Κάθε τόπος, κάθε χωριό ή πόλη έχει τα προβλήματα του. Μικρά ή μεγάλα, χαρακτηρίζουν τον τόπο και όσο δεν λύνονται τον κρατάνε πίσω και δεν τον αφήνουνε να προχωρήσει.
Μπορώ με απόλυτη βεβαιότητα πλέον, να κατονομάσω το σημαντικότερο πρόβλημα του δικού μας τόπου, που δεν είναι άλλο από τον έντονο κοινωνικό διχασμό που παρατηρείται μεταξύ των πολιτών. Η ρίζα του δε, επίσης βέβαιη, δεν είναι άλλη από αυτό που προσωπικά ονομάζω «διαμάχη για την επικαρπία των Μετεώρων».
Τα κρίσιμα χρόνια που η «διχόνοια» αναπτύχθηκε και ρίζωσε για τα καλά, εντοπίζεται στην δεκαετία του ’90. Όχι ότι πριν ήταν όλα ρόδινα, υπήρχαν διαμάχες, κυρίως για την γη και τη χρήση της, μεταξύ πολιτών και μοναστηριών. Ήταν όμως τότε, τη δεκαετία του ’90 που ο προορισμός Μετέωρα έγινε ευρέως διαδεδομένος. Η απότομη και μαζική προσέλευση τουριστών στον τόπο μας όπου κάθε χρόνο όλο και αυξάνονταν, υπόσχονταν πολλά έσοδα στα παγκάρια των Ιερών Μονών αλλά και στις τσέπες ντόπιων επαγγελματιών. Η απληστία, που εντοπίζεται μονάχα στο ανθρώπινο είδος, είμαι πλέον πεπεισμένος, ότι αποτελεί και στην περίπτωση μας την πηγή του κακού. Απληστία για περισσότερο χρήμα, για περισσότερη γη, για μεγαλύτερη ισχύ σε αυτή τη γη. Η απληστία από πάσα κατεύθυνση γέννησε τον κοινωνικό διχασμό. Η απληστία γέννησε και το νόμο 2351 του 1995, που όλοι μας γνωρίζουμε κάτω από ποιες ύπουλες συνθήκες υπογράφτηκε. Ο νόμος της «Μιμής» στην ουσία απαγόρευσε αναιτιολόγητα συγκεκριμένες δραστηριότητες και χρήσεις γης σε ολόκληρο το Μετεωρίτικο Σύμπλεγμα παραχωρώντας αυξημένες αρμοδιότητες και δικαιοδοσίες στις Ιερές Μονές. Με λόγια απλά ήρθε ένα πρωί του 1995 μια νομοθεσία που λέει ότι 6000 στρέμματα δημόσιας κυρίως γης φτιαγμένα πριν εκατομμύρια χρόνια από τη μητέρα φύση χαρακτηρίστηκαν «Άγια». Οι αντιδράσεις ήταν και τότε έντονες αλλά τίποτε δεν κατάφερε να αλλάξει, βρέθηκε ο λαός προ τετελεσμένων. Λάθος των συμπολιτών μας τότε, που δεν το είδαν να έρχεται, αφού είχαν προηγηθεί διάφορα ανεξήγητα περιστατικά που το μαρτυρούσαν. Σαν παράδειγμα θα αναφέρω προς το παρών μόνο το γεγονός ότι το ’93 κατέβηκαν μοναχοί από την Αγία Τριάδα με σκοπό να φράξουν τον χώρο των Μετεώρων ακριβώς πίσω από τα τελευταία σπίτια της γειτονιάς του Σοπωτού Καλαμπάκας, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των κατοίκων του…
Επιστρέφοντας στο σήμερα, το πρώτο που σκέφτεται ένας νέος συμπολίτης μας όταν ακούει «διχασμός στη Καλαμπάκα» είναι το περιβόητο προεδρικό διάταγμα (Π.Δ.) των Μετεώρων. Θεωρώ ότι κάθε Καλαμπακιώτης και Καστρακινός θα πρέπει να έχει εμπεριστατωμένη άποψη επί του θέματος και να την υπερασπίζεται με υπευθυνότητα. Και ενώ κρατείται σιγή ιχθύος πάνω σε αυτό θέμα από όλους πλέον, τολμώ να καταθέσω δημόσια και καθαρά τη δική μου. Καταδίκασα από την αρχή την έκδοση του Π.Δ. με τη μορφή που είχε και με τον τρόπο που γνωστοποιήθηκε, το θεωρώ όχι απλά αχρείαστο αλλά και επικίνδυνο για το καλό του τόπου. Μαζί με εμένα το καταδίκασαν άλλοι δύο χιλιάδες συμπολίτες μου που μόλις μέσα σε δύο βδομάδες με τις χειρόγραφες υπογραφές τους έδωσαν βροντερό παρών απέναντι στα τετελεσμένα. Η πραγματική προστασία των Μετεώρων μπορεί εύκολα να διασφαλιστεί με την ΠΛΗΡΗ εφαρμογή του αρχαιολογικού νόμου, των αρχών της Unesco και του δικτύου Natura 2000, αλλά για αυτά θα μιλήσουμε σε επόμενο άρθρο. Στην παρούσα πολύ ρευστή φάση (και αν θεωρήσουμε ότι δεν μπορεί να καταργηθεί ο Ν. 2351) πρέπει να ζυγίσουμε με ρεαλισμό όλα τα πιθανά σενάρια :
Α) Το Π.Δ. υπογράφεται με την αρχική του μορφή. Το θεωρώ το πλέον καταστροφικό σενάριο αλλά και το πιο απίθανο. Το υπουργείο Πολιτισμού έχει κατανοήσει σε βάθος την πραγματική κατάσταση των Μετεώρων. Εδώ και ενάμιση χρόνο θα μπορούσε να το έχει υπογράψει. Αντί αυτού προχώρησε σε έρευνες, αυτοψίες και μελέτες και δείχνει να προχωρά βήμα – βήμα χωρίς να κάνει λάθη. Πλέον γνωρίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό για τη βρωμιά, τα μπάζα, τις παράνομες κατασκευές και γενικά για την φυσική και πολιτισμική υποβάθμιση του Μνημείου μας τις τελευταίες δεκαετίες. Όλη η εργασία που έχει γίνει αποδεικνύει πόσο βρώμικο και νομικά αβάσιμο είναι ένα Π.Δ. αυτής της μορφής.
Β) «Παγώνει» η έκδοση ενός οποιουδήποτε Π.Δ. Πολύ πιθανό σενάριο και πολύ επικίνδυνο επίσης. Επικίνδυνο γιατί μεταφέρει την έκδοση ενός άλλου Π.Δ. στο μέλλον, άγνωστο πότε. Αφήνει ανοικτές πληγές στον τόπο και διαιωνίζει τον ήδη έντονο κοινωνικό διχασμό. Η λογική λέει ότι αυτός ή αυτοί που σκαρφίστηκαν αυτό το Π.Δ. θα μάθουν από τα λάθη τους και θα επιστρέψουν με ασφαλώς χειρότερο Π.Δ. σε δύο, πέντε ή είκοσι χρόνια, όταν οι συγκυρίες θα είναι ευνοϊκές για αυτούς, για να μας κάνουν άνω κάτω πάλι.
Γ) Το Π.Δ. υπογράφεται έχοντας υποστεί σοβαρές δομικές αλλαγές (εξυγίανση Π.Δ.) Αρκετά πιθανό σενάριο και κατά τη γνώμη μου είναι το ευνοϊκότερο για τον τόπο. Εάν αφαιρεθούν κάποια άκρως μεσαιωνικά άρθρα και τροποποιηθούν κάποια άλλα που να ρυθμίζουν με δίκαιο τρόπο δραστηριότητες εντός του χώρου, με γνώμονα την ουσιαστική προστασία αλλά και πολύπλευρη ανάπτυξη του χωρίς να ζημιώνεται η τελική δυναμική του πεδίου αλλά και η απρόσκοπτη λειτουργία των Ιερών Μονών, τότε ναι όχι μόνο θα συμφωνήσω αλλά θα υποστηρίξω την έκδοση του. Ένα Π.Δ. που ελλοχεύει 25 χρόνια τώρα θα έχει εκδοθεί και αν είναι νομικά ορθό και δίκαιο προς όλους, τότε είναι σίγουρο πως θα έχει γίνει ένα μεγάλο βήμα προς την εξάλειψη της «διχόνιας»
Για να υπάρξει η ένωση πρέπει να απαντηθεί ξεκάθαρα από όλες τις πλευρές ένα και μόνο ερώτημα. ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΝΗΚΟΥΝ ΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ; Η δική μου απάντηση πάντοτε ήταν η εξής: Ανήκουν σε όλους. Ανήκουν στο μοναχό γιατί πάνω σε ένα βράχο βρίσκεται το σπίτι του . Ανήκουν στον ντόπιο γιατί περπατώντας σε ένα από τα μονοπάτια τους, όπου μέσα σε αυτά μεγάλωσε βλέπει το δικό του σπίτι. Ανήκουν σε κάθε επισκέπτη γιατί εισέρχεται σε ένα χώρο που είναι χαρακτηρισμένος ως παγκόσμιο μνημείο της Ανθρωπότητας.
Κάποιοι αποδεδειγμένα επιθυμούν να δούνε τα Μετέωρα με φράκτες πραγματικούς ή νοητούς όπου αυτοί και οι «δορυφόροι» τους κάνουνε κουμάντο σε αυτό το τόπο απολαμβάνοντας την «επικαρπία» του Μνημείου. Ασφαλιστικά μέτρα εναντίον πολίτη, μηνύσεις εναντίον τουριστών, υπεράσπιση Π.Δ. που καταλύουν πάγιες ελευθερίες και ατομικά δικαιώματα και ψευδείς τοποθετήσεις (με βάση τις αυτοψίες και τις εκ’ νέου του μελέτες του ΥΠΠΟ) ότι σε ένα σωρό βράχους υπάρχουν κατάλοιπα παλαιών μονών που χρίζουν προστασίας δυστυχώς αποδεικνύουν ότι κάποιοι πιστεύουν ότι τα Μετέωρα ανήκουν σε αυτούς και σε κανέναν άλλο. Κάποιοι επένδυσαν στον κοινωνικό διχασμό. Η σημερινή δημοτική αρχή με μπροστάρη τον κ. Σινάνη και την συνολική του στάση σε πλήθος ζητημάτων, γκρεμίζουν κάθε γέφυρα για συνεργασία και αλλαγή σελίδας. Αλλά ας μην ήμαστε άδικοι, δεν είναι οι μόνοι, μόλις πριν 2-3 μέρες ο πρώην δήμαρχος κ. Σακελλαρίου βγήκε στον αέρα υποστηρίζοντας σθεναρά ότι η κοινωνία της Καλαμπάκας δεν είναι καθόλου έτοιμη για συνεργασίες και κοινούς αγώνες. Λυπάμαι για αυτή την απόκριση ενός δημόσιου προσώπου όπου ουσιαστικά συνεχίζει και επενδύει στον διχασμό. Ίσως ο ίδιος να μην μπορεί ή να μην θέλει να συνεργαστεί με κανέναν για το κοινό καλό του τόπου. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνούμε ούτε στιγμή, συγκεκριμένους πολίτες αλλά και γνωστό τοπικό σύλλογο που υποτίθεται ότι προστατεύει τα Μετέωρα, οι οποίοι με προπαγάνδα και διχαστική ρητορική προσπαθούν να δηλητηριάσουν τη σκέψη των συμπολιτών μας, ρίχνοντας έτσι, λάδι στη φωτιά.
Προσωπικά επιθυμώ να επενδύσουμε στην κοινωνική ένωση και να εξαλείψουμε τον διχασμό. Το δικό μου όραμα είναι να δω στα χρόνια που έρχονται το μοναχό που σκαλίζει το αμπέλι της μονής να χαιρετά εγκάρδια στο διπλανό μονοπάτι τους αναρριχητές που με τον ντόπιο οδηγό τους θα σκαρφαλώσουν τον παραπέρα βράχο. Με απόλυτο σεβασμό και αλληλεγγύη μεταξύ τους. Πιο πολλά τους ενώνουν παρά τους χωρίζουν. Εξάλλου, τον ίδιο Θεό ψάχνουνε να βρούνε, τα μονοπάτια που επιλέξανε μονάχα διαφέρουν. Και ξέρω ότι μπορεί να γίνει. Μόνο τότε θα γνωρίσει ο τόπος τη γαλήνη, την ευδαιμονία και την ανάπτυξη που του αξίζει. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να παραδώσουμε την μέγιστη κληρονομιά στα παιδιά μας και να τους προσφέρουμε μια τοπική κοινωνία με αυξημένο βιοτικό επίπεδο.
Αγαπητέ φίλε Μιχάλη, – επίτρεψέ μου τον ενικό, λόγω της διαφοράς στην ηλικίας μας και μόνο – επειδή από όσα γράφεις φαίνεται ότι επικρατεί μια σύγχυση, κάνε τον κόπο σε παρακαλώ να διαβάσεις και κυρίως να επεξεργαστείς και τα παρακάτω:
Μιλάς για διχόνοια, μα δεν κατονομάζεις αυτούς που την προκαλούν ή τη συντηρούν. Όπως π.χ. αυτούς που βρίζουν και απειλούν συμπολίτες τους επειδή έχουν διαφορετική γνώμη, που τους γιουχαϊζουν όταν μιλούν ακόμη και μπροστά σε μια Υπουργό Πολιτισμού, που επιβάλλουν το “δίκιο”τους ακόμη και στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, χωρίς επιχειρήματα ή διάθεση για συνεννόηση, αλλά με το νόμο της ζούγκλας ή όπως αυτούς που παραπληροφορούν για “Άβατα” και άλλα.
Επίσης, καλέ φίλε Μιχάλη, μιλάς για απληστία. Μεγάλο κακό, συμφωνώ. Και τη συνδέεις με τον “ύπουλο” Ν.2351 και τις “αναιτιολόγητες” απαγορεύσεις. Δεν μας θύμισες όμως ότι ο Ν.2351 στο 1ο κιόλας Άρθρο του αιτιολογεί για ποιον λόγο εκδίδεται και που αποσκοπεί. Μη μας τα λες μισά, σε παρακαλώ. Αν εσύ διαφωνείς, άλλο. Και μην αναπαράγεις χωρίς έλεγχο τα επιχειρήματα άλλων περί Μιμής κτλ. Δεν νομίζω να έχεις ιδία άποψη επί του θέματος, ούτε γνώστης του όποιου παρασκηνίου είσαι. Φαίνεσαι πολύ νέος…
Λες ακόμη ότι ο καθένας μας πρέπει να έχει άποψη υπεύθυνη και τεκμηριωμένη για το ΠΔ που τόσο λυσσαλέα κυνήγησες. Έχεις δίκιο. Και πιο κάτω λες ότι πρέπει να εφαρμοστεί απόλυτα ο αρχαιολογικός νόμος. Και σ’ αυτό συμφωνούμε. Έλα όμως που το ΠΔ, με όποια μορφή, είτε συμφωνούμε μ’ αυτό είτε όχι, ΑΝΑΙΡΕΙ στην πράξη, τον αρχαιολογικό νόμο. Γιατί; Μα, γιατί ο αρχαιολογικός νόμος είναι απείρως αυστηρότερος. Ενώ με το όποιο ΠΔ, δημιουργείται η εξαίρεση της εξαίρεσης. Δεν σου κάνει εντύπωση το πλήθος των δικαστικών αποφάσεων; Αν ρωτήσεις τους νομικούς της παρέας, και δεν σε κοροϊδεύουν, θα σου πουν ακριβώς αυτό.
Τώρα, φίλε Μιχάλη, αν εσύ έχεις πληροφορίες για “εξυγίανση” του επικίνδυνου Π.Δ. πρέπει να σε παραδεχτώ δημοσίως. Φαίνεται ότι τον έχεις τον τρόπο σου, τις έχεις τις άκρες σου.
Και γι αυτό σε συγχαίρω.
Τελικά, σε ποιον ανήκουν τα ΜΕΤΕΩΡΑ; Λες σε όλους. Εγώ λέω σε ΚΑΝΕΝΑΝ! Όχι τουλάχιστον, έτσι όπως εννοείς το ρήμα εσύ. Κι αυτοί που ζουν εκεί (πρόσεξε το ρήμα), κι εσύ κι εγώ που τα επισκεπτόμαστε (πρόσεξέ το κι αυτό), κάποια στιγμή θα φύγουμε. Τα Μετέωρα όμως θα μείνουν. Το θέμα δεν είναι αν θα ανήκουν στους δικούς μου ή στους δικούς σου απογόνους, αυτό είναι πολύ αυτάρεσκο. Το θέμα είναι πώς θα μείνουν στους μετά από μας κατοίκους τους και επισκέπτες τους (πρόσεξε κι εδώ τα δυο ουσιαστικά). Εκεί μάλλον τα έχεις μπερδέψει τα πράγματα. Και ξέρεις γιατί; Γιατί ο θεός του αναρριχητή ή του επισκέπτη ή όποιου άλλου βλέπει μόνο “6000 στρέματα γης φτιαγμένης από τη μητέρα φύση” δεν έχει καμία σχέση με τον Θεό που πιστεύει ο μοναχός και στον οποίο προσεύχεται, ακόμη κι όταν σκαλίζει το αμπέλι. Μην τα ισοπεδώνεις. Αν θέλεις να μάθεις για τον άλλο Θεό, αυτόν που οδήγησε ανθρώπους πάνω σε βράχια, πηγαινε μια βόλτα και μίλα μαζί τους. Όσο δεν το κάνεις, τους αδικείς και αδικείσαι.
Γ. Μηλιώτης, σ. εκπαιδευτικός