Ασπροπάρης ο γύπας των Μετεώρων – Προσπάθεια διάσωσης του είδους

Οι περισσότεροι από τους ντόπιους θυμάστε τότε που μεγάλα αρπακτικά πουλιά πέταξαν με χάρη στις υψηλές κορυφές των βράχων εδώ στα Μετέωρα.

Οι περισσότεροι από τους ντόπιους θυμάστε τότε που μεγάλα αρπακτικά πουλιά πέταξαν με χάρη στις υψηλές κορυφές των βράχων εδώ στα Μετέωρα.

Αετοί, γύπες, γεράκια και άλλα μεγαλοπρεπή αρπακτικά κατοικούσαν σε μεγάλους αριθμούς τις απότομες πλαγιές και τα ψηλά βράχια των Μετεώρων. Οι άνθρωποι κάποιας ηλικίας, ακόμη και σήμερα, λένε ιστορίες για γιγαντιαία αρπακτικά αρκετά ισχυρά για να σηκώσουν ένα μικρού μεγέθους πρόβατο ή αίγα. Και τότε, όπως και οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη και το χέρι του ανθρώπου ήρθε και άλλαξε τα πάντα στο πέρασμά του.

Οι άλλοτε μικροί γεωργικοί οικισμοί της Καλαμπάκας και του Καστρακίου μεγάλωσαν εντυπωσιακά γρήγορα. Οι μικρές γεωργικές μονάδες και τα ζώα μειώθηκαν, δρόμοι χτίστηκαν και τα αυτοκίνητα, τα σπίτια, οι τουρίστες, ενέργειας και τη ρύπανση ήρθε και άλλαξε για πάντα το τοπίο, αλλάζοντας το φυσικό περιβάλλον των πτηνών. Η ισορροπία της φύσης χάθηκε και μαζί με αυτήν έχουν σχεδόν χαθεί από τα μάτια μας τα υπέροχα αρπακτικά πουλιά των Μετεώρων.

Ένα από τα πολλά είδη γύπα που ζούσαν εδώ σε μεγάλους αριθμούς ήταν ο Αιγυπτιακός γύπας, επιστημονικά γνωστό ως “Neophron percnopterus», που είναι το μικρότερο από τα τέσσερα είδη ευρωπαϊκού γύπα. Μόνο μια χούφτα των ζευγών εξακολουθούν να παραμένουν στην ευρύτερη περιοχή των Μετεώρων και των βουνών των Αντιχασίων. Το μικρό τους μέγεθος, με άνοιγμα φτερών 180 cm (5,9 πόδια) και μήκος σώματος 60 cm (2,2 πόδια) τα οδήγησε στη νεότερη Βουλγάρικη ονομασία τους: «μικρότερος γύπας».
Οι ενήλικες έχουν άσπρα φτερά με μαύρα φτερά πτήσης και άπτερον κίτρινο-πορτοκαλί πρόσωπο. Το στέρνο τους είναι λευκό με μυτερά φτερά και δίνει στο πουλί την χαρακτηριστική του εμφάνιση. Η ουρά είναι λευκή σφηνοειδής. Το πουλί φτάνει στην ενηληκίωση στον πέμπτο ή έκτο χρόνο της ζωής του.

Ο αιγυπτιακός γύπας είναι ένα παγκοσμίως απειλούμενο είδος, που περιλαμβάνεται στον κόκκινο κατάλογο ως “Κινδυνεύοντα”. Ο παγκόσμιος πληθυσμός του εκτιμάται μεταξύ 30,000 με 60,000 άτομα με σταθερή αρνητική τάση. Είναι προστατευόμενα αυστηρά από τις διεθνείς συμβάσεις της Βέρνης και της Βόννης, καθώς και από τη Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών (CITES). Στο παρελθόν, ο Αιγύπτιος γύπας ήταν ευρέως διαδεδομένος σε ολόκληρη τη Βουλγαρία και την Ελλάδα με υψηλό αριθμό πληθυσμού. Σήμερα η Βαλκανική χερσόνησο είναι το σπίτι σε λιγότερο από 90 ζευγάρια. Αυτά τα απειλούμενα είδη πτηνών περιλαμβάνονται στη Βουλγαρική Κόκκινη Λίστα και προστατεύονται βάσει του νόμου για τη βιοποικιλότητα.

Το συγκεκριμένο όρνιο προτιμά ανοικτούς λόφους και χαμηλές οροσειρές. Κύρια σημεία ωοτοκίας του είναι γκρεμοί και βραχώδεις πλαγιές, συχνά κοντά στους οικισμούς. Οι φωλιές συνήθως βρίσκονται σε κόγχες και ρωγμές στο χείλος του γκρεμού. Μια φωλιά συνήθως κατοικείται για πολλά χρόνια. Το είδος είναι μονογαμικό. Στην αρχαία Αίγυπτο ήταν σεβαστό ως σύμβολο της γονικής μέριμνας.

Ο Ασπροπάρης είναι ένα μετανάστευτικό πτηνό. Τον Σεπτέμβριο, τόσο τα νέα όσο και τα ενήλικα πτηνά πετούν νότια για να περάσουν το χειμώνα στην Αφρική. Την άνοιξη πετούν χιλιάδες χιλιόμετρα πίσω για να φωλιάζουν τα εδάφη τους. Μόλις τα ζευγάρια φθάνουν το Μάρτιο-Απρίλιο και τα δύο πουλιά αρχίσουν να βελτιώνουν την φωλιά. Πρώτα χτίζουν ή να ενισχύσουν τη βάση της από κλαδιά. Έπειτα καλύπτουν σχολαστικά το εσωτερικό της με μαλλί και κουρέλια. Στο τέλος, η φωλιά διακοσμείται με κόκαλα, κοχύλια και άλλα παραλειπόμενα από τη διατροφή τους. Τον Απρίλιο-Μάιο, το θηλυκό γεννά 1-3 αυγά. Και οι δύο γονείς κάθονται στα αυγά.

Ο αιγυπτιακός γύπας, όπως και άλλα αρπακτικά, τρέφεται κυρίως με ψοφίμια. Ως εκ τούτου, η οικογένεια των ορνίων είναι γνωστή ως «επιστάτες της φύσης». Η διατροφή του Ασπροπάρη περιλαμβάνει επίσης έντομα, προνύμφες, βατράχια, σαύρες και χελώνες που τα πιάνει ζωντανά. Κάποιος μπορεί να τα δει να περιπολούν τους δρόμους σε αναζήτηση τροφής. Συχνάζει επίσης τις τοπικές χωματερές. Το πουλί είναι γνωστό για την ευφυΐα του – είναι ένα από τα λίγα είδη πουλιών στον κόσμο που χρησιμοποιεί εργαλεία. Στην Αφρική, ο γύπας μπορεί συχνά σπάσει εγκαταλελειμμένα αυγά στρουθοκαμήλου με μια πέτρα.

Τον Σεπτέμβριο, οι νέοι και ενήλικες γήπες εγκαταλείπουν τις φωλιές τους για να αρχίσουν ένα μακρύ ταξίδι προς τους τόπους διαχείμασης στην Αφρική. Μεταναστεύουν σε μικρές ομάδες, κυρίως πάνω από την ξηρά, αποφεύγοντας μεγάλες αποστάσεις πάνω από την ανοιχτή θάλασσα, παρόλο που ορισμένα άτομα από τον πληθυσμό των νοτιοδυτικών Βαλκανίων διασχίζουν τακτικά τη Μεσόγειο Θάλασσα. Πετούν πάνω από την Τουρκία και τις ανατολικές ακτές της Μεσογείου στην πλούσια αφρικανική γη. Κατά μήκος των μεταναστευτικών οδών, συγκεντρώνονται σε μεγάλους αριθμούς σε χώρους με αφθονία των τροφίμων, όπως χωματερές και τους σταθμούς σίτισης.

Για να βοηθήσει αυτό το απειλούμενο είδος πουλιών, ένα διεθνές έργο συνεργασίας ξεκίνησε μεταξύ της Βουλγαρικής εταιρείας για την Προστασία των Πτηνών (BSPB), την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ), το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF), και η Βασιλική Εταιρεία για την Προστασία των Πτηνών (RSPB). Το κύριο αντικείμενο του έργου είναι ο προσδιορισμός όλων των επιβεβαιωμένων απειλών που αντιμετωπίζουν οι Αιγυπτιακοί γύπες και συμβάλουν στην μακροπρόθεσμη μείωση των απειλούμενων αυτών ειδών, καθώς και να βρεθούν τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να αντιστραφεί αυτή η δυσοίωνη τάση και έτσι να εξασφαλισθεί η επιβίωσή τους.

Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε για την πλήρη επιτυχία του έργου αυτού και με τη βοήθεια και την ενεργό συμμετοχή όλων να προστατευτούν από τη συνολική εξαφάνιση ώστε οι επόμενες γενιές να είναι σε θέση επίσης να θαυμάζουν αυτούς τους γίγαντες του αέρα καθώς πετούν ανάμεσα στα ψηλά βράχια και τις υψηλές κορυφές των Μετεώρων.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το θέμα μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: http://lifeneophron.eu

Εαν δείτε έναν Ασπροπάρη ή βρείτε μια φωλιά κατά τη διάρκεια της επίσκεψής σας στα Μετέωρα, παρακαλούμε να επικοινωνήσετε με το www.visitmeteora.travel ώστε να μπορέσουν να απευθυνθούν στις αρμόδιες αρχές.