Ηρακλής Φίλιος: Δεκάλογος Θεολογικών Προβληματισμών

Αν δεν ξεφύγουμε από το βερμπαλιστικό κήρυγμα, υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες ο κόσμος να μυηθεί στο ήθος του ορθόδοξου

Αν δεν ξεφύγουμε από το βερμπαλιστικό κήρυγμα, υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες ο κόσμος να μυηθεί στο ήθος του ορθόδοξου ανθρωπισμού, στην ομορφιά της ορθόδοξης θεολογίας και στην ωραιότητα των πατερικών λόγων.

Οι πιστοί γνωρίζουν και έχουν αναπτύξει ένα καλό θεολογικό αισθητήριο μέσα από τα ψυχωφέλιμα κηρύγματα. Σε αυτό έχουν βοηθήσει οι συνειδητοί λειτουργοί του λόγου, όσοι δηλαδή έχουν ερωτευτεί πραγματικά τον εραστό Θεό.

Δεν χρειάζεται θεολογική εμβάθυνση, χρειάζεται ΕΠΑΝΑΚΑΤΗΧΗΣΗ. ΕΠΑΝΑΚΑΤΗΧΗΣΗ. Ο πιστός λαός αγνοεί βασικά σημεία της εκκλησιαστικής και πνευματικής ζωής.

Ανάμεσα στους πιστούς που εκκλησιάζονται υπάρχουν κι εκείνοι που δεν εκκλησιάζονται, εκείνοι που δεν πιστεύουν, εκείνοι που αρνούνται τον Θεό, εκείνοι που αμφισβητούν το θεμέλιο της ορθόδοξης πίστης, την Ανάσταση, εκείνοι που παλεύουν μέσα τους με τον Θεό και τον οποίο αισθάνονται απομακρυσμένο και μη αποκεκαλυμμένο, εκείνοι που αναζητούν, εκείνοι που βρίσκονται σε αδιέξοδα. Ο ρόλος του κληρικού είναι πολυδιάστατος, άκρως σημαντικός, ο κατεξοχήν πλέον σημαντικός, αφού ο κληρικός οφείλει να σταθεί δίπλα στον πονεμένο άνθρωπο της δακρυσμένης αυτής εποχής. Με πίστη και με γνώση.

Πρόκληση μεγάλη: Να κερδίσει η ορθοδοξία δια του λόγου και του παραδείγματος το έδαφος που πολλές φορές χάνεται κάτω από τα πόδια της. Οι θεολόγοι, οι κληρικοί μπορούν και πρέπει να εμπνεύσουν πιο συνειδητά, εμφατικά, με πίστη. Δεν έχουμε καν υποψιαστεί την εξέλιξη της θεολογίας όσον αφορά ζητήματα που στο εξωτερικό έχουν ήδη ξεκινήσει να απασχολούν και να προβληματίζουν τη θεολογική πραγματικότητα. Επιμένουμε σε μία στείρα και ξεγυμνωμένη από θείο πνεύμα απολογητική (την πλέον κακότεχνη φύση της εκκλησιαστικής ζωής), και ασχολούμενοι συνεχώς με τους αιρετικούς, τους κακόδοξους, τις κινήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη, τους διαλόγους των θρησκειών, την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, ενώ δεν καταφέραμε να υποψιαστούμε το θησαυρό της θεολογίας της ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας που βρίσκεται κάτω πλέον από τα πόδια μας, αφού φροντίσαμε επιμελώς να τον θάψουμε, για να μην μας θυμίζει ότι το έλεος του Θεού αφορά τον κάθε άνθρωπο, τον όλο άνθρωπο, το «συναμφότερον» κατά Γρηγόριο Παλαμά.

Ο πιστός λαός στέκει ακόμη ανυποψίαστος. Δεν έχει υποπτευθεί τι σημαίνει ορθοδοξία, εκκλησία, Χριστός, ζωή, θάνατος, σωτηρία, έλεος, μυστηριακή ζωή. Πόσοι άραγε απαντούν εύστοχα στο ερώτημα «Ποιος είναι ο Χριστός;».

Η ορθοδοξία έχει άπειρη ομορφιά, εκλεπτυσμένη αισθητική, φιλακόλουθη φύση, σωτηριώδες χάρισμα. Χρειάζεται ώστε να ερωτευθούν οι ανθρώπινες ψυχές τον Χριστό. Και για να γίνει αυτό, είναι ανάγκη να γνωρίσουν τον κατεξοχήν έρωτα της ζωής, τον Χριστό. Ο Χριστός δεν είναι ιδέα, δεν είναι φιλοσοφία, δεν είναι συναίσθημα. Είναι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο ενανθρωπήσας Θεός.

«Είδαμε» τον Θεό, μπερδευτήκαμε με τον τρόπο θεώρησης Του και ξεγελαστήκαμε πως είναι ένας επαναστάτης, ένας άριστος φιλόσοφος. Τον προσεγγίσαμε με τα αισθητήρια του σώματος, τον καταντήσαμε «κτιστό». Σκοτώσαμε το μυστήριο. Θάψαμε την ομορφιά του μυστηρίου που εντούτοις βιώνεται. Πρόκληση είναι να μυηθούμε από πνευματικές μορφές στο κάλλος του μυστηρίου.

Αγνοήσαμε και κρύψαμε την αλήθεια. Οι Πατέρες συνηθίζεται να προβάλλονται ως διώκτες των αιρετικών, πολέμιοι των κακοδοξιών κ.ο.κ. Ναι, είναι και αυτό και αυτό ανέδειξαν στα θαυμάσια τους έργα. Οι Πατέρες όμως δεν είναι μόνο αυτό. Ποιος μίλησε για τον Γρηγόριο Παλαμά ως μεγάλο φιλόσοφο; Συνήθως προβάλλεται ως διώκτης των αιρετικών. Κατεξοχήν έτσι έχει γίνει γνωστός. Μίλησε όμως για την εμπειρία του Θεού, τα στάδια της εμπειρικής θεολογίας, το Άγιο Πνεύμα ως «απόρρητο έρωτα» μεταξύ Πατρός και Υιού κ.ά. Γιατί αγνοήσαμε τους λόγους του κατεξοχήν φιλοσόφου αγίου του μεγάλου αυτού ανδρός, αυτού του μεγάλου πνευματικού αναστήματος του Γρηγορίου Νύσσης; Και γιατί κρύψαμε με φοβικά σύνδρομα τη διδασκαλία του για την ανυπαρξία της κόλασης για παράδειγμα που αναπτύσσει στον Κατηχητικό του λόγο; Γιατί φοβηθήκαμε να ερευνήσουμε, να εντρυφήσουμε, να συναντήσουμε μία άποψη που νιώθουμε ότι μας «απειλεί»; Γιατί σκανδαλιστήκαμε; Γιατί επιλέγουμε αποσπασματικά τους λόγους των Πατέρων κατά το συμφέρον; Γιατί χρησιμοποιούμε τους Πατέρες κατά το δοκούν και με σκοπό να ικανοποιήσουμε την ξευτιλισμένη μας ανεπάρκεια, ένδεια; Γιατί θάβουμε την εκστατική ερωτικότητα των πατερικών λόγων; Γιατί λεηλατούμε το μυστήριο του πως και του τρόπου φανέρωσης του;

Αρνούμαστε τη σωτηρία όλων όσων δεν είμαστε εμείς ή σαν εμάς. Συμπονούμε στους λόγους μας, στο νου μας τους αμαρτωλούς αλλά κατακρίνουμε και αποφεύγουμε την πόρνη, τον εγκληματία, τον αδιάφορο, τον άθεο, τον αρνητή, τον τσαλακωμένο. Επιτέλους. Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΕΙ CLUB ΕΚΛΕΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ που βαυκαλίζονται πως κρατάνε καλά τα κλειδιά της σωτηρίας για τον εαυτό τους, ξεχνώντας πως ο Θεός δεν σώζει για τις καλές μας πράξεις (προτεσταντικά κατάλοιπα του sola fide κ.ο.κ.), αλλά δια του ελέους Του, το οποίο είναι ακατανόητο, άφραστο, απερινόητο, ακατάληπτο για τα ανθρώπινα δεδομένα.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! ΝΑΙ, ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ!
ΕΜΕΙΣ;

Ηρακλής Φίλιος
Βαλκανιολόγος, Θεολόγος