Φιλολογικό Φροντιστήριο Ντίνα Μπλέκου – Απαντήσεις στα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας των Πανελληνίων Εξετάσεων

Με το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, άνοιξε η αυλαία των Πανελληνίων 2012, όπως συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια. Το Φιλολογικό Φροντιστήριο της κας Ντίνας Μπλέκου μας δίνει τις απαντήσεις στο σημερινό θέμα.

Με το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, άνοιξε η αυλαία των Πανελληνίων 2012, όπως συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια.

Το Φιλολογικό Φροντιστήριο της κας Ντίνας Μπλέκου μας δίνει τις απαντήσεις στο σημερινό θέμα.

 

Το θέμα και οι ερωτήσεις είχαν ως εξής:

Πανανθρώπινο μήνυμα τέχνης

Κάθε πολιτισμός έχει τα όρια και το στίγμα του στον ιστορικό χώρο και χρόνο. Μέσα ωστόσο στην ιστορία του κόσμου, το αρχαιοελληνικό αισθητικό επίτευγμα σημαδεύει την καταγωγή μιας τέχνης με πανανθρώπινο μήνυμα και με διαστάσεις παγκόσμιες, θα έλεγα σχεδόν εξωχρονικές. Πρώτη έκφραση της αποστασιοποίησης του ανθρώπου από την αναγκαιότητα της φύσης, χάρη στη μεταμόρφωση της ύλης σε πνεύμα, το ελληνικό πλαστικό κατόρθωμα δηλώνει την επίμονη και έλλογη προσπάθεια του καλλιτέχνη να δαμάσει το πάθος και τη μοίρα με τα έργα του νου και της καρδιάς, αυτά που φέρνουν τον άνθρωπο όλο και πιο κοντά στο Θεό, αυτά που τον οδηγούν δίπλα στο συνάνθρωπο.

Αποκρυστάλλωμα μιας ορθής και όρθιας σκέψης, το αρχαίο άγαλμα (μεμονωμένο ή ως αναπόσπαστο μέρος αρχιτεκτονικού συμπλέγματος) καθαγιάζει και αγλαΐζει1 τους χώρους της πόλης. Σήμα ανάτασης ψυχικής και ορόσημο πανάρχαιας μνήμης, θυμίζει στους πολίτες την αμέριστη ευθύνη τους για τη συνοχή της κοινωνικής ομάδας και ορθώνεται εγγυητής της ιστορικής αλληλεγγύης του συνόλου. Διαγράφει ο τεχνίτης τα πλαίσια μιας πάντα ευνομούμενης και ισορροπημένης πολιτείας, έτσι όπως την ονειρευόταν η νεογέννητη δημοκρατία και έτσι όπως την ορίζει η πλατιά ειρηνευτική κίνηση του θεϊκού βραχίονα στο αέτωμα του ολυμπιακού ναού. Κίνηση που αναδεικνύει τον Απόλλωνα ρυθμιστή στη διαμάχη του ανθρώπου με το ζώο, με το μυθικό Κένταυρο, στην

Ολυμπία, και οργανωτή της ζωής μέσα στο φως του λόγου. Το πέρασμα από το μύθο στο λόγο έγινε, χάρη στην τέχνη, άγαλμα, θέαμα και θεωρία. […]

Το πέρασμα από το ζώο, την άγρια φύση και τους αγρούς, στο δομημένο άστυ και στην οργανωμένη πόλη, ας πούμε τη θεϊκή μετάβαση από την κυνηγέτιδα Άρτεμι στην πολιάδα Αθηνά, δηλώνει με κάθε της μορφή και σε κάθε της βήμα η αρχαία ελληνική τέχνη, πρώτη αυτή εγρήγορση του ανθρώπου στον κόσμο του ελεύθερου πνεύματος. Αυτό ίσως είναι το συνοπτικό μέγιστο μάθημα του αρχαιοελληνικού βιώματος, των ανθρώπων που πρώτοι σμίλευσαν στο ξύλο, στην πέτρα και στο μάρμαρο, τη μορφή της εσωτερικής ενατένισης, συνδυασμένη με την ιδεατή πληρότητα της φυσικής ομορφιάς. Μαρτυρεί για τα λεγόμενά μου το αινιγματώδες χαμόγελο του αρχαϊκού κούρου και η ανείπωτη έκπληξη στο βλέμμα της κόρης μέσα στην πολύπτυχη φορεσιά της.

Ιδού η απαρχή της προσπάθειας για γνώση και για αυτογνωσία, ιδού το πρώτο ερωτηματικό, το για πάντα αναπάντητο, ιδού η αυγή του μυστηρίου που οδήγησε τον άνθρωπο να γίνει πλάστης αθάνατου έργου, δημιουργός δηλαδή θεών. Δάμασε η ελληνική τέχνη το ζώο πριν ανακαλύψει τον τέλειο άνθρωπο. Το συντροφικό συναπάντημα του ανθρώπου με τους θεούς διδάσκει η αρχαία αισθητική, στην προσπάθειά της να αιχμαλωτίσει την τέλεια μορφή την πάντα μετέωρη και πάντα τεταμένη προς μια ιδεατή πληρότητα, προς ένα αέναο γίγνεσθαι. Να γιατί η αρχαία τέχνη θα μένει πάντα πρωτοποριακά επίκαιρη και ζωντανή: είναι η τέχνη πυξίδα και σταθερός προσανατολισμός, αυτή που δεν γνώρισε αμηχανίες και αγνοεί τα αδιέξοδα, γι’ αυτό και εμπνέει κάθε αναγέννηση, γι’ αυτό και μένει η βάση κάθε πνευματικής παλιννόστησης προς το ουσιώδες, δηλαδή τη δημιουργία ελευθερίας.

1 αγλαΐζω=λαμπρύνω

A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Η αρχαία τέχνη θα μένει πάντα πρωτοποριακά επίκαιρη και ζωντανή. Να αναπτύξετε το περιεχόμενο της φράσης σε μία παράγραφο (70-90 λέξεις).

Μονάδες 10

Β2. α) Να βρείτε τους δύο τρόπους πειθούς που χρησιμοποιεί η συγγραφέας στην τελευταία παράγραφο και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με μία αναφορά για κάθε τρόπο (μονάδες 6).

β) Να εντοπίσετε στο κείμενο τέσσερις λέξεις ή φράσεις με μεταφορική σημασία (μονάδες 4).

Μονάδες 10

Β3. α) επίτευγμα, δαμάσει, μετάβαση, πληρότητα, ουσιώδες: Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις (μονάδες 5).

β) έλλογη, κοντά, συνοπτικό, φυσικής, αιχμαλωτίσει: Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις (μονάδες 5).

Μονάδες 10

Β4. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης στις παρακάτω φράσεις και να τις μετατρέψετε στο αντίθετο είδος:

Διαγράφει ο τεχνίτης τα πλαίσια μιας πάντα ευνομούμενης και ισορροπημένης πολιτείας (μονάδες 2).

Δάμασε η ελληνική τέχνη το ζώο πριν ανακαλύψει τον τέλειο άνθρωπο (μονάδες 3).

Μονάδες 5

Γ1. Σε ημερίδα του δήμου σου με θέμα «Τέχνη και Ζωή» συμμετέχεις ως εκπρόσωπος του σχολείου σου με εισήγηση 500-600 λέξεων. Στην εισήγηση αυτή αναφέρεσαι στην προσφορά της Τέχνης στους νέους σήμερα, καθώς και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί το σχολείο να συμβάλλει στην ουσιαστική επαφή τους με αυτήν.

Μονάδες 40

 

Ακολουθούν οι Απαντήσεις  ( Οι απαντήσεις είναι ενδεικτικές )

Α1

Το κείμενο πραγματεύεται το διαχρονικό χαρακτήρα της αρχαίας ελληνικής τέχνης στην πορεία της ανθρωπότητας. Τονίζεται ο οικουμενικός χαρακτήρας της τέχνης και η αγωνία του καλλιτέχνη να εκλογικεύσει τις μοιρολατρικές αντιλήψεις της ζωής. Τεκμήριο αυτής της προσφοράς αποτελούν τα αγάλματα, τα οποία από τη μια αναπτερώνουν τη ψυχή από την άλλη παρουσιάζουν την αναγκαιότητα των κοινωνικών δεσμών, απαραίτητη προϋπόθεση ομαλής λειτουργίας της δημοκρατίας. Επίσης επισημαίνεται ο μοναδικός ρόλος της αρχαιοελληνικής τέχνης στη συγκρότηση πολιτείας με ανεξάρτητο πνεύμα και αισθητική καλλιέργεια. Τέλος, εξαίρεται η συμβολή της στην κατάκτηση της αυτογνωσίας και της σταθερής πορείας του ανθρώπου.

Β1

Η αρχαία τέχνη είναι πάντα διαχρονική και εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει πόσο έχει επηρεαστεί από αυτή η σύγχρονη τέχνη. Αποτέλεσε τη βάση του νεοελληνικού αλλά και του ευρωπαϊκού πολιτισμού, αφού μέσα από αυτή εκφράστηκαν σκέψεις, ιδέες, κοινωνικά ρεύματα και προβληματισμοί που οδήγησαν στην κατάκτηση της ελευθερίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του δημοκρατικού πολιτεύματος. Τα έργα τέχνης παραμένουν τα διαχρονικά μνημεία κάθε εποχής, εμπνευσμένα από τις διαχρονικές αξίες του παρελθόντος να θυμίζουν την αξία και τη διαχρονικότητα τους.

Β2 α. Επίκληση στο συναίσθημα

Μέσα πειθούς: αφήγηση «δάμασε η ελληνική τέχνη το ζώο πριν ανακαλύψει τον τέλειο άνθρωπο».

Περιγραφή « το συντροφικό συναπάντημα… αέναο γίγνεσθαι».

Συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις «δάμασε» , « τέλεια μορφή», «ιδεατή πληρότητα», ερώτηση- απάντηση «πού η απαρχή της προσπάθειας…..γίγνεσθαι»

Επίκληση στη λογική

Μέσα πειθούς: επιχείρημα «να γιατί…δημιουργία ελευθερίας»

Τεκμήρια (εμπειρικές αλήθειες) «είναι η τέχνη πυξίδα…δημιουργία ελευθερίας»

Β2 β «μεταμόρφωση της ύλης σε πνεύμα»

«να δαμάσει το πάθος και τη μοίρα με τα έργα τέχνης»

«αποκρυστάλλωμα μιας ορθής και όρθιας σκέψης»

«είναι η τέχνη πυξίδα»

Β3 α

επίτευγμα = κατόρθωμα

δαμάσει = τιθασεύσει

μετάβαση = πέρασμα

πληρότητα = αρτιότητα

ουσιώδες = σημαντικό

Β3 β

έλλογη ≠ άλογη

κοντά ≠ μακριά

συνοπτικό ≠ εκτενές

φυσικής ≠ τεχνητής

αιχμαλωτίσει ≠ ελευθερώσει

Β4

Η σύνταξη είναι ενεργητική.

Μετατροπή : Τα πλαίσια μιας πάντα ευνομούμενης και ισορροπημένης πολιτείας διαγράφονται από τον πολίτη.

Το ζώο δαμάστηκε από την ελληνική τέχνη πριν ανακαλυφθεί ο τέλειος άνθρωπος.

Γ1.

Επικοινωνιακό πλαίσιο: εισήγηση → ομιλία σε ημερίδα του δήμου, ως εκπρόσωπος του σχολείου, Απαιτείται, προσφώνηση, αναφορά σε επίκαιρο γεγονός, αποφώνηση, παράγοντες διέγερσης της προσοχής του ακροατηρίου ( π .χ ρητορικές ερωτήσεις, καθημερινά παραδείγματα).

Πρόλογος

Αναφορά στη σημερινή παγκόσμια ημέρα πολιτισμού , διαφορετικότητας, διαλόγου και ανάπτυξης και σύνδεσης με την τέχνη ως μέσο πολιτισμικής δημιουργίας, άρσης των διαφορών και στοιχείο προόδου.

Προσφορά της τέχνης στους νέους

Καλλιέργειας της κριτικής ικανότητας και διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων.

Ανάπτυξη της φαντασίας και της δημιουργικότητας.

Λήψη πρωτοβουλιών και δημιουργικών ενεργειών, εξοικείωση και με άλλες μορφές επικοινωνίας. Επαφή με υψηλά ιδανικά και αξίες. Ανάπτυξη των ιδιαίτερων κλίσεων και ταλέντων. Εκδήλωση του συναισθηματικού τους κόσμου. Δημιουργική ενασχόληση και ψυχαγωγία τον ελεύθερό τους χρόνο. Ανάπτυξη των διαπροσωπικών σχέσεων και της συνεργασίας. Σύνδεση με το παρελθόν και με τις αξίες του.

Αποτελεί μέσο διαπολιτισμικής επικοινωνίας και φιλίας των λαών.

Το σχολείο, ως ο βασικός φορέας αγωγής μπορεί να φέρει το νέο σε επαφή με την τέχνη.

Συγκεκριμένα

• Επίσκεψη σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους

• Οργάνωση θεατρικών παραστάσεων

• Επίσκεψη σε πινακοθήκες και αίθουσες τέχνης

• Συστηματική διδασκαλία της ιστορίας της τέχνης και διαθεματική προσέγγιση της

• Πρόσκληση ποιητών και πεζογράφων

• Εξασφάλιση υποδομής για εικαστικές τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική κ λ π )