Ηρακλής Φίλιος – Η ελευθερία στη ζωή του ανθρώπου

Γένους θηλυκού. Αξίας δυναμικής. Σημασίας διαχρονικής. Ένα ζήτημα που αφορά την ύπαρξη του ανθρώπου. Ένα ζήτημα που διαπνέει την ανθρώπινη ζωή, τη ζωή κάθε κοινωνίας, χρώματος, θρησκείας.

Γένους θηλυκού. Αξίας δυναμικής. Σημασίας διαχρονικής. Ένα ζήτημα που αφορά την ύπαρξη του ανθρώπου. Ένα ζήτημα που διαπνέει την ανθρώπινη ζωή, τη ζωή κάθε κοινωνίας, χρώματος, θρησκείας.

Με την ύπαρξη της μεθά τις σελίδες των βιβλίων που μαρτυρούν το παρελθόν, αναφέρονται στο παρόν και σχεδιάζουν το μέλλον. Κόσμημα λαμπρό που δεν δωρίζεται, αλλά κατακτιέται μέσα από το πάθος του ανθρώπου για την αναγωγή της υπαρξιακής του ταυτότητας από το μη είναι στο είναι, από την ανυπαρξία στην ύπαρξη, από το χάος στη δημιουργία.

Ελευθερία. Ελευθερία σκέψης, λόγου, συνείδησης. Στο διάβα της ιστορίας η ελευθερία απειλήθηκε να χάσει την πνευματική και οντολογική της υπόσταση, μα συνάμα να χάσει το είναι της. Όμως η θέληση του ανθρώπου για επιβίωση κατηύθυνε την επιδίωξη του για διαφύλαξη του πολύτιμου αυτού αγαθού ως απαραίτητο υπαρξιακό συστατικό.

Διαβάζοντας τη δημιουργία του ανθρώπου από τον Τριαδικό Θεό, διαπιστώνεις την άπειρη αγάπη Του προς τον άνθρωπο. Αισθάνεσαι ευγνώμων διότι από το μη ον κινείσαι διά της άκτιστης ενέργειας Του στο είναι. Στην ύπαρξη. Και ευγνωμονείς που ο Δημιουργός σου σε έχει πλάσει προικισμένο με το αγαθό της ελευθερίας.

Ελεύθερος να χρησιμοποιήσεις το δώρο αυτό για να κινηθείς προς το αγαθό ή προς το κακό. Μα συνάμα αισθάνεσαι ασφάλεια διότι η προειδοποίηση του Θεού για τον «απαγορευμένο καρπό», δεν καταργεί την ελευθερία σου, αντίθετα οριοθετεί τη διαλεκτική σχέση ελευθερίας και θεϊκής βούλησης, που πολλές φορές όμως η σχέση αυτή δεν εξηγεί την παρουσία του κακού (με όλες του τις συνισταμένες) στην ανθρώπινη ζωή.

Παρόλα αυτά οι επόμενες γραμμές του βιβλίου της Γενέσεως, προδίδουν τη σκέψη σου και αποδεικνύουν την τρεπτότητα των πραγμάτων. Ο άνθρωπος παρακούει το λόγο του Θεού, απομακρύνεται από την πηγή αθανασίας και πέφτει στην αμαρτία. Ελεύθερα. Ξαφνικά. Ανατρεπτικά. Όμως η ανθρωπολογία της εκκλησίας, μαρτυρεί την αμαύρωση του κατ’ εικόνα και όχι την καταστροφή του. Και ο Θεός με το πρωτευαγγέλιο, δεν διαρρηγνύει την προοπτική της κατά χάριν αθανασίας του ανθρώπου, αλλά την διασφαλίζει, αφού το έργο της θείας οικονομίας ξετυλίγεται…

Ο άνθρωπος λοιπόν δημιουργήθηκε σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία ελεύθερος με τη δυνατότητα να ανάγει το χάρισμα αυτό είτε στο Θεό είτε στο κακό (το οποίο δεν είναι αυθύπαρκτο). Ο ίδιος συνάμα είναι και υπεύθυνος για τον τρόπο χρήσης της ελευθερίας. Όμως ακόμη και τότε όταν υπάρχουν αρνητικές συνέπειες στη ζωή του ανθρώπου και παρά το γεγονός ότι ο ίδιος κάνει μία σωστή χρήση της αυτεξούσιας του ενέργειας, δύσκολα εξηγεί ο ανθρώπινος νους γιατί η έκβαση των γεγονότων υπήρξε δυσανάλογη με τον τρόπο χρήσης της ελευθερίας από τη δική του μεριά.

Αν ενστερνιστούμε το δόγμα του νεοσατανισμού του Aleister Crowley  «do whatever you want» (κάνε ό,τι θέλεις), οι συνέπειες για τον συνάνθρωπο και τη φύση θα ήταν ολέθριες. Αντίθετα ο ανθρωπισμός της ορθόδοξης θεολογίας διαφυλάσσει την ελευθερία του ανθρώπου και την εμβαπτίζει σε αρχές και αξίες ανθρωπιστικές με θεοκεντρική αναφορά.

Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να πιστέψει σε όποιον Θεό επιθυμεί. Ανάλογα τότε η ζωή του κινείται στις αρχές της πίστης που υιοθετεί και με τις οποίες οικοδομεί τη ζωή του. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να αμφισβητήσει ακόμη και τον ίδιο το Θεό. Την ύπαρξη Του, την παρουσία του στις στιγμές της ζωής του, τη θέληση Του. Αποφασίζει ο ίδιος αν πιστέψει σε ένα Θεό που του επέβαλλαν να πιστέψει ή σε ένα Θεό που αναζητά η ψυχή του να γνωρίσει. Την προηγούμενη εβδομάδα ξεκίνησε η νηστεία των Χριστουγέννων.

Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να νηστέψει ή να μην νηστέψει. Ακόμη και η τήρηση της νηστείας είναι καθαρά προσωπικό θέμα. Σημασία έχει γιατί νηστεύει. Επειδή τον έμαθαν στο σπίτι του; Επειδή φοβάται μήπως έλθει η τιμωρία του Θεού αν δεν νηστέψει; Επειδή θέλει να δείξει στους γύρω ότι είναι άνθρωπος «της εκκλησίας»; Επειδή αγαπά το Θεό και τη φιλανθρωπία Του και αγωνίζεται να δαμάσει το εγώ του;

Η γνήσια έκφραση της ελευθερίας έρχεται πολλές φορές μέσα από τις δοκιμασίες του ανθρώπου, μέσα από τον πόνο που βιώνει, μέσα από τα αρνητικά του συναισθήματα και τον κακό του εαυτό. Όταν υπάρχει η καλή προαίρεση στον άνθρωπο ακόμη και μέσα από την αμφισβήτηση, επανέρχεται στο δρόμο αναζήτησης του Θεού και τότε η πίστη του ενισχύεται. Κλονίζεται κι ενισχύεται. Πίστη στο Θεό και την Παναγία. Όχι στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι απογοητεύουν, ο Θεός ποτέ. Κι αυτό για να το αναφωνήσεις χρειάζεται χρόνος, αγώνας, δοκιμασίες. Και τότε αναδεικνύεται η γνήσια και υγιής έκφραση της ελευθερίας σου…

Ηρακλής Φίλιος
(e – mail: filios@trikalabiz.gr)