Για όσους δεν με γνωρίζετε ονομάζομαι Παπανικολάου Χρύσα, είμαι 25 ετών, έχω γεννηθεί και μεγαλώσει στην πόλη της Καλαμπάκας. Σπούδασα Γερμανική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έξι μήνες βρέθηκα ως φοιτήτρια με το πρόγραμμα Erasmus στο Otto-Friedrich Universität- Bamberg.
Tα τελευταία τρία χρόνια εργάζομαι στον κλάδο του τουρισμού στην Καλαμπάκα και πλέον στην Αθήνα και πιο συγκεκριμένα στον τομέα των τουριστικών περιηγήσεων.
Πριν λίγο καιρό ζήτησα την βοήθεια των επιχειρηματιών της περιοχής μας για την συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο αυτό αφορούσε μια έρευνα για την μεταπτυχιακή διατριβή μου, στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ και στον κλάδο του Τουρισμού και Τοπικής Ανάπτυξης. Αρχικά θα ήθελα να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ για την συμμετοχή σας, καθώς οι περισσότεροι δεχτήκατε να με βοηθήσετε στην διεξαγωγή αυτής της εργασίας, η οποία όμως δεν αφορούσε μόνο την ατομική μου βαθμολογία και εξέταση, αλλά είχε ως απώτερο σκοπό την διεξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων που αφορά την τουριστική ανάπτυξη στον δήμο μας. Έναν δήμο που δεν χωράει καμία αμφιβολία πως όλο και περισσότερο ανέρχεται σε όλο και υψηλότερες θέσεις στις προτιμήσεις των τουριστών.
Μέσα από τα βιώματά μου στον κλάδο παρατήρησα πως ο τουρισμός δεν είναι τίποτε άλλο από ένα παιχνίδι που παίρνεις και δίνεις, διδάσκεις και διδάσκεσαι, αλληπιδράς και βιώνεις νέες στιγμές με καινούριους ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Άνθρωποι οι οποίοι επέλεξαν μια δραστηριότητα, μια διαμονή σε ένα συγκεκριμένο ξενοδοχείο, ένα γεύμα σε μια ταβέρνα, μια περιήγηση, μια οινογνωσία, για να καλύψουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες. Και εσύ βρίσκεσαι εκεί, απέναντί τους, δίπλα τους, μαζί τους, καθρέφτης της εκάστοτε εταιρίας που δουλεύεις, για να τους βοηθήσεις να ζήσουν την απόλυτη εμπειρία. Οι ερωτήσεις όμως που μου γεννήθηκαν είναι οι εξής: Οι εταιρίες ενδιαφέρονται να παρέχουν τις υπηρεσίες τους ως απώτερο σκοπό μόνο την κερδοσκοπία ή ενδιαφέρονται πραγματικά για την ποιότητα των υπηρεσιών τους και τις εμπειρίες που θα προσφέρουν στους τουρίστες; Είναι ενημερωμένοι για τις νέες τάσεις και ενδιαφέροντα των καταναλωτών ή έχουν παραμείνει προσκολλημένοι στον παραδοσιακό τρόπο διανομής εμπειριών, σε αυτό που “πουλάει”; Οι τουρίστες πως αντιλαμβάνονται άραγε τον τουρισμό στην περιοχή μας; Όταν καταφθάνουν βιώνουν αυτό που περίμεναν; Είχαν την επαρκή ενημέρωση για τα “κρυμμένα διαμάντια της περιοχής”; Από που πληροφορήθηκαν για το μέρος; Μοίρασαν με την σειρά τους τις αναμνήσεις και τα βιώματα τους σε γνωστούς, φίλους, συγγενείς;
Όλα αυτά τα ερωτήματα με ώθησαν στο να ασχοληθώ και να ερευνήσω τι είναι αυτό που πολλοί ειδικοί στο εξωτερικό κυρίως, ονομάζουν “Οικονομία της Εμπειρίας”. Κατά την διανομή των ερωτηματολογίων πολλοί ήταν αυτοί που με ρωτήσατε «μα τι είναι τελικά αυτή η οικονομία;» και σας είπα πως σύντομα θα σας απαντήσω! Η απάντηση λοιπόν δεν προέρχεται από εμένα, αλλά από τους Pine & Gilmore, οι οποίοι εδώ και πολλές δεκαετίες μίλησαν για τη συγκεκριμένη οικονομία. Μια οικονομία κατά την οποία ο τουρίστας δεν στοχεύει απλά στην αγορά υλικών αγαθών, όπως ήταν κάποτε, αλλά πλέον το “Souvenir” είναι η εμπειρία, το βίωμα, η ανάμνηση ζωής που θα τον συντροφεύει στο πέρας της ζωής του. Ουσιαστικά δεν πρόκειται για τίποτα άλλο από μια οικονομία η οποία βοηθά τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν βασισμένες στα θέλω και προτιμήσεις των τουριστών παρέχοντάς τους κάτι το αξέχαστο, κάτι το πρωτοπόρο και όχι τυποποιημένο και χιλιοειπωμένο. Όλο και περισσότεροι τουρίστες δείχνουν το ενδιαφέρον τους για δραστηριότητες εκτός δρόμου, για την συμμετοχή τους σε μαθήματα μαγειρικής, ποδηλασίες, ιππασίες, πεζοπορίες ( τουρισμός των τεσσάρων E: Entertainment, Educational, Esthetic, Escapist) . Όλο και περισσότερο οι τουρίστες τείνουν να αγοράζουν στιγμές, που τους κάνουν να νιώθουν πιο κοντά στη φύση, στους ντόπιους, στην κουλτούρα και στον πολιτισμό. Μια ανάγκη που προέκυψε κυρίως από τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και την ψηφιοποίηση του τουρισμού, κατά την οποία ο τουρίστας δεν χρησιμοποιεί το διαδίκτυο μόνο πριν το ταξίδι για την εύρεση προορισμού, καταλύματος κτλ., αλλά και κατά τη διάρκεια για να προβάλλεται και να κρατά ενήμερους τους δικούς του ανθρώπους για το πώς βιώνει αυτό το ταξίδι μέσα από τις “ιστορίες” και αναρτήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Τέλος μετά το ταξίδι έχει πλέον τη δυνατότητα να κρατά ενήμερους τους δυνητικούς επισκέπτες μέσω των κριτικών και σχολίων σε διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Όσον αφορά την έρευνα τα δείγματα λήφθηκαν από 95 τουρίστες ‘Έλληνες και ξενόγλωσσους και από 70 επιχειρηματίες. Έγινε με σκοπό να εξετάσει την επιρροή των Social Media στην επιλογή ενός τουριστικού προορισμού, καθώς και την ποιότητα ενημέρωσης που δέχονται οι τουρίστες για το τι μπορούν να ζήσουν με την άφιξή τους εκεί. Επιπλέον ερευνήθηκε το ποσοστό των τουριστών που θέλουν να βιώσουν το κάτι διαφορετικό, την εμπειρία, ή αν αυτή η νέα τάση της απόκτησης εμπειριών πρόκειται απλώς για μια δημιουργηθείσα ψευδαίσθηση που προκύπτει μέσω των Social Media.
Τι έδειξε η έρευνα για τον προορισμό, τα βιώματα των τουριστών και τον τρόπο διαχείρισης του φυσικού και θρησκευτικού πλούτου από τους επιχειρηματίες της Καλαμπάκας και του Καστρακίου:
Όσον αφορά τους τουρίστες:
⮚ Πολλοί δεν γνώριζαν τον όρο Οικονομία της Εμπειρίας, αλλά έδειξαν να έχουν κατανόηση αυτού
⮚ Ενημερώθηκαν για το μέρος από φίλους, γνωστούς και από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
⮚ Κύριος λόγος επίσκεψης της περιοχής, η επίσκεψη στα Μοναστήρια και με ελάχιστη διαφορά η επαφή με την φύση μέσω διάφορων δραστηριοτήτων
⮚ Οι περισσότεροι γνώριζαν ελάχιστες δραστηριότητες που μπορεί κανείς να λάβει μέρος στην περιοχή
⮚ Σχεδόν όλοι απάντησαν πως θα επισκεπτόταν ξανά την περιοχή για να κάνουν αυτά που δεν γνώριζαν/πρόλαβαν
⮚ Αρκετοί απάντησαν πως υπάρχουν προβλήματα στην περιοχή σχετικά με τις υποδομές, το ανθρώπινο δυναμικό, την πληροφόρηση (η οποία χρήζει βελτίωσης)
Όσον αφορά τους επιχειρηματίες:
⮚ Οι περισσότεροι δεν γνώριζαν τον όρο της Οικονομίας της Εμπειρίας, αλλά και αυτοί μπόρεσαν να τον προσδιορίσουν σωστά
⮚ Πολλοί θεώρησαν όμως πως οι επιχειρήσεις τους δεν πληρούν τις προδιαγραφές για την ανάπτυξη μιας τέτοιας οικονομίας
⮚ Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για την διαφήμιση και προβολή της επιχείρησής του, χωρίς όμως συστηματική, οργανωμένη διαφήμιση και προώθηση των προϊόντων/ υπηρεσιών
⮚ Οι περισσότεροι ξεκίνησαν να τα χρησιμοποιούν τα τελευταία χρόνια
⮚ Οι λόγοι χρήσης: προβολή των υπηρεσιών, επαφή με τους τουρίστες, δημιουργία αξιοπιστίας
Προτάσεις:
1) Σταδιακή υιοθέτηση των χαρακτηριστικών της οικονομίας της εμπειρίας από επιχειρήσεις του δήμου Μετεώρων, οι οποίες θα διαθέτουν υποδομές φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο, θα αναδεικνύουν την τοπική κουλτούρα και γαστρονομία, υποδομές που θα στοχεύουν στην ψυχική ανάταση και γαλήνη των τουριστών και θα παρέχουν μια γκάμα προϊόντων που να απευθύνονται σε μια μεγάλη πλέον κατηγορία τουριστών, όπως αυτή των vegan,vegetarian και ανθρώπων που για λόγους υγείας προτιμούν gluten free τρόφιμα. Υιοθέτηση μιας οικονομίας που όπως είδαμε στόχο έχει τον σεβασμό στον άνθρωπο και τις ιδιαιτερότητες του και την ανάγκη να βιώσει κάτι άλλο πέρα από των τουρισμό των τριών S (SUN, SAND, SEA) που είχε την δυνατότητα να βιώσει μέχρι στιγμής στην Ελλάδα. Κανείς δύσπιστος θα αναρωτιόταν ‘’μα γιατί να μπω στη διαδικασία να αλλάξω το προϊόν μου, από την στιγμή που με αυτά που διαθέτω, υπάρχει τουριστικό ενδιαφέρον;’’. Η απάντηση θα ήταν διττή, πρώτον γιατί όσο μεγαλύτερη αξία προσθέτεις στο προϊόν, τόσο μεγαλύτερα τα έξοδα αλλά βεβαίως και τα κέρδη, δεύτερον γιατί όπως αποδείχτηκε από την έρευνα ναι μεν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης παίζουν ένα μεγάλο ρόλο για την προβολή ενός τόπου/ επιχείρησης/ προϊόντος, αλλά ταυτόχρονα είδαμε πως η πληροφορία εξακολουθεί να μοιράζεται από στόμα σε στόμα, δημιουργώντας ένα μεγάλο δίκτυο ανθρώπων, που ως κοινό στόχο έχουν την απόκτηση ίδιων ή παρόμοιων βιωμάτων, πράγμα που δημιουργεί με την σειρά του μια οικονομική αλυσίδα. Όσο καλύτερα και ποικίλα τα βιώματα, τόσο μεγαλύτερος αριθμός τουριστών.
2) Βασισμένη λοιπόν η ανάπτυξη ενός τόπου και συγκεκριμένα των Μετεώρων στην οικονομία της εμπειρίας, θα μπορούσε ο δήμος να παρέχει μια πληθώρα δραστηριοτήτων όχι μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες κατά τους οποίους καταφθάνει ο μεγαλύτερος αριθμός τουριστών, οι οποίοι δυστυχώς όπως όλα δείχνουν τα τελευταία χρόνια, έρχονται στην πόλη μόνο για μια ξενάγηση στα Μετέωρα και την ίδια κιόλας μέρα φεύγουν πάλι, καθώς όπως υποστηρίζουν δεν ξέρουν τι άλλο να κάνουν, αλλά να υπάρχουν δραστηριότητες και εκδηλώσεις και τους χειμερινούς μήνες, όπου όλα κυλούν σε πιο χαλαρούς ρυθμούς, κατάσταση που θα προσέφερε στους τουρίστες την δυνατότητα να βιώσουν κάτι το αυθεντικό, μακριά από τον μαζικό τουρισμό που επικρατεί το καλοκαίρι. Θα μπορούσε λοιπόν ο δήμος να οργανώνει εβδομάδες πολιτισμού με δραστηριότητες που θα φέρνουν τον τουρίστα πιο κοντά στη φύση, τον πολιτισμό, τους ντόπιους, όπως για παράδειγμα εκδηλώσεις χορευτικές, γαστρονομικές, οινικές, περιπατητικές, μέσω των οποίων οι τουρίστες θα έμεναν περισσότερο στην περιοχή μας και θα βοηθούσαν στην περαιτέρω ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, βιώνοντας παράλληλα το κάτι απλό, παραδοσιακό, που θα τους δημιουργούσε εμπειρίες και αναμνήσεις ζωής.
3) Όλα αυτά βέβαια θα μπορούσαν φυσικά να επιτευχθούν με τη διαδικτυακή προβολή, καθώς πλέον ένας μεγάλος αριθμός ατόμων, πριν, κατά την διάρκεια, αλλά και μετά το τέλος του ταξιδιού όπως είδαμε, χρησιμοποιούν τα social media, με σκοπό να ενημερωθούν και να ενημερώσουν για έναν προορισμό. Πιο συγκεκριμένα η διατήρηση προφίλ στο Facebook και Instagram κρίνεται ως κάτι πολύ σημαντικό, καθώς αποτελούν μέσα με την μεγαλύτερη απήχηση και καλύπτουν ένα τεράστιο εύρος ηλικιακών ομάδων. Η διαδικτυακή προβολή λοιπόν των λιγότερο τουριστικά ανεπτυγμένων δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων, θα έδινε στον τουρίστα την ευκαιρία να ανακαλύψει από πριν τα πλεονεκτήματα του προορισμού, με αποτέλεσμα την μακρόχρονη παραμονή του στο μέρος. Στόχος αυτού ο τουρίστας να διαμένει όλο και πιο πολύ στην πόλη και να δημιουργεί όμορφα βιώματα σε αυτή. Με την παρουσία λοιπόν των επιχειρήσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, οι επιχειρήσεις θα κατάφερναν να επωφεληθούν με ποικίλους τρόπους, όπως την προσέλκυση νέων πελατών, την επικερδή διαφήμιση, το κόστος της οποίας πολλές φορές είναι αρκετά χαμηλό, όπως επίσης και τη διατήρηση επαφών με ήδη υπάρχοντες πελάτες.
4) Επόμενο βήμα μετά την ανάπτυξη των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης του τόπου θα ήταν η περαιτέρω ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός των ήδη υπαρχουσών ιστοσελίδων. Στον δήμο Μετεώρων υπάρχει ένας μεγάλος όγκος ταβερνών, εστιατορίων, καφετεριών, μπαρ και γενικά επιχειρήσεων εξυπηρέτησης τουριστών, οι οποίες όμως δεν πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές για την ενημέρωση των τουριστών μέσω των ιστοσελίδων τους ή των Social Media. Συνήθως βρίσκει κανείς πληροφορίες στην ελληνική ή αγγλική γλώσσα, στην περιοχή όμως υπάρχουν τουρίστες από πολλές χώρες στις οποίες οι άνθρωποι μέχρι και σήμερα δεν χρησιμοποιούν τόσο συχνά την αγγλική γλώσσα, όπως για παράδειγμα τουρίστες από Γαλλία, Ισπανία, Κίνα, Ρωσία, αντιμετωπίζοντας έτσι αρκετές φορές πρόβλημα επικοινωνίας, το οποίο θα μπορούσε να λυθεί ή τουλάχιστον να βελτιωθεί, με το να παρέχουν οι επιχειρηματίες της περιοχής τον ηλεκτρονικό τους κατάλογο σε τουλάχιστον ακόμα μια γλώσσα. Επιπλέον οι επιχειρήσεις θα έπρεπε όχι απλά να υπάρχουν στο διαδίκτυο λόγω των ιστοσελίδων τους, αλλά θα έπρεπε να έχουν μια ενεργή συνεχόμενη παρουσία και να είναι ακόμα πιο διαδραστικές με το κοινό, δεδομένου του ψηφιακού κόσμου στον οποίο ζούμε, περισσότερα βίντεο, εικόνες (για παράδειγμα με τα πιάτα, τις σπεσιαλιτέ ενός εστιατορίου), πιο συχνή ανανέωση αυτού του υλικού, επικέντρωση σε συγκεκριμένα προϊόντα που αναδεικνύουν την ταυτότητα και χαρακτήρα του προορισμού, αλλά και την διαφοροποίηση της επιχείρησης από αντίστοιχες επιχειρήσεις. Μεγαλύτερη λοιπόν ιδιωτική πρωτοβουλία των επιχειρηματιών του τόπου, βασισμένη στο e-marketing που όλο και περισσότερο υπάρχει στις ζωές μας μέσω διαφημίσεων, διαγωνισμών, συνεργασιών με influencers κτλ., κάτι που ενισχύει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μιας επιχείρησης.
5) Αν όλα τα παραπάνω υλοποιούνταν, αν ο δήμος φρόντιζε να υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για τους τουρίστες, οι επιχειρηματίες δρούσαν ομαδικά και καταλάβαιναν την χρησιμότητα των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, αλλά και την δύναμη του (eWOM) που προσφέρεται μέσω του eMarketing, θα μπορούσε να δημιουργηθεί επιπλέον μια διαδικτυακή καμπάνια με συμμετέχοντες όλους τους τουριστικά εμπλεκόμενους για την ανάδειξη της Θεσσαλίας και ειδικότερα των Μετεώρων ως προορισμό που σχετίζεται με αυθεντικές εμπειρίες, καμπάνια #Visit Thessaly, #Visit Meteora.
Η δημιουργία official accounts, στα οποία θα υπάρχει διαθέσιμο οπτικοακουστικό υλικό με άμεση πρόσβαση των τουριστών, η δημιουργία σχετικών hashtags και η δυνατότητα όλου αυτού του υλικού για reposts από απλούς χρήστες, θα βοηθούσε στην δημιουργία μιας διαδικτυακής κοινότητας, η οποία με την σειρά της θα επέτρεπε ένας προορισμός να γίνει ακόμα πιο αγαπητός, ελκυστικός και αξιόπιστος ως προς τα πλεονεκτήματα που παρέχει στο τουριστικό κοινό.
Εν κατακλείδι θεωρώ πως όλες αυτές οι προτάσεις δεν αποτελούν κάτι το ουτοπικό ή ανέφικτο και το πρώτο βήμα προς την αλλαγή για την ανάδειξη αυτού του τόπου είναι η κινητήριος δύναμη των πάντων, η θέληση!