Ιωάννα Χαρμπέα – Η ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής βγαίνει στην επιφάνεια

Μια καινούρια μέρα αρχίζει… το ξυπνητήρι χτυπάει απειλητικά και μας καλεί να αναλάβουμε τις υποχρεώσεις της ημέρας.

Μια καινούρια μέρα αρχίζει… το ξυπνητήρι χτυπάει απειλητικά και μας καλεί να αναλάβουμε τις υποχρεώσεις της ημέρας.

Σηκωνόμαστε από το κρεβάτι, φτιάχνουμε στα γρήγορα τον πρώτο καφέ της ημέρας, και ετοιμαζόμαστε για τα τετριμμένα, καθιερωμένα της καθημερινότητας. Η καθημερινότητά μας πανομοιότυπη. Η ζωή μας μοιάζει μηχανοποιημένη και εμείς ρομπότ, υπηρέτες αυτής της καθημερινότητας καλούμαστε να βγάλουμε εις πέρας τα καθήκοντα. Οι κινήσεις μας, οι δουλειές μας ίδιες σχεδόν. Και όμως αυτό είναι που κουράζει τη σκέψη και το μυαλό μας να συμπεριφερόμαστε μηχανικά.

Μηχανές της ανάλγητης ζωής πολλές φορές ψάχνουμε διεξόδους στην αυστηρά προγραμματισμένη ημέρα μας. Ακόμα και η αλλαγή της καθιερωμένης διαδρομής μέχρι να φτάσουμε στη δουλειά ή έστω η ανεύρεση τρόπων να δώσουμε ένα διαφορετικό χρώμα στο μουντό τοπίο που μας περιβάλλει απαιτείται αν θέλουμε να είμαστε ψυχικά υγιείς. Σχεδόν πάντα η λεπτομέρεια είναι εκείνη που κάνει τη διαφορά και γι αυτό θα πρέπει να την αναζητάμε. Έστω και το ένα το διαφορετικό θα είναι αυτό που θα δίνει διαφορετικό χρώμα και θα φωτίζει την κουραστική μέρα. Αν λοιπόν δεν κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές η ψυχοπαθολογία της καθημερινότητας και η κούραση βγαίνουν στην επιφάνεια με διάφορους τρόπους.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Φρόιντ, τίποτε δεν είναι τυχαίο
Η Ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής είναι το αντικείμενο του πιο πολυσυζητημένου και πολυδιαβασμένου βιβλίου το Σ. Φρόιντ. Σύμφωνα με τη θεωρία του Φρόιντ, τίποτε δεν είναι τυχαίο: η δυσκολία να θυμηθούμε ονόματα, πρόσωπα ¨η γεγονότα, τοποθεσίες, παραδρομές της γλώσσας που κάνουμε σε μια συζήτηση ή ακόμα και τα ατυχήματα που θεωρούμε ότι απλώς συμβαίνουν στη ζωή μας, είναι μηνύματα του ασυνείδητου προς το συνειδητό, έτσι ώστε να αντιληφθούμε τον πραγματικό εαυτό μας και τις ανάγκες του. Μέσα από αυτήν την αποκωδικοποίηση αποκαλύπτεται η εσωτερική μας αλήθεια ή ένας ψυχολογικός τραυματισμός που θέλουμε να ξεχάσουμε.

Ξεχνάμε ονόματα, πράγματα και υποχρεώσεις.

Η ψυχανάλυση θεωρεί ότι πίσω από την ανικανότητα μας να θυμόμαστε συγκεκριμένα ονόματα κρύβεται ένας μηχανισμός απώθησης. Τα απωθούμε γιατί “κάτι” μας θυμίζουν, κάτι δυσάρεστο που κάποτε μας προκάλεσε οδυνηρά συναισθήματα. . Ότι και αν είναι αυτό που ξεχνάμε, π.χ. ένα ραντεβού, ένα όνομα, ένα αντικείμενο ή μια διεύθυνση, δεν είναι τυχαίο, καθοδηγούμαστε από ένα δυσάρεστο κίνητρο. Το απωθούμε λοιπόν στα βάθη της συνείδησης, γιατί στην ουσία δεν επιθυμούμε να υπάρχει στη ζωή μας. Όταν ξεχνάμε να τηλεφωνήσουμε στο πρόσωπο που μας ενδιαφέρει μπορεί να μην κρύβουμε απαραίτητα την απόρριψη, αλλά ενοχές για την επιλογή μας ή για την ερωτική μας επιθυμία. Αν κάποιος ξεχνάει αντικείμενα, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι δεν τα θεωρεί δικά του. Αν κάποιος ξεχνά τα κλειδιά του σπιτιού του, αυτό μπορεί να σημαίνει την κακή σχέση που έχει με αυτό ή την έλλειψη επικοινωνίας που έχει με την οικογένεια του. Αν ξεχνάει που έχει το κινητό του σημαίνει ότι ασυνείδητα τον έχει κουράσει η επικοινωνία μέσω αυτού.

Η ψυχανάλυση επίσης δεν θεωρεί καθόλου τυχαία τα ατυχήματα, αντιθέτως θεωρεί ότι είναι δυνατόν να τιμωρούμε τον εαυτό μας με αυτόν τον τρόπο για κάτι που συνειδητά μπορεί να θεωρούμε ασήμαντο. Τα συμπλέγματά μας, η αυτολογοκρισία ή οι ενοχές μας είναι δυνατόν να κινητοποιούν μια αυτοκαταστροφική συμπεριφορά ως τιμωρία για τον εαυτό μας.

Και οι παραδρομές της γλώσσας επίσης δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά με την ψυχολογική μας διάθεση. Η πίεση του χρόνου, το άγχος της καθημερινότητας , να τα προλάβουμε όλα, τα μπερδεμένα ίσως συναισθήματα συντελούν στο να μπερδεύουμε και τα λόγια μας
Τα σαρδάμ δεν έχουν τέλος, μας έχει συμβεί, έχει συμβεί και σε άλλους. Φαίνεται ότι δεν είχαμε την πρόθεση να το κάνουμε, αλλά έτσι απλώς συνέβη, γελάμε, το προσπερνάμε, αλλά τελικά οι παραδρομές της γλώσσας αποκαλύπτουν τις πραγματικές επιθυμίες μας, τις οποίες ενώ τις έχουμε απωθήσει, αυτές ενεργοποιούνται και εμφανίζονται χωρίς να το περιμένουμε και δείχνουν με ακρίβεια την ψυχολογική μας κατάσταση.

Τα βιώματά μας είναι εδώ, μέσα μας, και όσο και αν μας πονάνε, ζητούν με διαφόρους τρόπους τις λύσεις τους!

Χαρμπέα Ιωάννα κοινωνιολόγος/εγκληματολόγος