίος έχει διεξάγει σειρά οικολογικών συνεδρίων με τη συμμετοχή θεολόγων και ειδικών επιστημόνων. Είναι γνωστό πλέον, πως η 1η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον ίδιο ως ημέρα προστασίας του περιβάλλοντος. Πρόσφατα δε, βρέθηκε στην Αθήνα με αφορμή τις εκδηλώσεις «Καθαρός Ασωπός – Από την ιδέα στην πράξη», τις οποίες διοργάνωσε η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και ο Δήμος Τανάγρας για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος.

Και δεν μένει μόνο εκεί, αλλά με προσήλωση και πνευματική ευαισθησία αγωνίζεται προς τη σύσφιξη σχέσεων με τις υπόλοιπες ορθόδοξες Εκκλησίες. Βέβαια στο σημείο αυτό, κάνοντας μία μικρή παρένθεση, δεν μπορώ να παραβλέψω το μεγαλύτερο εμπόδιο πραγμάτωσης αυτού του σκοπού, που είναι ο εθνοφυλετισμός, ο οποίος σύμφωνα με τα στόματα εκκλησιαστικών ανδρών αποτελεί αίρεση για το σώμα της Εκκλησίας.

Αυτό πράγματι αποτελεί αλήθεια και φάνηκε στις εργασίες της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου του 2016, όπου κάποιες ορθόδοξες Εκκλησίες δεν προσήλθαν, αν και είχαν συμφωνήσει και υπογράψει.

Κλείνω την παρένθεση και τοποθετώ μία ακόμη δραστηριότητα. Είναι αυτή του διαθρησκειακού διαλόγου, για τον οποίο ο ίδιος συχνά δέχεται τα πυρά ενός μέρους «υπερορθόδοξων», όπως τους έχει χαρακτηρίσει σε δηλώσεις του. Βέβαια, αυτές οι φωνές ολοένα και επιτίθενται σε κάθε προσπάθεια συζήτησης και διαλόγου με τις υπόλοιπες θρησκείες και ομολογίες, κατηγορώντας τον Παναγιώτατο για ενωτικές διαθέσεις. Μέχρι στιγμής όμως, όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει γίνει καμία ένωση, και το μόνο που μένει είναι οι φωνές που απλά δημιουργούν θόρυβο.
Συν τοις άλλοις εκφράζει την αγωνία του για το προσφυγικό.

Όλοι θυμόμαστε την επίσκεψη του στη Λέσβο τον Απρίλιο του 2016 μαζί με τον Πάπα Φραγκίσκο, τον Αρχιεπίσκοπο κ.κ. Ιερώνυμο και τον Πρωθυπουργό κ. Αλέξη Τσίπρα. Μία πραγματικά ιστορική επίσκεψη με στόχο την ανάδειξη της προσφυγικής κρίσης. Θέλω να προσθέσω σε όλα αυτά και το μεγάλο γεγονός της σύγκλισης της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου στο Κολυμπάρι της Κρήτης τον Ιούνιο του 2016, όπου οι ορθόδοξες φωνές (αν και απούσες κάποιες Εκκλησίες) ενώθηκαν με σκοπό να βρεθούν μαζί ύστερα από τόσα χρόνια εντατικών προετοιμασιών, και να συζητήσουν για τα σύγχρονα προβλήματα της ορθοδοξίας και την πορεία και μαρτυρία της στο σύγχρονο κόσμο.

Δεν μπορώ όμως να παραβλέψω μία ακόμη πρόκληση για το σύγχρονο κόσμο, και πιστεύω πως ο Οικουμενικός Πατριάρχης μπορεί κι εδώ να διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο. Πρόκειται για το ζήτημα της τρομοκρατίας, που πλέον εισβάλλει σε ολοένα και περισσότερες χώρες, οι οποίες θρηνούν συνεχώς τις ζωές αθώων ανθρώπων.

Εδώ βρίσκεται και το μεγάλο στοίχημα της ορθοδοξίας, το πνευματικό της πλεονέκτημα θα έλεγα. Να δείξει στους λαούς της γης την ελευθερία και αγάπη που πρεσβεύει, κάτι που αποτελεί την καταλληλότερη ευκαιρία για την ανάδειξη των αρχών που διέπουν τον ορθόδοξο ανθρωπισμό.
Η εποχή μας δείχνει να έχει ανάγκη την παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη, ο οποίος δίνει χρόνια τώρα τη δική του μαρτυρία στο πολύπαθο Φανάρι.

Η ευαισθησία και η αγάπη του για τον άνθρωπο, το περιβάλλον και το αύριο της ορθοδοξίας, τον έχουν καταστήσει μία υπολογίσιμη ισχυρή πνευματική προσωπικότητα παγκοσμίως. Κι ο Παναγιώτατος μάχεται για τον λόγο της αληθείας.

Αποφεύγοντας να κάνει πράξη, αυτό που τόνιζε ως αποφυγή, μία άλλη μεγάλη προορατική πνευματική μορφή, ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος κυρός Μελίτων και πνευματικός του πατέρας, που σημείωνε: «Ὑποκρινόμενοι τήν χθές, ἀπουσιάζομεν ἀπό τήν σήμερον καί ἡ αὔριον ἔρχεται ἄνευ ἡμῶν».

Χρόνια πολλά Παναγιώτατε!

Για την Huffington Post,
Ηρακλής Φίλιος
Βαλκανιολόγος, Θεολόγος