Φένια Φίλιου – Τρόποι συμπεριφοράς απέναντι στα άτομα με αναπηρία

Άτομα με αναπηρίες υπήρξαν από τότε που υπήρξε το ανθρώπινο είδος. Όλοι εμείς που αυτοαποκαλούμαστε «κανονικοί – φυσιολογικοί» έχουμε άραγε προβληματιστεί για τον τρόπο συμπεριφοράς μας απέναντι στους συνανθρώπους μας με ιδιαίτερες ανάγκες;

Άτομα με αναπηρίες υπήρξαν από τότε που υπήρξε το ανθρώπινο είδος. Όλοι εμείς που αυτοαποκαλούμαστε «κανονικοί – φυσιολογικοί» έχουμε άραγε προβληματιστεί για τον τρόπο συμπεριφοράς μας απέναντι στους συνανθρώπους μας με ιδιαίτερες ανάγκες; Αν και ένας στους δέκα ανθρώπους έχει κάποιου είδους αναπηρία, όταν συναντούμε ένα τέτοιο άτομο νιώθουμε αμηχανία.

Αυτό οφείλεται στην ανεπαρκή γνώση που έχουμε για τις ανάγκες των ατόμων αυτών και στην προκατάληψη ή το φόβο για κάτι άγνωστο. Μήπως η μεγαλύτερη αναπηρία όλων μας είναι η έλλειψη σεβασμού προς τα άτομα αυτά και η ανικανότητά μας να συμπεριφερθούμε με τον τρόπο που τους αρμόζει και αξίζει; Έχουμε σκεφτεί ποτέ ότι θα μπορούσαμε να βρισκόμαστε εμείς στη θέση τους; Πως θα επιθυμούσαμε να μας συμπεριφέρονται οι «συνάνθρωποί» μας; Όλα τα παραπάνω ερωτήματα πρέπει να μας προβληματίζουν και αναμφισβήτητα πρέπει να απαντηθούν.

Στη συνέχεια, προτείνονται τρόποι για τους κανόνες συμπεριφοράς προς τα άτομα αυτά.

● Μιλήστε απευθείας στο άτομο με αναπηρία παρά μέσω γονέα, συνεργάτη, συνοδού ή διερμηνέα.

● Μιλήστε φυσιολογικά, χρησιμοποιώντας κοινές εκφράσεις όπως «τα λέμε», «πρέπει να προλάβω», «θα έχεις νέα μου σύντομα» – ανεξάρτητα από την αναπηρία που έχει το άτομο αυτό. Μη φοβάστε να χρησιμοποιήσετε λάθος λέξεις.

● Αν μιλάτε για λίγο με άτομο σε αναπηρικό καρότσι προσπαθήστε να χαμηλώσετε στο ύψος του, ώστε να αποκτήσετε οπτική επαφή.

● Όταν συστήνεστε σε ένα άτομο με τεχνητό ή ακρωτηριασμένο χέρι, μην αποφεύγετε να του δώσετε το χέρι σας. Δώστε το αριστερό σας χέρι ή αγγίξτε

τον / την με μια φιλική χειρονομία.

● Επικεντρώστε την προσοχή σας σε άτομο με προβλήματα ομιλίας. Αν δεν καταλαβαίνετε τι λέει το άτομο αυτό, ζητήστε του / της να το επαναλάβει. Μην προσποιείστε ότι καταλάβατε.

● Μιλάτε αργά και καθαρά σε ένα άτομο με προβλήματα ακοής. Μη φωνάζετε και μη μιλάτε μέσα στο αυτί του / της. Οι εκφράσεις του προσώπου σας και οι κινήσεις των χειλιών σας βοηθάνε το άτομο με προβλήματα ακοής να σας καταλάβει. Αν εξακολουθείτε να μην είστε σίγουροι ότι σας κατάλαβε, σημειώστε ό,τι θέλετε να πείτε.

● Όταν χαιρετάτε ένα τυφλό άτομο ή άτομο με μειωμένη όραση, πείτε του / της το όνομά σας. Αν

του / της προσφέρετε βοήθεια στο περπάτημα, αφήστε τον / την να ακουμπήσει στο βραχίονά σας.

● Άτομα με προβλήματα ακοής ή όρασης μπορούν να επικοινωνήσουν επίσης και μέσω της αίσθησης της αφής. Αν συναντήσετε ένα τέτοιο άτομο, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του σχηματίζοντας κεφαλαία γράμματα στην παλάμη του / της.

● Αν δεν έχετε οικειότητα με ένα άτομο με αναπηρία αποφύγετε να τον / την ρωτήσετε για την αναπηρία του / της ή τις αιτίες της.

● Να είστε διακριτικός και υπομονετικός, ένα άτομο με αναπηρία μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να κάνει κάτι.

● Μην επαινείτε υπερβολικά ένα άτομο με αναπηρία που εκτελεί φυσιολογικές καθημερινές εργασίες.

● Ενώ περιμένετε στη γραμμή, παραχωρήστε τη θέση σας σε ένα άτομο με αναπηρία ή μεσολαβήστε ώστε το άτομο αυτό να προχωρήσει μπροστά στη σειρά και μην στέκεστε ακριβώς μπροστά του σε πολύ κοντινή απόσταση.

● Όταν χρησιμοποιείτε μέσα μαζικής μεταφοράς προσφέρετε τη θέση σας στο άτομο με αναπηρία. Βοηθήστε το να επιβιβαστεί ή να αποβιβαστεί από το λεωφορείο, το τραμ ή το αεροπλάνο, αφού πρώτα ρωτήσετε με ποιόν τρόπο μπορείτε να βοηθήσετε καλύτερα.

● Μην αγγίζετε τα ορθοπεδικά βοηθήματα (πατερίτσες, μπαστούνι, αναπηρικό καροτσάκι), παρά μόνο αν σας έχει ζητηθεί. Μη στηρίζεστε σε αναπηρικό καρότσι, είναι μέρος του προσωπικού χώρου του ατόμου που το χρησιμοποιεί. Όταν συνοδεύετε άτομο σε αναπηρικό αμαξίδιο, μη κρεμάτε στο αμαξίδιο του / της την τσάντα σας ή σακούλες με ψώνια προκειμένου να ελαφρώσετε τα χέρια σας. Το αναπηρικό αμαξίδιο και τα λοιπά τεχνικά βοηθήματα θεωρούνται ως «προέκταση του σώματος» του ατόμου με αναπηρία και αντικαθιστούν τη λειτουργία των μελών του σώματος που δεν λειτουργούν. Προσέξτε τους οδηγούς αυτοκινήτων που φέρουν το αναπηρικό σήμα. Όταν βλέπετε ένα αυτοκίνητο που φέρει το αυτοκόλλητο με την αναπηρική καρέκλα στο μπροστινό ή πίσω τζάμι, αυξήστε την απόσταση, χαμηλώστε ταχύτητα και να είστε πιο προσεκτικοί. Θυμηθείτε ότι ένα άτομο με αναπηρία μπορεί να αργεί να εκτελέσει μερικές ενέργειες.

● Μην παρκάρετε σε μέρη που είναι καθορισμένα με τα σήματα πρόσβασης αναπηρικού καροτσιού και μπροστά σε ράμπες πρόσβασης σε πεζοδρόμια ή σε καταστήματα.

● Μη δείχνετε οίκτο σε άτομα με αναπηρία. Συμπεριφερθείτε τους σαν ίσους, γιατί αυτό είναι. Όταν συνοδεύετε ένα παιδί που λόγω αθώας περιέργειας ρωτήσει για τον άνθρωπο με αναπηρία που τυγχάνει να είναι δίπλα σας, εξηγείστε του όσο πιο απλά μπορείτε ό,τι γνωρίζετε για το συγκεκριμένο είδος αναπηρίας.

● Μην αποτρέπετε το παιδί από το να κοιτάζει τον άνθρωπο με αναπηρία ή να σας ρωτήσει σχετικά.

Γράφει η Φένια Αθ. Φίλιου Πτυχιούχος Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής (Π.Τ.Ε.Α.) Παν/μίου Θεσσαλίας

Δασκάλα Ειδικής Αγωγής στην Α΄ Βάθμια Εκπαίδευση 

E-mail: fenia21@hotmail.com