Οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους είναι οι ρίζες και ο κορμός μιας κοινωνίας, που όσο αυτή προοδεύει και εξελίσσεται τόσο ο σημερινός άνθρωπος, ως πρωταγωνιστής, χρειάζεται και αναζητά έναν άλλο άνθρωπο, για την ψυχική και συναισθηματική του ικανοποίηση. Πόσα πράγματα δεν έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τις σχέσεις των δύο φύλων, τη σωστή σχέση της ζωής μας;
Κανόνες, οδηγίες και συνταγές περνούν μέσα από την τηλεόραση, τα περιοδικά και τον Τύπο, ψάχνοντας τη μαγική οδηγία που θα μας εξασφαλίσει την τέλεια σχέση, χωρίς λάθη, φόβους και ενοχές.
Καθισμένη στα έδρανα του Παντείου Πανεπιστημίου αρκετά ως πολλά χρόνια πριν, παρακολουθώντας το μάθημα κοινωνία και τηλεόραση στη σύγχρονη Ελλάδα. Είχα εργασία-ανάλυση της ελληνικής ταινίας: «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα». Ο Αντωνάκης, ο γνωστός σε όλους Γιώργος Κωνσταντίνου, ο σκληρός άντρας και η Μάρω Κοντού, η υποτακτική γυναίκα που αλλάζει ρόλο μετά το γάμο. Και μετά τόσα χρόνια τι είναι εκείνο που έχει αλλάξει στα σημερινά δεδομένα;
Πόσα καπελάκια, άραγε, αντρών έχουν φύγει; Πόσα ζευγάρια έχουν φτάσει ως το χωρισμό;
Ο ρόλος της γυναίκας στην κοινωνία μας είναι πολυπαραγοντικός, η ίδια καλείται να ανταπεξέλθει σε πολλούς και κάποιες φορές αντιφατικούς ρόλους. Και μέσα σε όλα αυτά δεν το βάζει κάτω, δεν ζητάει την προστασία του αρσενικού. Πολλές φορές, μάλιστα, είναι οι γυναίκες που συντηρούν οικονομικά όλη την οικογένεια, εφόσον η κρίση άφησε ανέργους αρκετούς άντρες.
Κυρία Κοκοβίκου δεν υφίσταται. Και μολονότι οι γυναίκες χαίρονται όλη αυτή την ανεξαρτησία που γέννησαν οι καινούριες συνθήκες ζωής, οι γάμοι μειώνονται. Τα διαζύγια αυξάνονται, οι γεννήσεις μειώνονται και αυτές δραματικά. Κίνητρα για δημιουργία οικογένειας δε δίνονται, ούτε εξασφαλίζονται οι τρίτεκνες και πολύτεκνες και ο φόβος για αυτό το αβέβαιο αύριο τοποθετεί τη δημιουργία οικογένειας σε δεύτερη μοίρα.
Ίσως κάποια στιγμή οι ιθύνοντες θα πρέπει να δούνε τις πραγματικές διαστάσεις κοινωνικών δυσμενών παραγόντων που εισέρχονται στη διαμόρφωση των ανθρώπινων σχέσεων και περιπλέκουν την δομή της κοινωνίας, τόσο τη σημερινή όσο και την αυριανή. Βέβαια, η κρίση άλλοτε χωρίζει και άλλοτε ενώνει τους ανθρώπους, οπωσδήποτε όμως πρέπει να υπάρξουν κίνητρα σε μορφή παροχών ως επί το πλείστον που θα δραστηριοποιήσουν τα άτομα σε πρωτοβουλίες τεκνοποίησης.
Πολλά τα ζευγάρια που αρκούνται στο ένα παιδί. Θα μου πει κάποιος τι σκαλίζω τώρα; Ψιλά γράμματα όλα αυτά! Εδώ έχουμε άλλα θέματα σοβαρότερα με σημαντικότερο την ανεργία, τη μετανάστευση νέων στο εξωτερικό, την ανεπαρκή κάλυψη των βασικών αναγκών κάθε νοικοκυριού είτε πρόκειται για σίτιση, είτε για θέρμανση κτλ. Και όμως, με σε όλο το θολό τοπίο δεν πρέπει να παραγκωνίζουμε τη σημασία των σχέσεων των δυο φύλων, που απειλεί την κινητήρια δύναμη του κοινωνικού ιστού.
Όλες οι κοινωνίες στηρίζονται στο πλέγμα των σχέσεων ατόμων που τις απαρτίζουν. Σε καμιά περίπτωση, λοιπόν, δε θα πρέπει να παραβλέπουμε τη σημαντικότητα αυτών στη διαμόρφωση και εξέλιξη της κοινωνίας. Φαντάζεστε μια κοινωνία χωρίς οικογένειες; Φαντάζεστε μια κοινωνία χωρίς νέους, χωρίς παιδιά; Φαντάζεστε μια κοινωνία χωρίς μέλλον;
Η κυρία Κοκοβίκου ήταν μια επανάσταση για το γυναικείο πληθυσμό τότε. Έπαιξε το ρόλο της και ακολούθησαν πολλές κυρίες Κοκοβίκου, προσωποποίηση της γυναικείας ανεξαρτησίας που άλλαξαν τη δομή της κοινωνίας. Ευελπιστώ η μελλοντική δομή της κοινωνίας μας να μην αποτελείται από ηλικιωμένους, ή οικονομικά ανενεργό πληθυσμό, εφόσον όπως τείνει να διαμορφώνεται η ισχύουσα κοινωνική εικόνα είναι η φυγή νέων ανθρώπων στο εξωτερικό και οι εναπομείναντες αδυνατούν ή φοβούνται να δημιουργήσουν δικό τους σπιτικό, οικογένεια και παιδιά.
Κοινωνία χωρίς οικογένεια δεν έχει μέλλον. Αφανισμός του ισχυρού αυτού κοινωνικού κρίκου αποτελεί τροχοπέδη στην διαιώνισή μας και απειλή, ακόμα και του ίδιου του ελληνικού έθνους. Δεν αποτελεί, λοιπόν, μικρότερης σημασίας ζήτημα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με όλα τα κοινωνικά προβλήματα.
Οι κοινωνίες είναι δυναμικές και όχι στατικές και ως τέτοιες πρέπει να αντιμετωπίζονται. Οι νόμοι, οι παροχές και οι φοροεισπρακτικές πολιτικές θα πρέπει να συμφωνούν με τα εκάστοτε κοινωνικά δεδομένα. Να κινούνται σε κατάσταση παράλληλη με αυτά και όχι αντίθετη. Ευάλωτες κοινωνικές ομάδες πολύτεκνοι, τρίτεκνοι, μονογονεϊκές οικογένειες, άνεργοι νέοι να προστατεύονται και όχι το τρίτο παιδί, για παράδειγμα, να αποτελεί τεκμήριο και συνεπώς αντικίνητρο η ίδια η ύπαρξη του!
Η κοινωνία δεν είναι παρά η εξέλιξη της οικογένειας. Φτωχές οικογένειες, φτωχή κοινωνία. Μη ύπαρξη οικογενειών, αφανισμός κοινωνίας. H οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του κράτους.
Η ελληνική οικογένεια παρέμεινε δυνατή στο πέρασμα των χρόνων μέσω των ισχυρών την δεσμών. Πολλές φορές τις αδυναμίες του κράτους να παρέχει εργασία πχ στα νέα μέλη της οικογένειας επωμιζόταν το βάρος η ίδια η οικογένεια. Οι γονείς καλύπτουν τα έξοδα των παιδιών και τη διαμονή τους εφόσον φιλοξενούνται στο πατρικό τους σπίτι, μέχρι νεωτέρας εξέλιξης στο εργασιακό τους μέλλον.
Αλλά το κακό έχει παραγίνει, εφόσον ακόμα και οι παππούδες πλέον με την πενιχρή σύνταξη καλούνται να καλύψουν τις ανάγκες των ίδιων, των παιδιών και των εγγονιών τους!
Πώς είναι αυτό εφικτό; Με την πενιχρή σύνταξη να καλύπτουν φάρμακα, γιατρούς, έξοδα σπιτιού; Οι ηλικιωμένοι θεωρούνται ευπαθή ομάδα, ομάδα που προστατεύεται. Πως, λοιπόν, αυτή η ομάδα με τόσα θέματα, προβλήματα υγείας και λίγα χρήματα καλύπτουν δυο γενιές; Ποιος νοιάζεται;
Γυρίζουμε το χρόνο πίσω λοιπόν; Απαιτούνται μέτρα προστασίας της οικογένειας και των μελών της. Το νοικοκυριό είναι ο καθρέφτης ολόκληρης της κοινωνίας. Παρασιτικά ζει το νοικοκυριό; Παρασιτικά ζει και η κοινωνία όλη!
Πόσο δυνατό μπορεί να αποδειχθεί πλέον το ελληνικό νοικοκυριό σήμερα; Όταν οι ηλικιωμένοι είναι ο μοχλός της οικονομικής κίνησης, η ανεργία μαστίζει; Πόσες κυρίες Κοκοβίκου μπορούν να υπάρξουν σήμερα που και ο ίδιος και κάθε Αντωνάκης εξαρτάται από τους γονείς;
Ποιος μπορεί, πλέον, να πει «παίρνω το καπελάκι μου και φεύγω»; Ίσως κανείς… το καπέλωμα από φόρους και χαράτσια είναι τέτοιας μορφής που ευνοούνται μορφές εκτεταμένης συγκατοίκησης! Ευελπιστούμε να προωθηθούν μέτρα επαρκούς στήριξης στο θεμέλιο της κοινωνίας, το κύτταρο που πρέπει να μείνει ζωντανό, την οικογένεια!
Χαρμπέα Ιωάννα κοινωνιολόγος/συγγραφέας