Νέα έρευνα μπορεί να ανατρέψει τα δεδομένα αναφορικά με τα χάρτινα καλαμάκια και τη χρήση τους καθώς ενδέχεται να είναι επιβλαβή προς την υγεία των ανθρώπων και των ζώων, αλλά και προς το περιβάλλον.
Σε αυτή την έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Food Additives & Contaminants και αναπαράγει η ΕΡΤ, παρουσιάζεται μια πρώτη ανάλυση τέτοιου είδους που αφορά στην Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, Βέλγοι ερευνητές εξέτασαν 39 μάρκες καλαμακίων από πέντε υλικά: χαρτί, μπαμπού, γυαλί, ανοξείδωτο ατσάλι και πλαστικό προκειμένου να μελετήσουν την παρουσία της ομάδας συνθετικών χημικών ουσιών που είναι γνωστές ως πολυ- και υπερφθοροαλκυλικές ουσίες (PFAS).
Τα PFAS χρησιμοποιούνται για την κατασκευή καθημερινών προϊόντων, από ρούχα εξωτερικού χώρου μέχρι αντικολλητικά τηγάνια, ανθεκτικά στο νερό, τη θερμότητα και τους λεκέδες. Ωστόσο, είναι δυνητικά επιβλαβή για τους ανθρώπους, την άγρια ζωή και το περιβάλλον. Διασπώνται πολύ αργά και μπορούν να επιμείνουν για χιλιάδες χρόνια στο περιβάλλον, μια ιδιότητα που τα έχει οδηγήσει στο να είναι γνωστά ως «παντοτινά χημικά» (forever chemicals). Έχουν συσχετιστεί επίσης με μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως χαμηλότερη απόκριση στα εμβόλια, χαμηλότερο βάρος γέννησης, νόσο του θυρεοειδούς, αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, ηπατική βλάβη, καρκίνο των νεφρών και καρκίνο των όρχεων.
Τα ποσοστά παρουσίας των «forever chemicals»
Η πλειοψηφία των brands που μελετήθηκαν (27/39, 69%) περιείχε PFAS, με 18 διαφορετικά PFAS να ανιχνεύονται συνολικά. Τα χάρτινα καλαμάκια ήταν πιο πιθανό να περιέχουν PFAS, με τις χημικές ουσίες να ανιχνεύονται στα 18/20 (90%) των εμπορικών σημάτων που δοκιμάστηκαν. Τα PFAS ανιχνεύθηκαν επίσης σε 4/5 (80%) μάρκες μπαμπού, 3/4 (75%) των μάρκες πλαστικών καλαμακίων και 2/5 (40%) μάρκες γυάλινων καλαμακίων. Δεν εντοπίστηκαν σε κανέναν από τους πέντε τύπους μεταλλικών καλαμακίων που δοκιμάστηκαν.
Το πιο συχνά εντοπιζόμενο PFAS, το υπερφθοροκτανοϊκό οξύ (PFOA), έχει απαγορευτεί παγκοσμίως από το 2020. Ανιχνεύθηκαν επίσης τριφθοροξικό οξύ (TFA) και τριφθορομεθανοσουλφονικό οξύ (TFMS), PFAS «υπερμικρής αλυσίδας», τα οποία είναι εξαιρετικά υδατοδιαλυτά και έτσι μπορεί να εκπλυθούν από τα καλαμάκια σε ποτά.
«Μπορούν να προσθέσουν στο χημικό φορτίο που υπάρχει ήδη στο σώμα»
Οι συγκεντρώσεις PFAS ήταν χαμηλές και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να χρησιμοποιούν καλαμάκια μόνο περιστασιακά, ενέχουν περιορισμένο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Ωστόσο, τα PFAS μπορούν να παραμένουν στο σώμα για πολλά χρόνια και οι συγκεντρώσεις μπορεί να αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου. «Μικρές ποσότητες PFAS, αν και δεν είναι επιβλαβείς από μόνες τους, μπορούν να προσθέσουν στο χημικό φορτίο που υπάρχει ήδη στο σώμα», λέει ο Thimo Groffen, περιβαλλοντικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας που συμμετείχε σε αυτή τη μελέτη. Δεν είναι γνωστό πάντως αν τα PFAS προστέθηκαν στα καλαμάκια από τους κατασκευαστές για στεγανοποίηση ή αν ήταν αποτέλεσμα μόλυνσης από το έδαφος ή το νερό κατά τη διάρκεια της παραγωγής.
Ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου και του Βελγίου, έχουν απαγορεύσει την πώληση πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, συμπεριλαμβανομένων των καλαμακίων, και οι εκδόσεις με βάση τα φυτά έχουν γίνει δημοφιλείς εναλλακτικές λύσεις. «Τα καλαμάκια από φυτικά υλικά, όπως το χαρτί και το μπαμπού, συχνά διαφημίζονται ως πιο βιώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον από αυτά που κατασκευάζονται από πλαστικό», λέει ο Groffen, «Ωστόσο, η παρουσία PFAS σε αυτά τα καλαμάκια σημαίνει ότι αυτό δεν είναι απαραίτητα αλήθεια».