Ηρακλής Φίλιος – Δεν υπάρχει θεός…;

Μία συνηθισμένη έκφραση. Έκφραση με υψηλή δόση ειρωνείας; Τραγικότητας; Ρεαλισμού; Απάθειας; Απόγνωσης; Απιστίας; Όπως και να έχει λίγο πολύ όλοι οι άνθρωποι έχουν αναφωνήσει «δεν υπάρχει Θεός».

Μία συνηθισμένη έκφραση. Έκφραση με υψηλή δόση ειρωνείας; Τραγικότητας; Ρεαλισμού; Απάθειας; Απόγνωσης; Απιστίας; Όπως και να έχει λίγο πολύ όλοι οι άνθρωποι έχουν αναφωνήσει «δεν υπάρχει Θεός».

Δεν είναι ένα ταξίδι στην απόδειξη. Μία εαρινή αύρα δυσπιστίας. Ένα «τίναγμα» άρνησης. Ίσως να είναι μία αίσθηση του ανικανοποίητου. Ένα ξεπήδημα του ανθρώπινου εγωισμού. Μία ηλεκτροπληξία των μύχιων οντολογικών ανησυχιών. Η αναφώνηση αυτή …

Σίγουρα εκείνος που δεν πιστεύει στον Θεό, προβάλλει την απιστία του σ’ Εκείνον. Ταυτόχρονα ένας που πιστεύει στον Θεό, ενδέχεται να είναι κι αυτός άπιστος. Στην πρώτη περίπτωση είναι αυτό που αναγράφεται στο blog «αθεΐα», δηλαδή η άρνηση της πίστης. Στη δεύτερη περίπτωση ο άνθρωπος που θρησκεύει και πιστεύει στην ύπαρξη του Θεού, αναιρεί αυτή του την πίστη μέσα από τη ζωή του (θρησκευτική υποκρισία, ευσεβισμός κ.τ.λ.).

Φιλόσοφοι, θεολόγοι, επιστήμονες, καθημερινοί άνθρωποι, μπροστά στην τραγικότητα της ζωής και την αδυναμία μη υπέρβασης των ορίων της, αναζητούσαν και αναζητούν σε λαβυρίνθους σκέψεων τον Θεό. Οι επιστήμονες αναζητούν τον Θεό μέσα από την επιστήμη και κάθε επίτευξη των στόχων τους, θεοποιεί τον άνθρωπο που εμφανίζεται ως θεός. Ερευνούν με βάση όσα αντιλαμβάνονται, κι αυτά αποδέχονται. Είναι αυτό που λέει ο Άγγλος φιλόσοφος George Berkeley, πως δηλαδή «το είναι ταυτίζεται με το αντιλαμβάνεσθαι (esse est percipi)». Από την άλλη οι Πατέρες της εκκλησίας, μέσω της πίστης, προσεγγίζουν τον Θεό, όχι όμως την ουσία του που είναι απρόσιτη. Για τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, ο Θεός είναι άπειρος και ακατάληπτος. Και πώς λοιπόν μπορεί ο άνθρωπος να πετύχει τη θεογνωσία; Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, αναφέρει πως ο άνθρωπος πρέπει να εγκαταλείψει την επιθυμία του να γνωρίσει το Θεό μέσω της φυσικής θεωρίας. Και ο Δανός φιλόσοφος Soren Kirkegor, αναδεικνύει μέσα από τα έργα του την αξία της πίστης και θεωρεί πως η γνώση είναι ανεπαρκής από μόνη της και οδηγεί στην απόγνωση.

Υπάρχει όμως και μία περίπτωση όπου ο άνθρωπος με πολύ πόνο ψυχής, βιώνοντας τις δυστυχίες της ζωής, αναφωνεί πως «δεν υπάρχει Θεός». Ώρες ώρες, υπάρχει μία εντύπωση αδυναμίας της πίστης. Να εμπνεύσει; Να απαντήσει; Να αποδείξει; Να ικανοποιήσει; Ο καθένας δίνει τη δική του απάντηση. Yπάρχει πολλές φορές η αίσθηση της παρούσης απουσίας του Θεού. Απουσίας από τις δοκιμασίες, τα προβλήματα, τα τραγικά αδιέξοδα. Και φυσικά ένας άνθρωπος που πιστεύει και δοκιμάζεται συνέχεια, και πέφτει, και απιστεί, και αμφισβητεί, φτάνει στο σημείο να αντιλαμβάνεται πολλές φορές την αδυναμία της πίστης να του λύσει πολλά υπαρξιακά θέματα και προβλήματα. Ίσως όμως είναι θέμα πίστης και ταύτισης με το θέλημα του Θεού. Κι εκεί αναδύεται ένα άλλο πρόβλημα. Ελευθερία και θέλημα. Ο άνθρωπος πλάστηκε ελεύθερος από τον Θεό. Από την άλλη επικαλείται στη ζωή του να γίνεται το θέλημα του Θεού. Ποια η αληθινή σχέση ελευθερίας και θελήματος; Σ’ αυτό το ερώτημα ο προβληματισμός υφίσταται ακόμη και εύκολες απαντήσεις του στιλ «είναι θέλημα Θεού», «θα γίνει το θέλημα του Θεού», δημιουργούν στον ελεύθερο άνθρωπο το ερώτημα των ορίων της ελευθερίας του.

Έτσι δεν υπάρχει Θεός. Αν υπήρχε Θεός, δεν θα επέτρεπε πολλά. Αν υπήρχε Θεός, θα εισακούγονταν οι προσευχές του ανθρώπου. Αν υπήρχε Θεός, θα σταματούσε κάποια στιγμή ο πόνος, η δυστυχία. Όμως όλα αυτά έχουν απάντηση. Ο άνθρωπος θέλησε κι έφυγε από τον Θεό. Όμως όταν ο άνθρωπος πλησιάζει τον Θεό, γιατί Εκείνος αρνείται επίμονα να ανοίξει την πόρτα; Γιατί αρνείται επίμονα να απαλύνει για λίγο τον πόνο του; Γιατί δεν του δίνει ελπίδα; Γιατί τον παρατηρεί να δέρνεται στα κύματα της απιστίας του; Έτσι δεν υπάρχει Θεός. Όμως αυτό πάλι δεν υφίσταται.

Θεός υπάρχει, είναι δίπλα μας, κάθε στιγμή, όμως πολλές φορές αρνείται να δώσει απάντηση στα ερωτήματα μας, ανακούφιση στα όσα μας βασανίζουν. Αυτό όμως δεν το γνωρίζουμε. Κι αυτό θα μας βασανίζει. Κι εκεί σηκώνουμε ψηλά τα χέρια στον ουρανό, τα «γιατί» μας αιωρούνται αναπάντητα μεταξύ ουρανού και γης και η ελπίδα φαίνεται πολλές φορές να πεθαίνει. Ποιος θα μας εμπνεύσει; Ποιος θα σταθεί δίπλα μας; Ποιος θα δακρύσει στην αγωνία μας, θα ζωγραφίσει στους φόβους μας με χρώματα ελπίδας και θα μας ανυψώσει; Μέχρι να φύγουμε από τον κόσμο αυτό, θα ζούμε για να πονάμε, να χαιρόμαστε, να αγαπάμε, να πιστεύουμε, να ερωτευόμαστε, να ρωτάμε, να πέφτουμε, να σηκωνόμαστε, να ελπίζουμε και να μην ελπίζουμε…

Ηρακλής Αθ. Φίλιος

(e-mail: [email protected])