Αναβίωσε στο Ζάρκο το έθιμο των Θεοφανείων ΜΠΟΥΛΟΥΚΙ

Την 6η Ιανουαρίου της γιορτής των Θεοφανείων αναβιώνει στο Ζάκρο ένα αρχαιότατο έθιμο το «ΜΠΟΥΛΟΥΚΙ».

Την 6η Ιανουαρίου της γιορτής των Θεοφανείων αναβιώνει στο Ζάκρο ένα αρχαιότατο έθιμο το «ΜΠΟΥΛΟΥΚΙ».

Η ιστορία του χάνεται στα βάθη του χρόνου της αρχαίας πόλης των Φαϋττίων και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τότε που το έθιμο δέχθηκε τις επιρροές του πόθου των Ζαρκινών για την ελευθερία τους από τον Τούρκο κατακτητή.

Το Μπουλούκι (ομάδα ατόμων που συμμετέχουν στο έθιμο)αποτελείται από νεαρά αγόρια του χωριού, ηλικίας 17-18 χρονών, τα οποία ετοιμάζονται για τη στρατιωτική τους θητεία.

Οι πρωταγωνιστές είναι:

– ο «Καβουκάς» (αυτός που σηκώνει στο κεφάλι το Καβούκι). Το «Καβούκι» είναι μια κατασκευή από καλάμια σε κυλινδρικό σχήμα, μήκους 4-5 μέτρων καλυμμένα με πυκνά πολύχρωμα χαρτιά.

– ο «Γιατρός», ο οποίος συμβολίζει την υγεία του μπουλουκιού/κατοίκων. Είναι υπεύθυνος για τα οικονομικά του εθίμου όπως η πληρωμή της παραδοσιακής ορχήστρας και όλων των εξόδων του εθίμου.

– ο Διάβολος ή Πάνας, είναι ο θεός Πάνας, πορφυροβαμμένος, ο οποίος φορεί κέρατα τράγου. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μετονομάστηκε σε Διάβολο. Ο ρόλος του είναι να βάλει τη φωτιά στο Καβούκι που φέρει ο Καβουκάς, χορεύοντας εκστασιασμένα.

Τα ζευγάρια (6 έως 10) των νέων που συμμετέχουν στο έθιμο είναι όλοι άντρες. (Στο αρχαίο δράμα και τους γυναικείους ρόλους υποδύονταν άνδρες). Είναι ντυμένοι σύμφωνα με την παράδοση, τσολιάδες και ονομάζονται «Γαμπροί».Οι άνδρες που είναι ντυμένοι γυναίκες φορούν ρούχα της εποχής μας. Ονομάζονται «Νύφες» και αποτελούν τη «γέφυρα» του χθες με το σήμερα.

Οι Αραπάδες, βαμμένοι με μαύρο βερνίκι στο πρόσωπο και στο σώμα, φορούν μαύρα ρούχα, έχουν καμήλες και αντιπροσωπεύουν τον στρατό των Αγαρηνών κατακτητών.

Κατά την τουρκοκρατία, μόνο την ημέρα των Θεοφανείων επέτρεπαν στους Ζαρκινούς να γιορτάζουν. ΓιΆ αυτόν τον λόγο αναβίωσαν τα διονυσιακά δρώμενα, τα τροποποίησαν διατηρώντας τους συμβολισμούς τους και τα προσάρμοσαν στις δυνατότητές τους, για να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες που θα τους επέτρεπαν να εκφράσουν τον διακαή πόθο τους, τον πόθο για λευτεριά!

Το «Καβούκι» συμβολίζει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και έχει το σχήμα μιναρέ τζαμιού. Ο Καβουκάς συμβολίζει τον λαό, ο οποίος έχει στον τράχηλό του το βάρος του ζυγού του τυράννου. Το πρωί των Φώτων οι Γαμπροί πηγαίνουν στην Θεία Λειτουργία και στο τέλος της μαζεύονται στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου χορεύουν παραδοσιακά τραγούδια πίνοντας άφθονο αλκοόλ (Διονυσιακή συνήθεια). Το μεσημέρι, τελειώνοντας τον χορό, επισκέπτονται τα σπίτια του χωριού για να ανταλλάξουν ευχές και να συγκεντρώσουν τα χρήματα που απαιτούνται για τα έξοδα του εθίμου και τα παραδίδουν στον Γιατρό.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, μαζεύονται ξανά στην πλατεία του χωριού χορεύοντας και πίνοντας ,καλώντας σε χορό και τις κοπέλες του χωριού.

Με τη δύση του ηλίου (δύση και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας),ο Διάβολος (που ακόμα και αυτός συμμάχησε με την αδικία που διαπράχθηκε επί αιώνες εις βάρος των κατακτημένων Ζαρκινών) βάζει φωτιά με μια μεγάλη σκούπα (φουκαλιά) την κορυφή του Καβουκιού. Όσο το Καβούκι (μιναρές-κατακτητής) καίγεται, τόσο ξαλαφρώνει το κεφάλι/τράχηλος του Καβουκά/λαού. Όταν το φλεγόμενο Καβούκι πλησιάζει να καεί ολόκληρο και η φλόγα πλησιάζει στο κεφάλι του Καβουκά, εκείνος το πετάει κάτω, αποτινάσσοντας τον «ζυγό». Γύρω του όλοι χορεύουν κυκλικά σε κατάσταση έκστασης ,χτυπώντας το με μανία και μίσος με τις γκλίτσες τους, έως ότου το διαλύσουν και σβήσουν τα αποκαΐδια.

Έτσι τελειώνει το έθιμο που διαρκεί 2 ημέρες, κορυφώνεται την ημέρα των Θεοφανείων και χάνεται στα βάθη του χρόνου!