Βρέχει καταρρακτωδώς σήμερα…. Βρέχει από το πρωί χωρίς σταματημό! Το γραφείο μας βρίσκεται σε ισόγειο, στην πλατεία ενός χωριού επαρχιακής πόλης… ανοίγει η πόρτα του ξαφνικά και προβάλλει μια νεαρή έγκυος με κουρελιασμένα ρούχα, που ζητιανεύει ζητώντας μας έστω και δέκα λεπτά!
Φαινόμενο πολύ συχνό οι ζητιάνοι, πλέον, και στην επαρχία. Εκείνο που κάνει τη διαφορά στη σημερινή επίσκεψη είναι η εγκυμοσύνη της ζητιάνας! Η κατάσταση της εγκυμοσύνης σε προχωρημένη μορφή και αυτή τρέχει στη βροχή , ζητώντας έστω και λίγα λεπτά! Προσπαθώ να ψυχογραφήσω το πρόσωπό της ενώ αυτή μας κοιτάει όλους τους συναδέλφους έναν – έναν στα μάτια… η μάτια της χλωμή και φοβισμένη και ταλαιπωρημένη συνάμα εκλιπαρεί για βοήθεια. Τι κρύβει αυτή η θλιμμένη όψη του προσώπου; Οπωσδήποτε την προσωποποίηση της δυστυχίας. Μήπως, όμως, κρύβει και ένα κύκλωμα εμπορίας ζητιάνων; Συχνό επίσης φαινόμενο είναι η επίβλεψη και χειραγώγηση ζητιάνων από επιτήδειους.
Οι συνάδελφοι αδιαφορούν, ρίχνοντας αλλού το βλέμμα τους. Κάποιος κοιτάει το κινητό, κάποια μιλάει στο τηλέφωνο, κάποια άλλη κοιτάει το πάτωμα! Μόνο ένας έχει το ψυχικό κουράγιο να της γνέψει όχι. Και εγώ; Τι πρέπει να κάνω εγώ; Τι όρκο έδωσα ως κοινωνιολόγος; Να βοηθάω τους αδύνατους, τους ευπαθείς, τους κατατρεγμένους; Μα τι θα τι σώσει το ένα μου ευρώ; Τα δύο ίσως; Πέντε; Πόσα ευρώ είναι ικανά να τη βγάλουν από την κατάντια της και πόσα μπορώ να της προσφέρω και εγώ; Ως απλήρωτη συμβασιούχος εργαζόμενη; Και πόσους ζητιάνους πρέπει να βοηθήσω; Και ποιους από τους τόσους που περνάνε καθημερινά πλέον από το γραφείο ή που βρίσκω στο δρόμο;
Αυθόρμητη κίνηση, της δίνω μια τυρόπιτα που μόλις πήρα απο το φούρνο και ένα πορτοκάλι. Τα παίρνει ευχαριστημένη, θα έλεγα, σχεδόν χαμογελάει! Έπραξα σωστά, σκέφτομαι, γιατί το ένα ή τα δύο ευρώ θα τα έπαιρνε κάποιος άλλος και όχι αυτή! Ίσως αυτός που την έχει υπό την προστασία του, ο εργοδότης.
Επάγγελμα -εργοδότης ζητιάνων. Όλοι θα θυμόσαστε την ταινία με το Στάθη Ψάλτη που είχε δημιουργήσει τη Σχολή Ζητιάνων! Κωμωδία της ελληνικής τηλεόρασης, τραγωδία όμως της πραγματικής μας ζωής. Φεύγοντας τη φωνάζει και ένας συνάδελφος και της δίνει και αυτός το κολατσιό του.
Σκέψεις με πλημμυρίζουν, τύψεις επαγγελματικής ευσυνειδησίας με διακατέχουν. Εν τέλει δεν έπραξα ορθά, λέω στο εαυτό μου. Τι κοινωνιολόγος είμαι; Έπρεπε να της μιλήσω να μου πει την ιστορία της, να την παραπέμψω σε κάποια υπηρεσία πρόνοιας. Πραγματικά οι τύψεις μου γίνονται περισσότερες όταν σκέφτομαι ότι μιλάω για ωχαδερφισμό και τώρα άφησα μια έγκυο στην τύχη της! Η βροχή ξέκοψε επιτέλους και ο ήλιος βγήκε. Λίγη ώρα απέμεινε, πλέον, για να φύγουμε. Βγαίνω έξω για να πάρω λίγο καθαρό αέρα και πάω να βγάλω φωτοτυπίες στο απέναντι κατάστημα. Διασχίζοντας την πλατεία βλέπω ένα κακομοίρη να ψάχνει τον κάδο σκουπιδιών. Εκπλήσσομαι!!
Συχνό φαινόμενο μα όχι σε κλειστή κοινωνία! Ο άνθρωπος άγνωστος, ξένος, εσωτερικός μετανάστης της κρίσης, κατατρεγμένος της τύχης του και αυτός! Τον προσπερνώ… Φλεβάρης μήνας σκέφτομαι… τουλάχιστον στην επαρχία σε λίγους μήνες οι κήποι θα είναι γεμάτοι οπότε δε θα ψάχνουν στα σκουπίδια να βρουν φαγητό, θα κλέβουν από τους κήπους!
Γυρνάω στο γραφείο, αφήνω τις φωτοτυπίες, υπογράφω και φεύγω. Οδηγώ αλλά η διάθεσή μου είναι χάλια. Τι μπορεί να κάνει ένας κοινωνιολόγος για να σώσει την κατάσταση; Ένας κούκος φέρνει την Άνοιξη; Η μητέρα μου έχει αφήσει έτοιμο το μεσημεριανό, ζεστό όπως πάντα, γιατί γνωρίζει την ώρα που γυρίζω. Το κοιτάω μόνο… είναι το αγαπημένο μου, μα δε μπορώ να το αγγίξω… εξάλλου καλό θα μου κάνει και λίγη δίαιτα , σκέφτομαι. Κοινωνιολογία η αγαπημένη μου επιστήμη, το όνειρό μου… ήταν να γίνω κοινωνιολόγος να παρατηρώ και να αναλύω τα στραβά της κοινωνίας. Ε και; Θα έλεγε κάποιος και πολύ σωστά θα το έθετε. Ίσως κάποιος άλλος θα αναρωτηθεί, γιατί τα γράφω όλα αυτά τι σκοπό έχουν οι σκέψεις μου… οι αναλύσεις μου… τι αλλάζει;
Και όμως αν γινόμασταν όλοι μικροί κοινωνιολόγοι, αν αναζητούσαμε τις πηγές των προβλημάτων, αν ανακαλύπταμε από πού αναβλύζουν, τότε αυτά θα λύνονταν ή τουλάχιστον θα μετριάζονταν.
Δε χρειάζονται πτυχία για να δούμε τα δεινά της κοινωνίας. Τα βλέπουμε με γυμνό μάτι και όχι κάτω από το πρίσμα οποιαδήποτε ανάλυσης. Επάγγελμα – ζητιάνος, λοιπόν! Ή αλλιώς, ζητιάνος υπο επιτήρηση, ένα ακόμα αγκάθι της κοινωνίας μας. Πρέπει να μας τσιμπήσουν τα αγκάθια για να τα βγάλουμε από τη ζωή μας; ίσως….. πρέπει, εφόσον απλά η εικόνα τους μας αφήνει αδιάφορους.
* Η Ιωάννα Χαρμπέα είναι κοινωνιολόγος – εγκληματολόγος και απόφοιτη του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας 4 βιβλίων.