Λίγο πριν από την 25η Μαρτίου 2021 οι μαθητές και καθηγητές του Δευτέρου Γυμνασίου Καλαμπάκας, με τις ευλογίες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Θεοκλήτου και υπό την αιγίδα της Μητροπολιτικῆς Ἀκαδημίας Θεολογικῶν καὶ Ἱστορικῶν Μελετῶν Ἁγίων Μετεώρων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σταγῶν καὶ Μετεώρων καθώς και της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων, ανακοίνωσαν την συμμετοχή τους στις εόρτιες / εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, με την πρόθεση να αναδείξουν δέκα σημαντικές προσωπικότητες της περιοχής μας που έπαιξαν σημαντικό ρόλο πριν από την επανάσταση του 1821 και κατά τη διάρκειά της.
Θυμίζουμε ότι έχει προκηρυχθεί ένας διαγωνισμός ζωγραφικής για τη φιλοτέχνηση των προσωπογραφιών των προσωπικοτήτων αυτών ή χαρακτηριστικών σκηνών από τη ζωή τους (θα δοθούν σχετικά —χρηματικά— βραβεία και έπαινοι. Διαβάστε και τους όρους του διαγωνισμού). Θα συνεχίσουμε με τον Γιαννάκη Καλαμπάκα.
Πάνω σ’ ένα βράχο1 διακόσια περίπου μέτρα δυτικά της εκκλησίας Κοιμήσεως της Θεοτόκου Καλαμπάκας βρίσκονται σήμερα τα ερείπια ενός σπιτιού, που οι μαθητές, όταν περιηγούμαστε στην περιοχή αυτή, νομίζουν πως είναι το τείχος2 της αρχαίας πόλης, πράγμα που δεν αφίσταται πολύ από την πραγματικότητα, όπως θα δούμε σε προσεχείς δημοσιεύσεις μας για το αρχαίο Αιγίνιο.
Πρόκειται όμως για το λεγόμενο Αρχοντικό του Καλαμπάκα, ένα από τα πιο εμβληματικά και επιβλητικά κτίσματα στην πόλη μας, μετά τον μητροπολιτικό της βυζαντινό ναό.
Η Μοσχόπολη (Χαλκογραφία του 1742)
Η πιο πρόσφατη φάση τροποποίησης του κτίσματος, πριν από την καταστροφή του στις 18 Οκτωβρίου 1943, ήταν τον 18ο αιώνα. Τον αιώνα αυτό μετοίκησε αναγκαστικά στην Καλαμπάκα από τη Μοσχόπολη η οικογένεια Γιαννάκη (Γιαννακάδων) ή Σταθάκη και ο αρχηγός της (pater familias) Γιαννάκης, μετέπειτα Καλαμπάκας.
1769–70: Μετοίκηση στην Καλαμπάκα
Χάρτης της περιοχής. Επεξεργασία χαρτογραφικών δεδομένων: Σπυρίδων Βλιώρας.
Η οικογένεια λοιπόν Γιαννάκη ή Σταθάκη έφυγε από τη Μοσχόπολη μετά την καταστροφή του 1769 και κατέληξε στην Καλαμπάκα, 222 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Μοσχόπολης. Πρέπει να ήταν μια πλούσια οικογένεια, όχι βέβαια από τις πιο πλούσιες της Μοσχόπολης, οι οποίες εγκαταστάθηκαν σε ευρωπαϊκές χώρες, ούτε όμως και από τις φτωχές μοσχοπολίτικες οικογένειες, που κατέληξαν σε μικρότερα βλαχοχώρια της Ηπείρου και Θεσσαλίας.
«Ο Ιωάννης, γιος Σταθάκη, προβλέψας ότι σύντομα η πλουσιότατη Μοσχόπολη θα καταστραφεί από τους Τουρκαλβανούς, όπως και έγινε, παρέλαβε μαζί του τον αδελφό του ιερέα παπα–Μάνο με όλη σχεδόν την κινητή περιουσία του, επορεύθη προς νότον και βρήκε ασφαλές καταφύγιο την Καλαμπάκα, όπου κατέληξε.»
Οπωσδήποτε ο Ιωάννης, για να είναι αρχηγός της οικογένειάς του, δεν πρέπει να ήταν πάρα πολύ μικρός· αλλά ούτε και πάρα πολύ μεγάλος στην ηλικία πρέπει να ήταν, γιατί —όπως θα δούμε παρακάτω—, έζησε μέχρι τα 1808, οπότε και δολοφονήθηκε από τον Αλή πασά, στα πλαίσια της εξέγερσης του παπα–Θύμιου Βλαχάβα. Θα λέγαμε ότι γεννήθηκε μάλλον τη δεύτερη ή τρίτη δεκαετία του 18ου αιώνα, και σε ηλικία περίπου 30–40 ετών ήρθε στην Καλαμπάκα από τη Μοσχόπολη με την οικογένειά του.
Ερχόμενος εδώ ο Ιωάννης έλαβε το «επώνυμο» / προσδιοριστικό Καλαμπάκας, το οποίο είτε του «έδωσαν» / «κόλλησαν» οι Καλαμπακιώτες είτε το επέλεξε μόνος του, ίσως και σε μια προσπάθεια να μην δώσει, αρχικά τουλάχιστον, στόχο στον Οθωμανό μουτεσαρίφη του Σαντζακίου των Τρικάλων3 και στον δερβέναγα που δραστηριοποιούνταν και στην Καλαμπάκα ή ήταν στη δικαιοδοσία του.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο ΕΔΩ