Η 26η Ιουνίου, είναι διεθνής ημέρα κατά της χρήσης και παράνομης διακίνησης ναρκωτικών. Σαφώς και τα ναρκωτικά αποτελούν μία εξάρτηση. Κανείς δεν φτάνει όμως στην εξάρτηση αυτή, εάν δεν έχει προηγηθεί κάποιο αρνητικό ξεκίνημα, ερέθισμα, μία αφορμή. Μπορεί και να αποτελεί επιλογή στα πλαίσια της ικανοποίησης, υπό την έννοια της ηδονής. Καταφυγή; Λύση; Ελπίδα; Όποιο κι αν είναι το εφαλτήριο της χρήσης των ναρκωτικών, σημασία έχει πως ξεκινάει ένας δρόμος σκοτεινός. Και η τραγικότητα, όπως βιώνεται σε μία άδικη πορεία της ύπαρξης, έγκειται στο γεγονός ενός τέλους άδικου.
Ο Χριστός, πάντοτε σαφής και απλός, διδάσκει πως η εκκλησία δεν προέρχεται από τούτο τον κόσμο, αλλά ζει μέσα σε τούτο τον κόσμο (Ιω. 18,36). Αυτό δεν σημαίνει πως ο ευαγγελικός λόγος στέκεται ξένος απέναντι στην κοινωνία, στον άνθρωπο και στα προβλήματα της εποχής. Άλλο η ταυτότητα της εκκλησίας και άλλο η ταυτότητα του κόσμου τούτου. Υπάρχει όμως ένας σύνδεσμος ανάμεσα στα δύο αυτά μεγέθη. Η εκκλησία μεταμορφώνει τον κόσμο. Του δίνει νόημα, τον ομορφαίνει. Ο Χριστός απευθύνεται στους ανθρώπους της εποχής του. Το μήνυμα της σωτηρίας όμως απευθύνεται σε κάθε εποχή.
Ο λόγος της εκκλησίας εξακολουθεί να διατηρεί, αφενός μεν την αυθεντικότητά του, αφετέρου δε την κοινωνικότητά του. Δεν είναι κοινωνικός λόγος. Είναι πνευματικός. Όμως το πνευματικό δεν αποκλείει το κοινωνικό. Υπάρχει μέσα στο κοινωνικό. Και το κοινωνικό είναι επιρρεπές στο πνευματικό ως στοιχείο της θεϊκής δημιουργίας το πρώτο. Έχει λόγο το ευαγγέλιο στην εποχή μας. Όπως λόγο έχουν και οι πατερικές γραμμές των Πατέρων της Εκκλησίας. Ο λόγος του ευαγγελίου απευθύνεται στον άνθρωπο, ο οποίος ζει μέσα στην κοινωνία, αποτελεί πρόσωπο και ως συναντούμενο πρόσωπο κοινωνεί με τους συνανθρώπους του. Ειδάλλως, στέκεται ως άτομο.
Ο άνθρωπος λοιπόν μέσα στο κοινωνικό περιβάλλον αντιμετωπίζει προβλήματα που ορισμένα δείχνουν να μην μπορούν να ξεπεραστούν. Ίσως βέβαια είναι θέμα θέλησης. Ίσως πάλι παραίτησης. Το θέμα του λευκού θανάτου δεν είναι εύκολα αντιμετωπίσιμο. Αν η ζωή έδινε εύκολες λύσεις, γιατί να μην τις ακολουθήσει κάποιος; Από επιλογή; Από αντίδραση; Από εξάρτηση; Εκείνο που μετράει είναι πως η Εκκλησία καλείται να κοινωνήσει έναν συγκροτημένο πνευματικό λόγο, να αποτελέσει το άλλο ερέθισμα για άλλες αναζητήσεις· αναζητήσεις ζωής. Δεν υφίστανται άλυτα προβλήματα. Ακόμη κι ο θάνατος, ως αδίδακτη ύλη κατά Κική Δημουλά, λύνεται. Ο λόγος του ευαγγελίου μπορεί να δώσει μία μαρτυρία ζωής, ελπίδας, όχι παραίτησης. Τα ναρκωτικά δεν είναι μία λύση στα πολλά, ομολογουμένως, τραγικά αδιέξοδα του ανθρώπου.
Η Εκκλησία έχει ένα μοναδικό προνόμιο. Να σηκώνει τον άνθρωπο από τις πτώσεις του και να του δείχνει την αληθινή ζωή. Να δείξουμε στους χρήστες των ναρκωτικών πως δεν είναι το τέλος μιας ιστορίας που απαισιοδοξεί, μιας ιστορίας όπου ο Θεός απουσιάζει, μιας ιστορίας που της έσβησε η σωτηρία. Να τους δείξουμε πως δεν είναι στην άκρη της ιστορίας, αποξενωμένοι, αλλά ως δημιουργήματα του Θεού είναι πρωταγωνιστές της ιστορίας, το πιο καταξιωμένο δημιούργημα του Θεού, η εικόνα του απόλυτου Θεού που της πρέπει η ευλογία της μεταμόρφωσης. Αν η φύση μπορεί να επιστρέψει στην αρχική της ομορφιά μέσα από την άσκηση της οικολογικής συνείδησης, τότε γιατί να μην μπορεί να επιστρέψει ο άνθρωπος; Το πρόσωπο του Χριστού να γίνει αφορμή για μία μεταστροφή. ‘’Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή’’ (Ιω. 14,6). Αυτά τα λόγια να τρυπήσουν τις καρδιές των χρηστών και όχι η βελόνα του θανάτου το σώμα τους.
Ο λόγος της Εκκλησίας έχει μία κοινωνική προέκταση και αποτελεί, υπό την έννοια αυτή, μία κοινωνική διδασκαλία. Τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα έχουν τη λύση τους στη χριστιανική ανθρωπολογία. Τα ναρκωτικά, η έκτρωση, ο αλκοολισμός, η ενδοοικογενειακή βία, αναδεικνύουν τις συνισταμένες του ανθρωπίνου προσώπου. Στον αιώνα αυτό η ορθόδοξη θεολογία στέκεται με παρρησία σε ανθρωπολογικά ζητήματα, είχε πει ο Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware. Τούτος είναι ο αιώνας της ανθρωπολογίας. Να βρούμε τις πνευματικές μας ρίζες. Να δούμε ποιος είναι ο άνθρωπος. Ποιο το σώμα του. Ποιες οι ψυχικές του λειτουργίες. Να σμίξει η θεολογία με τη φιλοσοφία και να συναντήσουν την ψυχολογία, την ψυχανάλυση. Να εντοπίσουμε στον χρήση των ναρκωτικών την ιερότητα και μοναδικότητα του προσώπου του, όχι προσώπου που νοσεί ή δεύτερης, κατώτερης μοίρας. Κάθε πρόσωπο είναι ιερό και κάθε πρόσωπο είναι εικόνα του Θεού. Αυτό διδάσκει η θεολογία.
Δεν είναι εύκολο το ζήτημα των ναρκωτικών. Είναι όμως καιρός για συνθέσεις. Πολλές φορές αδικούμε τη θεολογία της ορθόδοξης Ανατολής. Την εγκλωβίζουμε. Την πνίγουμε. Δεν την αφήνουμε να ανασάνει. Δίνεται μία άλλη εικόνα στον κόσμο. Εικόνα ιδεολογικής ορθοδοξίας. Την εγκλωβίζουμε σε αντι-αιρετικές εξάρσεις, νευρωτικές συνήθειες αυτο-επιβεβαίωσης, σε μουσειακό έκθεμα μιας ιστορίας που δεν πρέπει να προσχωρήσει, να τολμήσει, να μεταμορφώσει. Είναι πολλά παραπάνω η πνευματικότητα της θεολογίας μας από θρησκευτικές εξάρσεις. Σήμερα τι έχουν στο νου τους πολλοί για την ορθοδοξία; Αποτειχισμένες φωνές που εναντιώνονται στον Οικουμενικό Πατριάρχη, φωνές ενός άκρατου ευσεβισμού και ηθικισμού, μία άκαμπτη αυστηρότητα που γνωρίζει πολύ καλά να λυγίζει και να υποτάσσει το πνεύμα του νόμου στο γράμμα του νόμου, πλανεμένες φωνές που πασχίζουν για να επιβεβαιώσουν πως η σωτηρία τους ανήκει. Υπάρχει όμως και μία ποιμαντική. Υπάρχει κι ένας άνθρωπος. Η ποιμαντική μέσα στην Εκκλησία ως βίωμα της αγάπης του Θεού προς τον πάσχοντα άνθρωπο. Είναι αυτή η όμορφη στιγμή όπου η θεολογία συνδιαλέγεται με την εποχή της για τη σωτηρία του ανθρώπου που πάσχει και θέλει να λυτρωθεί.
Ε, καιρός είναι να δραπετεύσουμε από την πνευματική τυφλότητά και να συνθέσουμε, να τολμήσουμε. Αγωνιζόμενοι για τον κάθε πάσχοντα άνθρωπο, τον κάθε χρήστη ναρκωτικών ουσιών, που βρίσκεται στο κέντρο της αγάπης του Θεού, που μπορεί να σηκωθεί από την πτώση του και με τα κατάλληλα πρόσωπα και τις ωφέλιμες ευκαιρίες να γίνει παράδειγμα ζωής. Η Εκκλησία μας δεν είναι νόμοι, δεν είναι ‘’πρέπει’’, δεν είναι άρνηση, αλλά εκκωφαντική και τολμηρή κατάφαση της ζωής. Μιας ζωής που δεν θα πεθάνει ποτέ. Αυτή τη ζωντανή ζωή περιμένουν όσοι επέλεξαν τη χρήση για τους λόγους τους και τα αδιέξοδά τους.
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (Θεολόγος, Βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Διάβας – Ι.Μ. Σταγών και Μετεώρων