Ιωάννα Χαρμπέα: Ζηλεύουμε αυτό που ρεζιλεύουμε

Ο φθόνος είναι ένα συναίσθημα που κάνει την εμφάνισή του από την αρχή της ύπαρξης του ατόμου.

Το θερμόμετρο της επιτυχίας είναι ο φθόνος των ανίκανων.
Salvador Dali 1904 – 1989. Ισπανός ζωγράφος.

Ο φθόνος είναι ένα συναίσθημα που κάνει την εμφάνισή του από την αρχή της ύπαρξης του ατόμου. Ο Αδάμ ζηλεύει και τρώει το μήλο από την Εύα. Αργότερα στην αρχαία Ελλάδα ο φθόνος γίνεται αιτία και αφορμή ακόμη και για την έναρξη πολέμου! Και σήμερα φυσικά υπάρχει διάχυτος σε όλες τις εκφάνσεις – πτυχές της ζωής μας.

Ο φθόνος πρέπει να εκλείψει από τη ζωή μας, γιατί αποτελεί ένα ένστικτο θανάτου, σκοτώνει πρώτα από όλα εμάς τους ίδιους. Σκοτώνει το ίδιο το άτομο. Πηγάζει από το φόβο και την ανικανότητα. Ζηλεύουμε αυτό που ρεζιλεύουμε. Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και έλλειψη αυτοπεποίθησης συνήθως είναι εκείνα τα οποία ζηλεύουν και φθονούν τους συνανθρώπους τους.

Ο φθόνος λοιπόν είναι ένα συναίσθημα που ξεκινάει από τα παιδικά βιώματα. Οι γονείς δίνουν προσοχή στο ένα από τα δυο παιδιά με αποτέλεσμα το άλλο να φθονεί, γιατί έχει αποκτήσει αίσθημα μειονεξίας. Η κοινωνιολογία ως επιστήμη υποστηρίζει ότι συμπεριφερόμαστε όπως αναμένουν οι άλλοι δηλαδή η κοινωνία να συμπεριφερθούμε. Όταν η κοινωνία σε θεωρεί άξιο και εξέχον μέλος της κάνεις υπεράνθρωπες προσπάθειες να υιοθετήσεις αυτό το ρόλο. Επιδιώκεις δηλαδή με άλλα λόγια να βγεις αληθινός στις προβλέψεις της.

Όλα τα άτομα καλούνται να παίξουν το ρόλο που τους ορίζει η κοινωνία σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της και σύμφωνα με τα στερεότυπα και τη νοοτροπία της. Η οικογένεια λοιπόν ως μικρογραφία ή μικρόκοσμος της κοινωνίας μας αποδίδει και αυτή ρόλους στα άτομα που την αποτελούν. Όταν για παράδειγμα οι γονείς αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τα παιδιά, τους αποδίδουν διαφορετικούς ρόλους τα παιδιά μυούνται σε αυτή την προσμονή των γονιών τόσο καλά και πιστά μάλιστα που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των γονιών.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι εγκληματίες είχαν μειονεκτική θέση στα πλαίσια της οικογένειας τους. Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα πολλές φορές τα άτομα αυτά εγκληματούν, γιατί αντιδρούν στο ρόλο που τους έχει αποδώσει η οικογένεια τους και η κοινωνία. Έρχονται στο προσκήνιο με την ακραία αντίδρασή τους, ενώ πριν ήταν στην αφάνεια. Γι αυτό πολλές φορές ακούμε: Μα πώς το έκανε το έγκλημα; Αυτός ήταν ένας φιλήσυχος άνθρωπος! Πρόκειται ακριβώς για μια μη προσδόκιμη αντίδραση σαν απάντηση στον καταπιεστικό ρόλο που του είχαν αποδώσει στο παρελθόν.

Ο φθόνος αποτελεί μια μικροπρέπεια και σε ακραία μορφή του χρήζει ψυχιατρικής ανάλυσης. Σίγουρα δεν πρόκειται για ένα υγιές συναίσθημα. Η πιο αγαθή μορφή του φθόνου είναι ο κρυφός, ενδόμυχος φθόνος. Κάποιος φθονεί αλλά δεν εκδηλώνεται ούτε με λόγια, ούτε με πράξεις κρατάει αυτό το μη υγιές συναίσθημα μέσα στην ψυχή του και υποφέρει, δηλητηριάζεται από τις αρνητικές σκέψεις του. Όταν εκδηλώνεται λεκτικά τότε παύει πλέον να είναι κρυφός, παίρνει φανερές διαστάσεις. Όταν αργότερα αρχίζει πλέον να εκδηλώνεται και με πράξεις τότε θεωρείται επικίνδυνος!

Το συναίσθημα του φθόνου μπορεί να αφορά επιτυχία επαγγελματική, προσωπική, κατοχή υλικών αγαθών και χρημάτων στην ουσία όμως αφορά κάτι το οποίο έχει ή νομίζουμε ότι έχει κάποιος και δεν έχουμε εμείς καθόλου ή δεν το έχουμε σε ικανοποιητικό βαθμό. Όμως όλα τα δάχτυλα του χεριού δεν είναι ίσα. Όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι. Παρόλα αυτά είναι κοινωνικά παραδεκτό οτι ο καθένας συνιστά μια μοναδική, ξεχωριστή προσωπικότητα.

Μια κοινωνία για να προοδεύσει έχει ανάγκη από διαφορετικές προσωπικότητες. Σκεφτείτε πως θα ήταν η κοινωνία μας αν ήμασταν όλοι ίδιοι. Αυτό δε γίνεται! Η πρόοδος μας ως κοινωνία οφείλεται ακριβώς στη διαφορετικότητα μας, γιατί ο ένας συμπληρώνει τον άλλο. Μέσα από το κοινωνικό πλέξιμο διαφορετικών ατόμων επιτυγχάνεται η ευημερία. Η κοινωνικός ιστός έχει ανάγκη τη διαφορετικότητα προκειμένου να είναι ισχυρός.

Φθονούμε αυτό που δεν μπορούμε να φτάσουμε, το απαξιώνουμε γιατί γνωρίζουμε ότι δεν είμαστε ικανοί να το φτάσουμε… το απαξιώνουμε για να μην απαξιωθούμε οι ίδιοι! Ο φθόνος πέρα από το ένστικτο θανάτου με την έννοια ότι φοβόμαστε ότι η λάμψη και αξία του άλλου μας απειλεί, σκοτώνει τη δική μας αξία αποτελεί και μια απόδοση υπεραξίας στον εαυτό μας. Ο φθόνος είναι μια άρρωστη εξάρτηση, καθηλώνει το άτομο να ζει μέσα απο τις ζωές των άλλων χωρίς να νοιάζεται για τη δική του ζωή. Απαλλαχτείτε λοιπόν από το καταστροφικό αίσθημα του φθόνου.

Κρατήσου μακριά από τη χειρότερη οικογένεια που μπορεί να γνωρίσεις ποτέ, η μητέρα ζήλια, ο πατέρας φθόνος και το φοβερό παιδί τους μίσος. Καλύτερα να μην τους γνωρίσεις ποτέ, αλλά και αν ακόμα συναντηθείς μαζί τους φυλάξου αμέσως με τον καλύτερο τρόπο, αγνόησέ τους! Και απομακρύνσου το ταχύτερο δυνατόν. Μην μπλέξεις με αυτή την οικογένεια που μόνο λύπη και δυστυχία μπορούν να σου δώσουν. Ο φθόνος είναι ένα δηλητηριώδες και αυτοκαταστροφικό συναίσθημα που όσο πιο έντονο γίνεται τόσο πιο πολύ διαβρώνει την ψυχή του ατόμου που φθονεί.

Χαρμπέα Ιωάννα – Κοινωνιολόγος/εγκληματολόγος