Νίκος Καρδούλας: Αν και ο ΕΝΦΙΑ στην Ελλάδα μειώθηκε είναι από τους υψηλότερους στην ΕΕ και στον ΟΟΣΑ

Ο ΕΝΦΙΑ στην Ελλάδα μόνο έκτακτος δεν ήταν, όπως είχε ανακοινώσει στις 11 Σεπτεμβρίου του 2011 ο τότε Υπουργός Οικονομικών και Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος, μετά από 11 χρόνια παραμένει παρών και όπως φαίνεται ήρθε για να μείνει, αφού κανείς πλέον δεν συζητάει για κατάργησή του.

Ο ΕΝΦΙΑ των Φυσικών Προσώπων έχει μειωθεί κατά 21% στην Ελλάδα από το 2018 μέχρι το 2021, σύμφωνα με τις ετήσιες εκθέσεις ΕΝΦΙΑ της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) και η μείωσή του σε σχέση με το 2018 αναμένεται να ξεπεράσει το 23% το 2022 σύμφωνα με τα στοιχεία του φετινού προϋπολογισμού, αφού ο φετινός ΕΝΦΙΑ αναμένεται να είναι μειωμένος για 5 εκατομμύρια ιδιοκτήτες, αλλά παραμένει από τους υψηλότερους στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

H Ελλάδα είχε τη 2η υψηλότερη περιοδική φορολογία κατοχής ακίνητης περιουσίας (ΕΝΦΙΑ και δημοτικά τέλη) το 2021, τόσο σαν ποσοστό επί της συνολικής φορολογίας, όσο και σαν ποσοστό επί του ΑΕΠ μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ και την 6η υψηλότερη φορολογία σε σχέση με το ΑΕΠ, τη 10η υψηλότερη φορολογία σε σχέση με τη συνολική φορολογία και το υψηλότερο ποσοστό των φόρων που αποδίδονται στην Κεντρική Κυβέρνηση, μεταξύ των 38 χωρών του ΟΟΣΑ.

 

1. Εισαγωγή

Οι περιοδικοί φόροι σε όσους κατέχουν ακίνητη περιουσία στις χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ περιλαμβάνουν τους φόρους που είναι αντίστοιχοι με τον Ελληνικό ΕΝΦΙΑ και τους φόρους που αποδίδονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΤΑ) που είναι αντίστοιχοι με τα δημοτικά τέλη στην Ελλάδα και επιβάλλονται είτε εξολοκλήρου σε τοπικό επίπεδο, είτε σε ένα συνδυασμό μεταξύ τοπικού και κυβερνητικού επιπέδου.

Η φορολογία κατοχής ακινήτων στην ΕΕ και στον ΟΟΣΑ διαφέρει από χώρα σε χώρα ως προς το τρόπο φορολόγησης, όλες οι χώρες όμως έχουν φόρο αντίστοιχο με τον ελληνικό ΕΝΦΙΑ εκτός από τη Μάλτα και στην πλειοψηφία των χωρών η περιοδική φορολογία κατοχής ακινήτων αποδίδεται στην ΤΑ.

Στην Ελλάδα ο ΕΝΦΙΑ ανακοινώθηκε για πρώτη φορά από την Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στις 11 Σεπτεμβρίου του 2011 (γνωστός ως χαράτσι) με τη μορφή του Έκτακτου Ειδικού Τέλους Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών (ΕΕΤΗΔΕ), το 2013 αντικαταστάθηκε από το Έκτακτο Ειδικός Τέλος Ακινήτων (ΕΕΤΑ) και από το 2014 έχει τη σημερινή του μορφή. Η 11η Σεπτεμβρίου τελικά είναι μία σημαδιακή ημερομηνία, αφού την ίδια ημερομηνία κατέρρευσαν οι δίδυμοι πύργοι της Νέας Υόρκης το 2001 και δέκα χρόνια μετά, από τις 11 Σεπτεμβρίου του 2011 άρχισαν να καταρρέουν τα εισοδήματα των Ελλήνων!

Έτσι ενώ το 2010 ο περιοδικός φόρος κατοχής ακίνητης περιουσίας που εισέπραττε η Κεντρική Κυβέρνηση στην Ελλάδα ανερχόταν σε ποσοστό 0,3% επί του ΑΕΠ, το 2018 είχε φθάσει  σε ποσοστό 1,7% επί του ΑΕΠ και το 2021 μειώθηκε σε ποσοστό 1,4% επί του ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ.

Μία από τις βασικές προεκλογικές δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 ήταν η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, αλλά η σκληρή πραγματικότητα ήταν ότι δεν καταργήθηκε, αλλά παρέμεινε στα ίδια επίπεδα σύμφωνα με τις ετήσιες εκθέσεις ΕΝΦΙΑ της ΑΑΔΕ, ενώ αντίθετα η προεκλογική δέσμευση της ΝΔ για μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% υλοποιείται σταδιακά από το 2019.

Στην παρούσα έρευνα επιχειρείται μία σύγκριση των περιοδικών φόρων κατοχής ακίνητης περιουσίας στις χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, με μέτρα σύγκρισης το ποσοστό της περιοδικής φορολογίας κατοχής ακινήτων σε σχέση με τη συνολική φορολογία και σε σχέση με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ).

 

2. Περιοδική φορολογία κατοχής ακίνητης περιουσίας στην ΕΕ το 2021

 

Στον παρακάτω πίνακα 1 απεικονίζονται τα ποσοστά των περιοδικών φόρων του 2021 σε όσους κατείχαν ακίνητη περιουσία το 2020 στην ΕΕ, ως προς τη συνολική φορολογία και ως προς το ΑΕΠ κάθε χώρας, υπολογίζοντας το μέσο όρο από στατιστικά στοιχεία της Eurostat και του ΟΟΣΑ.

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν για τις χώρες της ΕΕ είναι:

 

• Όλες οι χώρες της ΕΕ είχαν περιοδικούς φόρους κατοχής ακίνητης περιουσίας εκτός από τη Μάλτα  το 2021.
• Την υψηλότερη φορολογία το 2021 είχαν η Γαλλία, η Ελλάδα και η Δανία, ενώ στον αντίποδα τη χαμηλότερη φορολογία είχαν το Λουξεμβούργο, η Αυστρία και η Τσεχία, τόσο ως προς τη συνολική φορολογία, όσο και ως προς το ΑΕΠ.
• Πάνω από το μέσο όρο φορολογίας της ΕΕ που είναι 3% ως προς τη συνολική φορολογία και 1,2% ως προς το ΑΕΠ, βρίσκονται η Γαλλία, η Ελλάδα, η Δανία, η Ισπανία, η Πολωνία, η Ιταλία και το Βέλγιο.
• Στην Ελλάδα οι περιοδικοί φόροι κατοχής ακίνητης περιουσίας είναι ο ΕΝΦΙΑ που πληρώνεται στην Κεντρική Κυβέρνηση και τα δημοτικά τέλη, ο δημοτικός φόρος και το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ) που πληρώνονται στους λογαριασμούς ρεύματος και αποδίδονται στην ΤΑ και η χώρα μας το 2021 είχε τη 2η υψηλότερη φορολογία στην ΕΕ, με ποσοστό 5,8% επί της συνολικής φορολογίας και 2,2% επί του ΑΕΠ.

 

3. Περιοδική φορολογία κατοχής ακίνητης περιουσίας στον ΟΟΣΑ το 2021

 

Στον παρακάτω πίνακα 2 απεικονίζονται τα ποσοστά των περιοδικών φόρων του 2021 σε όσους κατείχαν ακίνητη περιουσία το 2020 στις 38 χώρες του ΟΟΣΑ, ως προς τη συνολική φορολογία και ως προς το ΑΕΠ κάθε χώρας, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του ΟΟΣΑ. Στον πίνακα απεικονίζονται επίσης τα ποσοστά κατανομής των φόρων μεταξύ της Κεντρικής Κυβέρνησης και της ΤΑ.

 

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν για τις χώρες του ΟΟΣΑ είναι:

 

• Όσον αφορά το ποσοστό των περιοδικών φόρων κατοχής ακίνητης περιουσίας σε σχέση με το ΑΕΠ, την υψηλότερη φορολογία το 2021 είχε ο Καναδάς και ακολουθούν το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Ιαπωνία, ενώ στον αντίποδα τη χαμηλότερη φορολογία είχε το Λουξεμβούργο ακολουθούμενο από την Ελβετία, το Μεξικό και την Τσεχία.
• Όσον αφορά το ποσοστό των περιοδικών φόρων κατοχής ακίνητης περιουσίας σε σχέση με τη συνολική φορολογία, την υψηλότερη φορολογία το 2021 είχαν οι ΗΠΑ και ακολουθούν ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία και η Ιαπωνία, ενώ στον αντίποδα τη χαμηλότερη φορολογία είχε το Λουξεμβούργο, ακολουθούμενο από την Αυστρία, την Τσεχία, την Εσθονία και την Ελβετία.
• Οι φόροι σε 18 χώρες (47% των χωρών) αποδίδονται στην ΤΑ εξολοκλήρου, σε 13 χώρες (34%) το ποσοστό των φόρων που αποδίδεται στην ΤΑ είναι από 82% έως 99,98%, σε 6 χώρες (16%) το ποσοστό των φόρων που αποδίδεται στην ΤΑ είναι από 56% έως 79%, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό των φόρων που αποδίδεται στην ΤΑ είναι 19,7% και είναι το χαμηλότερο μεταξύ των 38 χωρών του ΟΟΣΑ.
• H Ελλάδα είχε την 6η υψηλότερη φορολογία σε σχέση με το ΑΕΠ (1,94%), τη 10η υψηλότερη φορολογία σε σχέση με τη συνολική φορολογία (5%) και το υψηλότερο ποσοστό των φόρων (80,3%) που αποδίδονται στην Κεντρική Κυβέρνηση, μεταξύ των 38 χωρών του ΟΟΣΑ.

 

4. Περιοδική φορολογία κατοχής ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα 2018 – 2021 

 

Στον παρακάτω πίνακα 3 απεικονίζονται οι περιοδικοί φόροι ακίνητης περιουσίας (ΕΝΦΙΑ, Δημοτικά Τέλη – Φόροι και ΤΑΠ) από το 2018 έως το 2021 στην Ελλάδα και το ποσοστό μείωσης του ΕΝΦΙΑ των Φυσικών Προσώπων για τα έτη 2019, 2020 και 2021 σε σχέση με το 2018. Τα στοιχεία του ΕΝΦΙΑ ελήφθησαν από τις αντίστοιχες ετήσιες εκθέσεις βεβαίωσης ΕΝΦΙΑ της ΑΑΔΕ και τα στοιχεία για την ΤΑ από τον ΟΟΣΑ.

 

Από τον πίνακα συμπεραίνεται ότι η μείωση του ΕΝΦΙΑ των Φυσικών Προσώπων ήταν 22% το 2019 και το 2020 σε σχέση με το 2018, αφού τα ΦΠ πλήρωσαν 569 εκατομμύρια € λιγότερα σε σχέση με το 2018 και το 2021 η μείωση ήταν 21% σε σχέση με το 2018, λόγω των αλλαγών των αντικειμενικών αξιών.

Για το 2022 η μείωση του ΕΝΦΙΑ σε σχέση με το 2018 αναμένεται να ξεπεράσει το 23% σύμφωνα με τα στοιχεία του φετινού προϋπολογισμού, αφού για 5.000.000 ιδιοκτήτες ακινήτων ο φόρος θα είναι μειωμένος το 2022, για 900.000 θα μείνει στα ίδια επίπεδα και περίπου 350.000 ιδιοκτήτες ακινήτων θα δουν μικρές ή διπλάσιες αυξήσεις σε σχέση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με υπολογισμούς του Υπουργείου Οικονομικών.

 

5. Η μελλοντική απόδοση του ΕΝΦΙΑ στην ΤΑ

 

Όπως διαπιστώθηκε, η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό περιοδικών φόρων κατοχής ακίνητης περιουσίας που αποδίδονται στην Κεντρική Κυβέρνηση (80,3%) και το χαμηλότερο που αποδίδεται στην ΤΑ  (19,7%), μεταξύ των 38 χωρών του ΟΟΣΑ.

Μία από τις προεκλογικές δεσμεύσεις της ΝΔ ήταν απόδοση του ΕΝΦΙΑ στην ΤΑ, ώστε αυτή να ενισχυθεί με αυτοτελείς πόρους.

Ο Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας τον Ιούνιο του 2021 ανέφερε ότι η συζήτηση για τη μεταφορά της είσπραξης του ΕΝΦΙΑ από την ΤΑ, θα ξεκινήσει με τους θεσμικούς φορείς της μέσα στο 2022.

Σύμφωνα με ανεπίσημες πηγές στο υπό επεξεργασία σχέδιο μελετάται:

 

• Η διαχείριση του ΕΝΦΙΑ να περάσει σταδιακά στα ταμεία των ΟΤΑ, ενώ ο μηχανισμός είσπραξης να παραμείνει στην ΑΑΔΕ.
• Για τους φτωχότερους ΟΤΑ οι οποίοι έχουν λιγότερα ακίνητα και μικρότερες αντικειμενικές αξίες να υπάρξει μια διαδικασία, βάσει της οποίας οι ΟΤΑ με αυξημένες εισπράξεις ΕΝΦΙΑ να δίνουν μέρος των δικών τους εισπράξεων μέσω συγκεκριμένων κριτηρίων, ώστε να μη χάνει κανείς αυτά που δικαιούται.

 

Ο Νίκος Καρδούλας είναι Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός του Ε.Μ.Π., MSc στην Αγγλία, πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Συνταγματάρχης ε.α.