Ο κορονοϊός θα αλλάξει τον κόσμο όπως τον ξέρουμε. Θα τον αλλάξει από πολλές πλευρές: Από τον τρόπο που ζούμε και συμπεριφερόμαστε μέχρι τον τρόπο που εργαζόμαστε. Σε αυτό το άρθρο έχω καταγράψει μερικές από τις βασικές αλλαγές που φαίνεται ότι θα επακολουθήσουν με αφορμή το ξέσπασμα αυτού του φονικού ιού.
Οικονομία: Πρώτον, η τάση για μια περισσότερο παγκοσμιοποιημένη οικονομία θα αρχίσει να αντιστρέφεται. Για παράδειγμα, όπως αναφέρει ο Τοντ Τάκερ, διευθυντής του Ινστιτούτου Ρούζβελτ, πολλές εταιρίες που ήταν εξαρτημένες για την προμήθεια των υλικών και των προϊόντων τους από μια ή δύο χώρες της Ασίας θα κάνουν στροφή σε πιο κοντινά ή ακόμα και εσωτερικά δίκτυα τροφοδοσίας και προμηθειών. Δεύτερον, θα μεγαλώσει η ευελιξία στο εργασιακό περιβάλλον και με τον καιρό όλο και περισσότερες εταιρίες θα προσφέρουν εργασία από το σπίτι. Τρίτον, η online αγόρα θα γιγαντωθεί. Αυτή ήταν ούτως η αλλιώς η τάση τα τελευταία χρόνια αλλά αυτός ο ιός είναι ο καταλύτης που θα επισπεύσει σημαντικά αυτή την τάση. Τέταρτον, θα αλλάξουν ισορροπίες στην αγορά. Για παράδειγμα, η αγορά των φαρμάκων και η αγορά των εταιριών τεχνολογίας θα διευρυνθεί ιδιαίτερα και θα δεχτεί δισεκατομμύρια σε επενδύσεις, ενώ η αγορά των αερομεταφορών θα υποφέρει ένα βαρύ πλήγμα από το οποίο ένας μεγάλος αριθμός αεροπορικών εταιριών θα χρεοκοπήσουν.
Πολιτική: Πρώτον, η υγεία η οποία τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τομείς και υπουργεία όπως το άμυνας, εξωτερικών, ανάπτυξης κτλ. θα μπει στο επίκεντρο της πολιτικής. Δεύτερον, θα δημιουργηθεί ένας νέος πατριωτισμός. Αυτός ο νέος πατριωτισμός δεν θα εξαντλείται στις ένοπλες δυνάμεις αλλά θα συμπεριλαμβάνει την προστασία της χώρας και από αόρατους εχθρούς όπως ένας ιός. Και θα τιμούμε τους ανθρώπους που μας κρατάνε ασφαλείς (π.χ. γιατρούς) όπως τιμούμε τους στρατιώτες όταν έρχονται από τον πόλεμο. Τρίτον, η τεχνολογία και τα ηλεκτρονικά εργαλεία (είτε αυτό αφορά την ανίχνευση κρουσμάτων σε πραγματικό χρόνο είτε την ψηφιοποιημένη δημόσια διοίκηση) θα μπουν για τα καλά στην ζωή κάθε υπουργείου για την επίλυση προβλημάτων και την ενημέρωση των πολιτών.
Κοινωνία: Ο Αμερικανός καθηγητής Τομ Νίκολς αναφέρει πως η μεγαλύτερη κοινωνική αλλαγή που θα επιτευχθεί θα είναι η επιστροφή της εμπιστοσύνης σε ανθρώπους με μόρφωση και πραγματική αξία. Αυτό το βλέπουμε ήδη στην Ελλάδα με τον κύριο Τσιόδρα να απολαμβάνει τεράστια εμπιστοσύνη στην Ελληνική κοινωνία. Αλλά το βλέπουμε και σε άλλες δυτικές κοινωνίες όπως π.χ. στην Αμερική με τον Fauci. Επίσης, θα μειωθεί ο ατομισμός και θα ενισχυθεί η έννοια της ατομικής ευθύνης.
Γεωπολιτική: Η παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα αλλάξει. Ο μεγάλος νικητής θα είναι η Κίνα και ο μεγάλος χαμένος η Ευρώπη. Η Δύση (Ευρώπη και ΗΠΑ) θα εξασθενήσουν οικονομικά και θα αυξήσουν το χρέος τους – κάτι που θα δυσχεράνει τις μελλοντικές αναπτυξιακές προοπτικές τους. Επίσης, η ταχεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας από την Κίνα, σε αντίθεση με την κάτω του μετρίου αντιμετώπιση της Ευρώπης και των ΗΠΑ, δυναμώνει την διεθνή νομιμοποίηση της αλλά και αυτό που χαρακτηρίζει ο Τζόζεφ Νάι ως «ήπια ισχύς» (soft power). Δηλαδή η ισχύς η οποία πηγάζει από την φήμη, τις αξίες, την αξιοπιστία, κα. Και η Κίνα με τον τρόπο που «νίκησε» τον κορονοϊό έδειξε ότι μπορεί να υπερκεράσει την Δύση στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση παγκόσμιων προβλημάτων, και να γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης που θα τραβήξει μπροστά και σε άλλα μέτωπα. Και το Πεκίνο ήδη αρχίζει να επικοινωνεί αυτή την νέα αφήγηση.
Ιδεολογία: Ο νεοφιλελευθερισμός χάνει απότομα έδαφος (κάτι το οποίο ξεκίνησε από το 2008 με την χρηματοπιστωτική κρίση) και αντικαθίσταται από έναν σύγχρονο Κεινσιανισμό. Οι κρατικές παρεμβάσεις, ειδικά σε τομείς όπως είναι η υγεία και η παιδεία, δεν θα αμφισβητούνται και το οτιδήποτε ιδιωτικό δεν θα είναι πανάκεια. Άλλωστε, αυτή την στροφή την βλέπουμε ήδη να συντελείται αν σκεφτεί κανείς ότι νεοφιλελεύθεροι πολιτικοί όπως ο Πρόεδρος Τραμπ δίνει πακέτο άνω του $1 τρις και η Καγκελάριος Μέρκελ και η Κριστιν Λαγκάρντ ετοιμάζουν πακέτα άνω των 750 δις. Αυτές οι παρεμβάσεις – οι οποίες είναι σωστές – ίσως να είναι και οι μεγαλύτερες Κεινσιανές παρεμβάσεις στην ιστορία.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αλλαγές θα γίνουν πολλές. Αυτές, όμως, δεν θα συντελεστούν σε 2-3 μήνες, αλλά σε μερικά χρόνια. Και όταν θα αρχίσουν να γίνονται αισθητές θα κοιτάμε πίσω και θα βλέπουμε την σημερινή κρίση ως τον καταλύτη που άλλαξε τον τρόπο που δουλεύει ο κόσμος.