Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, που είναι σήμερα Τετάρτη 21 Νοεμβρίου, ακολουθεί το παρακάτω άρθρο της κας Ελένης Δελβηνιώτη:
Η ΧΑΠ είναι μια πάθηση που εκδηλώνεται ως στένωση των πνευμονικών αεραγωγών, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την δυσκολία στην αναπνοή εξαιτίας της αναπνευστικής ανεπάρκειας. Πιο συχνή αιτία της είναι το κάπνισμα. Αέρια τοξικά που συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα από τη μόλυνση καθώς επίσης και η σκόνη μπορεί να προκαλέσουν τη νόσο. Εμείς εδώ όμως θα εξετάσουμε ποιος είναι ο ρόλος της διατροφής στη νόσο αυτή. Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή είναι απαραίτητη στους αθενείς με ΧΑΠ.
Ποιος είναι ο ρόλος της διατροφής στους ασθενείς με ΧΑΠ;
Κατ’ αρχάς, το φαγητό αποτελεί βασικό καύσιμο του οργανισμού για όλες τις λειτουργίες του συμπεριλαμβανομένης και της αναπνοής. Το σώμα χρησιμοποιεί το φαγητό για να παράγει την ενέργεια που του χρειάζεται με μια διαδικασία περίπλοκη που ονομάζεται μεταβολισμός. Συγκεκριμένα, η τροφή αντιδρά με οξυγόνο και δίνει ενέργεια και διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο αποβάλλεται μέσω της αναπνοής. Η συσσώρευση διοξειδίου του άνθρακα στο σώμα μπορεί να προκαλέσει αδυναμία και κόπωση.
Για να αναπνέουν οι ασθενείς με ΧΑΠ χρειάζονται περισσότερη ενέργεια-τροφή. Μάλιστα οι μύες ενός ασθενούς με ΧΑΠ μπορεί να χρειάζονται για την αναπνοή έως και 10 φορές περισσότερες θερμίδες σε σχέση με έναν αντίστοιχο υγιή
Λοιμώξεις και βάρος στη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
Επιπλέον, η καλή διατροφή παρέχει άμυνα κατά των λοιμώξεων που είναι συχνές σε τέτοιους ασθενείς. Ο κίνδυνος των λοιμώξεων μειώνεται αν ο ασθενής ακολουθήσει μια υγιεινή διατροφή. Αν είστε υπέρβαροι και καπνίζετε, η καρδιά και οι πνεύμονες αναγκάζονται να δουλεύουν πιο σκληρά και συνεπώς δυσχεραίνεται η αναπνοή. Από την άλλη πλευρά, ένα χαμηλό βάρος οδηγεί σε γρήγορη κόπωση και αυξάνει την πιθανότητα για λοιμώξεις με τη συνεπακόλουθη επιβάρυνση της υγείας. Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους θα πρέπει να είναι ένας ακόμη στόχος των ασθενών με ΧΑΠ, κάτι που μπορεί να γίνει μόνο με σωστή καθοδήγηση από κλινικό διαιτολόγο.
Συμβουλές για την διατροφική αντιμετώπιση της ΧΑΠ
Παρακολουθείστε τακτικά το βάρος σας με εβδομαδιαίο ζύγισμα
Σε περίπτωση που λαμβάνετε διουρητικά φάρμακα, θα πρέπει να ζυγίζεστε καθημερινά. Αν ακόμη διαπιστώσετε μείωση ή αύξηση βάρους 500-1000γρ, ενημερώστε αμέσως τον θεράποντα ιατρό σας.
Μείνετε ενυδατωμένοι
Να πίνετε τουλάχιστον 6-8 ποτήρια νερό ημερησίως, εκτός αν έχετε πρόβλημα με την καρδιά ή τα νεφρά σας.
Προσοχή στα καφεϊνούχα τρόφιμα και ροφήματα
Αποφύγετε τρόφιμα ή ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη, όπως τσάι, σοκολάτα, αναψυκτικά τύπου κόλα κλπ.
Καταναλώστε Ω3 λιπαρά οξέα
Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα λόγω της αντιφλεγμονώδους δράσης τους ανακούφιζουν και την προστατεύουν τους πνεύμονες. Καλές πηγές λιπαρών ω-3 είναι τα ψάρια και τα θαλασσινά. Οι πιο πλούσιες πηγές είναι:
- ο σολομός
- η σαρδέλα
- η ρέγκα
- το σκουμπρί
- ο ξιφίας
- ο τόνος
Βιταμίνη D και ΧΑΠ
Τα επίπεδα της βιταμίνης D έχουν βρεθεί να είναι χαμηλά σε ασθενείς με ΧΑΠ και η ανεπάρκεια της σχετίζεται με την πρόωρη εξέλιξη της νόσου. Η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης D καθώς και η χρήση συμπληρωμάτων βιταμίνης D εμφανίζει έναν πολλά υποσχόμενο ρόλο στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της ΧΑΠ.
Εξασφαλίστε τις απαραίτητες φυτικές ίνες
Να επιλέγετε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπως όσπρια, φρέσκα λαχανικά και φρούτα, προϊόντα ολικής αλέσεως. Στη διάρκεια μιας ημέρας μπορείτε π.χ. να καταναλώσετε:
- 1 φλιτζάνι του τσαγιού δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης
- 1 σάντουιτς με ψωμί ολικής άλεσης
- 1 φλιτζάνι του τσαγιού φακές ή αρακά με το κύριο γεύμα
- 1 μπανάνα ως ενδιάμεσο γεύμα
Προσέξτε το νάτριο και το κάλιο
Περιορίστε το αλάτι στη διατροφή σας και αντικαταστήστε το με άλλα μυρωδικά. Υπερβολική χρήση του συντελεί σε κατακράτηση υγρών στο σώμα, εμποδίζοντας με τον τρόπο αυτό την αναπνοή. Αποφύγετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα με περιεκτικότητα νατρίου πάνω από 300mg.
Αν παίρνετε διουρητικά, ίσως πρέπει να αυξήσετε την πρόσληψη καλίου, με λήψη τροφών όπως πατάτα, μπανάνα, πορτοκάλι και ντομάτα.
Τι να αποφεύγετε;
Αποφύγετε την υπερπρόσληψη τροφής γενικά, καθώς επίσης και τροφών που παράγουν αέρια όπως
- μπρόκολο
- κουνουπίδι
- πιπεριές
- λάχανο
- λιπαρά φαγητά
- όσπρια
- μήλο
- αβοκάντο
- πεπόνι
- καρπούζι
- ανθρακούχα αναψυκτικά
Ξαναβρείτε την όρεξή σας
Πώς να αντιμετωπίσετε την απώλεια όρεξης
- Όταν λαμβάνετε ένα γεύμα, ξεκινήστε με τα φαγητά που σας προσφέρουν πολλές θερμίδες.
- Μην σπαταλάτε τις δυνάμεις σας σε μικρού θερμιδικού περιεχομένου τροφές.
- Είναι σημαντικό να τρώτε με παρέα. Βοηθάει στην βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης και συνεπώς και στην όρεξή σας.
- Βάλτε χρώμα στο πιάτο σας. Χρησιμοποιήστε π.χ. μυρωδικά βότανα για να σας φαίνονται πιο γευστικά και ελκυστικά τα φαγητά σας.
- Να τρώτε ποικιλία φαγητών για να καλύπτετε τις ανάγκες σας σε όλα τα θρεπτικά συστατικά.
- Καλό θα ήταν να παίρνετε σνακ πλούσια σε πρωτεΐνη και θερμίδες. Υψηλά σε θερμίδες σνακ είναι το παγωτό, τα μπισκότα, τα σάντουιτς, οι κρέμες, το γιαούρτι με φρούτα, οι ανάλατοι ξηροί καρποί κ.λπ.
- Χρησιμοποιήστε τα συμπληρώματα διατροφής που θα σας συστήσει ο διαιτολόγος σας.
Αν ανασαίνετε με δυσκολία, δοκιμάστε τα παρακάτω
- Μπείτε στο οξυγόνο τουλάχιστον 1 ώρα πριν το φαγητό.
- Να μασάτε αργά και παίρνοντας βαθιές ανάσες. Επιλέξτε τροφές που μασώνται εύκολα.
- Να έχετε πολλά μικρά γεύματα (5-6) καθημερινά. Τα μεγάλα γεύματα προκαλούν διάταση του στομάχου εμποδίζοντας την κίνηση- λειτουργία των πνευμόνων.
- Να πίνετε τα υγρά στο τέλος των γευμάτων.
Αν συχνά νιώθετε κουρασμένοι ή πεσμένοι ψυχολογικά
- Επιλέξτε φαγητά που μπορείτε να ετοιμάσετε εύκολα, όπως σάντουιτς, κράκερ με τυρί, γιαούρτι με φρούτα, μιλκσέικ κλπ.
- Μαγειρέψτε μεγάλες ποσότητες φαγητού και βάλτε το στην κατάψυξη χωρισμένο σε μερίδες. Έτσι θα μπορείτε να αποψύχετε γρήγορα καθετί που χρειάζεστε.
- Να ξεκουράζεστε πριν τα γεύματα, για να έχετε όρεξη όταν θα φάτε.
- Ξεκινήστε νωρίς τα γεύματα για να έχετε χρόνο να καταναλώσετε ικανή ποσότητα θερμίδων ως το τέλος της ημέρας.