Φιλολογικό Φροντιστήριο Ντίνα Μπλέκου – Το θέμα και οι απαντήσεις στα Αρχαία Ελληνικά των Πανελληνίων Εξετάσεων

Το θέμα των Αρχαίων Ελληνικών στη Θεωρητική Κατεύθυνση και οι απαντήσεις από το Φιλολογικό Φροντιστήριο της κας Ντίνας Μπλέκου.

Το θέμα των Αρχαίων Ελληνικών στη Θεωρητική Κατεύθυνση και οι απαντήσεις από το Φιλολογικό Φροντιστήριο της κας Ντίνας Μπλέκου.

Ακολουθούν οι απαντήσεις

Α1 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Επομένως η ηθική αρετή κινείται γύρω από τις ηδονές και τις λύπες, αφού κάνουμε τα τιποτένια εξαιτίας της ηδονής και μένουμε μακριά από τα ωραία πράγματα εξαιτίας της λύπης. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει, όπως λέει και ο Πλάτων, να έχουμε πάρει από μικρή κιόλας ηλικία εκείνη την αγωγή που θα μας κάνει να χαιρόμαστε και να λυπόμαστε γι’ αυτά που πρέπει. Αυτή είναι η σωστή διαπαιδαγώγηση. Δεν πρέπει όμως να το πούμε μόνο έτσι ότι η αρετή είναι «έξη» – πρέπει να πούμε και τι λογής «έξη» είναι. Πρέπει λοιπόν να πούμε ότι η κάθε αρετή όποιου πράγματος είναι αρετή, και το ίδιο το πράγμα το κάνει να φτάσει στην πιο τέλεια κατάστασή του και επιπλέον το βοηθά να εκτελέσει με το σωστό τρόπο το έργο του. Για παράδειγμα η αρετή του ματιού κάνει τέλειο και το μάτι αλλά και επίσης και το έργο του, αφού η αρετή του ματιού είναι που κάνει να βλέπουμε καλά. Όμοια και η αρετή του αλόγου: κάνει το άλογο και τέλειο και ικανό να τρέξει και να σηκώσει επάνω του τον αναβάτη και να σταθεί αντιμέτωπο με τον εχθρό. Αν λοιπόν έτσι έχει το πράγμα σε κάθε περίπτωση τότε και η αρετή του ανθρώπου θα είναι λέω η «έξη» από την οποία ξεκινά και το ότι ο άνθρωπος γίνεται καλός και το ότι θα μπορέσει να εκτελέσει με το σωστό τρόπο το έργο που του ανήκει.

Α2 . Το κριτήριο (σημείον), με το οποίο μπορεί να διαπιστώσει κανείς τη διαμόρφωση των «έξεων» κατά τον Αριστοτέλη είναι το αίσθημα της χαράς «ηδονής» και της λύπης («λύπη»), το οποίο αισθάνεται κανείς κατά τη διάρκεια μιας πράξης. Για παράδειγμα αναφέρει, ότι όταν κάποιος που απέχει από τις σωματικές ηδονές και αισθάνεται χαρά γι’ αυτό είναι εγκρατής, ενώ αυτός που δυσαρεστείται είναι ακόλαστος ακόμα κι αν την υπομένει. Κατά τον ίδιο τρόπο αυτός που αντιμετωπίζει τους κινδύνους της ζωής είναι ανδρείος ενώ αυτός που στεναχωριέται ή φοβάται είναι δειλός ακόμα κι αν τις αντιμετωπίζει.

Αυτό σημαίνει ότι στον άνθρωπο που έχει κατακτήσει τις ηθικές αρετές ως σταθερό και μόνιμο στοιχείο του χαρακτήρα του, υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ ενεργειών και ψυχικών διαθέσεων. Δηλαδή, η εκδήλωση ηθικά αποδεκτών συμπεριφορών συνοδεύεται και από θετικά συναισθήματα ενώ οι ανήθικες πράξεις με δυσάρεστα συναισθήματα. Κάτι που δεν συμβαίνει στον άνθρωπο που δεν έχει κατακτήσει την ηθική αρετή και ισχύει συνήθως το αντίθετο. Έτσι, ο Αριστοτέλης οδηγείται στο συμπέρασμα ότι οι ηθικές αρετές συνδέονται άρρηκτα με τα συναισθήματα της ηδονής και της λύπης (περί ηδονάς γάρ και λύπας εστί η αληθινή αρετή). Γι’ αυτό και η επιδίωξη της ηδονής οδηγεί ένα άτομο σε ηθικά επιλήψιμη πράξη, παρότι γνωρίζει ότι είναι τέτοια ενώ η επιθυμία αποφυγής της λύπης τον κάνει να απέχει από την εκτέλεση μιας ηθικά αξιέπαινης ενέργειας. Άρα δεν αρκεί να ξέρει κανείς τι είναι σώφρων ή τι είναι δίκαιο αλλά και να το πράττει.

Α3

α) έξις : αρχικά δήλωνε την «κατοχή» , την «απόκτηση», και μάλιστα την ίδια την προσπάθεια. Αργότερα δήλωνε την ιδιότητα που απέκτησε και έχει κανείς, αφού επανέλαβε τόσες φορές κάτι, ώστε να του γίνει συνήθεια. Από τον Αριστοτέλη χρησιμοποιήθηκε για να δηλωθεί η μόνιμη μορφή του χαρακτήρα του ατόμου, τα μόνιμα στοιχεία του χαρακτήρα του που αποκτιούνται με την επίμονη επανάληψη κάποιον ενεργειών και συνοδεύονται από ένα ευχάριστο συναίσθημα.

αρετή : ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί την έννοια με την ευρεία σημασία της. Είναι η οποιαδήποτε θετική ικανότητα, το προτέρημα, η αξιοσύνη έμψυχων ή άψυχων που τους δίνει τη δυνατότητα και να βρίσκονται στην τέλεια κατάσταση τη στιγμή της ολοκλήρωσης τους και να επιτελούν τέλεια το έργο τους.

έργον :ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι τα έμβια όντα φέρουν μέσα τους από την αρχή της δημιουργίας τους την «αρχήν της κινήσεως», δηλαδή την δυνατότητα της εξέλιξής τους , ώστε να φτάσουν στην τελειότητά τους, στην επιτέλεση του «έργου» τους, τη φυσική ολοκλήρωσή τους. Ως τέλος του ανθρώπου θεωρεί την ευδαιμονία του και ως «έργον» του, που την οδηγεί σ’ αυτή , την ηθική πράξη και συμπεριφορά.

β)ο Αριστοτέλης στην προσπάθειά του να ορίσει τι είναι ηθική αρετή διαπιστώνει ότι είναι μια μορφή έξεως. Διαπιστώνει δυο βασικές λειτουργίες που επιτελεί η αρετή :α) οδηγεί το ίδιο στην ολοκλήρωσή του και β) το καθιστά ικανό να επιτελέσει με άριστο τρόπο το «έργο» του για το οποίο η φύση το έχει προορίσει (τελεολογική σκέψη).

Β3

Σχολικό βιβλίο σελ. 141 : « είκοσι χρόνια … αν είναι να σωθεί η αλήθεια».

Β4

σχεδόν : έξεων, απεχόμενος, απεχόμεθα

αχάριστος: χαίρων, χαίρειν

ασήμαντος : σημείον

ενδεής : δει

πρόφαση : φησί

διαμονή : υπομένων, μείναι

άρτιος : αρετή

τελεσίδικος : αποτελεί

δημαγωγός : ήχθαι

καταδρομικό : δραμείν

Γ1

Στρατιώτες Αθηναίοι και σύμμαχοι ο επικείμενος αγώνας κατά τον ίδιο τρόπο θα είναι κοινός για όλους μας ανεξαιρέτως και για τη σωτηρία και σε ατομικό επίπεδο για την πατρίδα όχι λιγότερο απ’ ό,τι για τους εχθρούς. Γιατί αν νικήσουμε τώρα με τα πλοία μας είναι δυνατό κάποιος να δει την αγαπημένη του πόλη. Και δεν πρέπει να δειλιάζετε ούτε να παθαίνετε ούτε οι πιο άπειροι από τους ανθρώπους, οι οποίοι όταν αποτύχουν στους αρχικούς αγώνες έπειτα συνεχώς φοβούνται ότι θα πάθουν ό, τι ακριβώς και στις ήττες τους. Αλλά και όσοι από τους Αθηναίους βρίσκεστε εδώ επειδή έχετε πείρα από πολλούς πολέμους και όσοι από τους συμμάχους, καθώς πάντα μας ακολουθείτε στις εκστρατείες, θυμηθείτε τα παράλογα στους πολέμους.

Γ2

αγώνας

ναυ

αίσπερ

προτέροις

σφαλείσι

κράτει

εφοράν

πείσεται

σχοίην

εμνήσθησαν

Γ3

στρατιώται : επιθετικός προσδιορισμός στους άνδρες

τω : δοτική προσωπική στο εστί

αθυμείν : τελικό απαρέμφατο, υποκ. στο χρή

των ανθρώπων : γενική διαιρετική στο απειρότατοι

ταις ξυμφοραίς : δοτική αντικειμενική στο ομοίαν

των παραλόγων : αντικείμενο στο μνήσθητε

Γ3 β

Ο Νικίας είπε ότι, ει κρατήσαιεν (- ειαν)

ταις ναυσίν, ειή τω την υπάρχουσαν που οικείαν πόλιν επιδείν.

Ο Νικίας είπε ότι, ει κρατήσαιεν (-ειαν) ταις ναυσίν, είναι τω την υπάρχουσαν που οικείαν πόλιν επιδείν.