Γιώργος Τσιάκαλος: Ο Ρόλος της Ε.Ε. για την κοινωνική προστασία και ένταξη των ατόμων με αναπηρία στους εργασιακούς χώρους

Η Ε.Ε. και τα κράτη μέλη της έχουν δεσμευθεί να βελτιώσουν την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των ατόμων με αναπηρίες, με βάση τον χάρτη των θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. και τη συνθήκη για τη λειτουργία της Ε.Ε.

Η Ε.Ε. και όλα τα κράτη- μέλη της είναι συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (UNCRPD).

Η σημαντική αυτή συνθήκη τέθηκε σε ισχύ για την Ε.Ε. τον Ιανουάριο του 2011 κι αποτέλεσε τη βάση της Ευρωπαϊκής στρατηγικής για την αναπηρία 2010- 2020.

Υπήρξαν βασικές πρωτοβουλίες για τα άτομα με αναπηρίες. Χαρακτηριστικά σας αναφέρω την Ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα- οδηγία ΕΕ 882/2019 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας για προϊόντα και υπηρεσίες, η Ευρωπαϊκή κάρτα αναπηρίας, η οδηγία 2000/78/ΕΚ της Ε.Ε. για τη διαμόρφωση ενός γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και στην εργασία.

Η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας στηρίζει επίσης τα κράτη- μέλη στην εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες μέσω κονδυλίων της Ε.Ε. στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ένα από τα βασικά εργαλεία της Ε.Ε. που συντονίζει τις οικονομικές πολιτικές στην Ε.Ε.

Για να εφαρμοστεί επαρκώς η ένταξη των ατόμων με αναπηρίες στην εργασία πρέπει να αξιοποιηθεί το γενικό πλαίσιο για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και εργασία. Αυτό σημαίνει περαιτέρω εξειδίκευση των τομέων εργασίας που μπορούν να απασχολήσουν άτομα με αναπηρίες, καθώς και χρηματοδότηση σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα υλικοτεχνικής υποδομής που θα διευκολύνει την εργασία που θα παρέχουν αυτά τα άτομα. Η Ε.Ε. πρέπει να εκδώσει οδηγία προς όλα τα κράτη μέλη για την υποχρεωτική μέριμνα  και πρόσληψη ατόμων με αναπηρίες, όπου αυτό είναι δυνατόν, με ευέλικτο ωράριο εργασίας και πλήρη ασφαλιστικά δικαιώματα. Η οδηγία πρέπει να έχει χαρακτήρα υποχρεωτικής εφαρμογής τόσο στο δημόσιο όσο  και στον ιδιωτικό τομέα.

Πρωτίστως όμως πρέπει η Ε.Ε. να βοηθήσει στην αλλαγή της κουλτούρας για την αντιμετώπιση κι ενίσχυση των ατόμων με αναπηρίες σε κάθε κράτος μέλος. Για να συμβεί αυτό απαιτούνται  αποφάσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για ενίσχυση των Πανεπιστημίων στην έρευνα με κονδύλια της Ε.Ε. και ίδρυση σχολών  για υποψήφιους φοιτητές στην ειδική αγωγή με εξειδίκευση σε διάφορες μορφές αναπηρίας και η ίδρυσή τους σε όλα τα κράτη- μέλη. Οι πτυχιούχοι αυτών των σχολών θα πρέπει να στελεχώσουν νέες δομές στην εκπαίδευση  και η απορρόφησή τους στα σχολεία όλων των βαθμίδων στα κράτη- μέλη θα δημιουργήσει το πλαίσιο προστασίας για τα άτομα με αναπηρίες. Παράλληλα η έναρξη μιας οργανωμένης ενημερωτικής εκστρατείας , με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, για την αναγκαιότητα στήριξης κι απορρόφησης στους εργασιακούς χώρους αυτών των ατόμων. Αυτό θα έχει ως φυσικό επακόλουθο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης απέναντι σε ένα κομμάτι της κοινωνίας που πρέπει να ενισχυθεί.

Ο συνδυασμός της οργανωμένης ενημερωτικής εκστρατείας και της λειτουργίας νέων πανεπιστημιακών τμημάτων είναι προϋπόθεση για την αλλαγή κουλτούρας στην αντιμετώπιση κι ενίσχυση των ατόμων με αναπηρίες. Τα κράτη- μέλη οφείλουν να δημιουργήσουν τις βάσεις για να επιτευχθεί το επιθυμητό: «ο μη αποκλεισμός των ατόμων με αναπηρίες στην αγορά εργασίας».

Τα πανεπιστημιακά τμήματα θα παρέχουν εξειδίκευση σε διάφορες μορφές ειδικής αγωγής και οι πτυχιούχοι αυτών των τμημάτων θα προσφέρουν τις γνώσεις τους στο χώρο της εκπαίδευσης, της υγείας και σε διάφορες κοινωνικές υπηρεσίες. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την ταχύτερη ενημέρωση των κοινωνικών ομάδων για τις μορφές αναπηρίας, τη δυνατότητα ένταξής τους σε εργασιακά περιβάλλοντα και εν τέλει την αποδοχή τους.

Με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να παρέχει τη δυνατότητα σε άτομα με αναπηρίες που προέρχονται από κράτη- μέλη της Ε.Ε. να ιδρύουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις οπουδήποτε στην Ε.Ε. με κίνητρο τη χαμηλή φορολόγηση και την ένταξή τους σε ένα καθεστώς προστασίας από αθέμιτο ανταγωνισμό. Επίσης με ευρωπαϊκή οδηγία θα διανέμονται σύμφωνα με τις πληθυσμιακές ανάγκες ευρωπαϊκά κονδύλια με στόχο την ενίσχυση των  κρατικών προϋπολογισμών που θα καλύπτουν οικονομικά τη μετακίνηση  εντός κι εκτός χώρας για τα συγκεκριμένα άτομα.

Όλα αυτά οδηγούν βέβαια και στον εμπλουτισμό της Ευρωπαϊκής στρατηγικής για την αναπηρία 2010- 2020 και στην επέκτασή της μέχρι το 2030.

Στον εμπλουτισμό της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την αναπηρία και στην επέκτασή της ανήκει και η αλλαγή πολιτικής σε άτομα μειωμένων δυνατοτήτων (αδυνατούντες) που και γι’ αυτά πρέπει να υπάρχει ειδική μέριμνα για λόγους που αφορούν στην ομαλή ένταξή τους στο εργασιακό περιβάλλον και για την επίτευξη της κοινωνικής συνοχής στα κράτη μέλη της Ε.Ε.

Τα άτομα αυτά ανήκουν σε κατηγορίες αδυνατούντων επαγγελματικά όπως με διάφορες ψυχικές ασθένειες που με το πέρας της αποκατάστασης της υγείας τους απαιτείται η σταδιακή και υπό παρακολούθηση ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Άλλη κατηγορία ατόμων που απαιτείται η σταδιακή ένταξή τους στο εργασιακό περιβάλλον είναι τα άτομα που προέρχονται από κέντρα αποτοξίνωσης! Και για τις δύο κατηγορίες αυτών των ατόμων απαιτείται ευρωπαϊκή οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα κράτη μέλη και γενναία χρηματοδότηση γιατί η μη ένταξη αυτών των ατόμων στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία θα δημιουργήσει μια νέα κατηγορία ατόμων με αναπηρία, δύσκολα διαχειρίσιμη, που από κάθε άποψη μπορεί να αποτελέσει μία «ωρολογιακή βόμβα» για τα κράτη μέλη της Ε.Ε.

Η ένταξη των ατόμων γενικότερα με αναπηρία είναι το στοίχημα του μέλλοντος για τη δική μας γενιά που δεν μπορεί να μένει απαθής σε ένα τεράστιο κοινωνικό ζήτημα.

Στα πλαίσια αυτά έχω να προτείνω και την αναγκαστική αλλαγή στα διδακτικά βιβλία, κυρίως στο δημοτικό, με περιεχόμενο ενισχυτικό για τα άτομα με αναπηρία, περιεχόμενο που θα καταδικάζει κάθε έννοια και πράξη αποκλεισμού που μπορεί να επηρεάσει την αντίληψη και τον τρόπο σκέψης για τέτοια θέματα.