Ρεπορτάζ Κώστας Αλεξιάδης – Όπως αναγράφηκε στον "Πρωινό Λόγο" της Κυριακής

"Ο μήνας Οκτώβριος, κατά μια περίεργη συγκυρία, είναι ο μήνας της νεότερης ιστορίας της Καλαμπάκας, αφού τέσσερα σημαντικότατα ιστορικά γεγονότα έλαβαν χώρα μέσα στο μήνα αυτό σε διαφορετικές ημερομηνίες βέβαια.

Η προσπάθειά μου για τη συμπλήρωση του παζλ της νεότερης ιστορίας της Καλαμπάκας άρχισε πριν από 13 χρόνια, με την έκδοση της εφημερίδας ¨ΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ».
Σε μια ηλικία 45 χρονών, τόσο εγώ όσο και η υπόλοιπη γενιά μου βλέπαμε να περνάμε σιγά σιγά στο περιθώριο της ζωής και να μη γνωρίζουμε την ιστορία του τόπου μας!
Έτσι, καταβλήθηκε μια μεγάλη προσπάθεια συγκέντρωσης ιστορικών στοιχείων προκειμένου να μάθουμε τα βασικότερα πράγματα για το τι ακριβώς ή έστω και γενικά είχε συμβεί στον τόπο μας κατά το παρελθόν.
Η προσπάθεια στην αρχή συνάντησε μεγάλη άρνηση!
Μια άρνηση εύκολα κατανοητή κυρίως όταν οι ερωτήσεις αναφέρονταν σε γεγονότα του Β΄ παγκόσμιου πολέμου και ειδικά τον εμφύλιου σπαραγμού!
Οι άνθρωποι που έζησαν τα γεγονότα εκείνης της εποχής είχαν ακόμα νωπές τις μνήμες και τα τραύματά τους από εκείνα τα γεγονότα και δεν δέχονταν με κανέναν τρόπο να μιλήσουν γι’ αυτά!
Στην επιμονή μας όμως και στην εξήγηση ότι δικός μας στόχος δεν ήταν η «αναμόχλευση» των πολιτικών παθών, αλλά η απλή αντικειμενική καταγραφή των γεγονότων, σιγά σιγά και καθώς τα χρόνια περνούσαν πολλοί γενναίοι Καλαμπακιώτες και Καλαμπακιώτισσες άρχισαν να πιστεύουν στις αγνές μας προθέσεις και να καταθέτουν γραπτώς τις πολυτιμότατες πληροφορίες τους!
Οι αδερφές Λουίζα και Βούλα Τσιάρα, η Λούλα Λιάπη, ο Μίμης Λιάπης, ο Λάζαρος Αρσενίου, ο Παναγιώτης Καρασίμος, ο Θανάσης Τσαγκαρσούλης ο Βασίλης Σαράντης, ο Κώστας Μελέτης κι άλλοι πολλοί, -αν ξεχάσω κάποιον παρακαλώ θερμά να με συγχωρέσει- κατέθεσαν τα πρώτα στοιχεία τους κι άνοιξαν ένα μεγάλο και πολύχρονο διάλογο με τη συμμετοχή κι άλλων Καλαμπακιωτών απ’ όλη την Ελλάδα για κάποια επίμαχα θέματα!

Τι μάθαμε μέχρι σήμερα

Μέσα απ’ όλα αυτά τα δημοσιεύματα και τις συζητήσεις που προηγήθηκαν ή ακολούθησαν εμείς οι νεότεροι, που δεν ζήσαμε εκείνα τα δύσκολα χρόνια, καθώς και οι γενιές που θ’ ακολουθήσουν έχουμε μάθει ότι:

18 Οκτωβρίου 1943:
Ολοκαύτωμα της Καλαμπάκας

Μια μέρα νωρίτερα, δηλαδή στις 17 Οκτωβρίου 1943, μηχανοκίνητη μονάδα των Γερμανών κατακτητών με έδρα τα Τρίκαλα, κινούνταν προς την Καλαμπάκα και τα ορεινά χωριά της προφανώς για την εξασφάλιση τροφίμων!
Στο ύψος της Θεόπετρας δέχτηκαν επίθεση από αντάρτες που σκότωσαν αρκετούς απ’ αυτούς καθώς και τον αρχηγό τους, ένα συνταγματάρχη της Βέρμαχτ!
Την άλλη μέρα, 18 Οκτωβρίου 1943 οι Γερμανοί επανήλθαν στην Καλαμπάκα και την πυρπόλησαν απ’ άκρου σ’ άκρο!

 

Οι Καλαμπακιώτες που είχαν καταφύγει στην κορυφή του Κόζιακα και τα γύρω χωριά, παρακολουθούσαν από κει (κορυφή Κόζιακα) το απίστευτο θέαμα.
Οι φλόγες, λένε, είχαν φτάσει μέχρι την κορυφή της Αηάς, του ψηλότερου βράχου των Μετεώρων!
Από το ολοκαύτωμα διασώθηκαν μόνο τέσσερα κτίρια, σύμφωνα με μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων.
Όλα τα άλλα καταστράφηκαν ολοσχερώς.

 

Εκτέλεση 13
Καστρακινών αμάχων

Ο Θανάσης Τσαγκαρσούλης, ιστορικός ερευνητής, με βάση προφορικές μαρτυρίες συγχωριανών του αποκαλύπτει ότι στις 22 Σεπτεμβρίου 1944, (ένα μήνα πριν από την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής) Γερμανός στρατιώτης μπήκε στο νερόμυλο που βρισκόταν στην εθνική οδό Καλαμπάκας-Ιωαννίνων (πολύ κοντά στο σημερινό Κέντρο Υγείας Καλαμπάκας) και σκότωσε εν ψυχρώ 13 άμαχους Καστρακινούς που είχαν καταφύγει εκεί.
Το κίνητρο του μαζικού φόνου πιστεύεται ότι ήταν ο θάνατος του αδερφού του εκτελεστή Γερμανού είτε στην Ελλάδα είτε στο Ανατολικό Μέτωπο, κάτι που ερευνάται από τον ερευνητή!
Ο κ. Τσαγκαρσούλης θ’ αναφερθεί στην υπόθεση αυτή της δολοφονίας των συγχωριανών του λεπτομερειακά σε ομιλία του η οποία αναμένεται εντός των προσεχών ημερών στην Καλαμπάκα.

Εκτέλεση 20
παλικαριών από τη Βασιλική

Εξάλλου, ο γνωστός Καλαμπακιώτης εκπαιδευτικός και συγγραφέας κ. Παναγιώτης Καρασίμος αναφέρεται στην εκτέλεση είκοσι παλικαριών της Βασιλικής από τα Γερμανικά στρατεύματα στην περιοχή Αϊ-Λια Καλαμπάκας (μάλλον για λόγους παραδειγματικής τιμωρίας!) (Λεπτομέρειες δεν κατέχω στην παρούσα φάση.)

20 Οκτωβρίου 1944
(Απελευθέρωση της Καλαμπάκας)
Την άγια αυτή μέρα Γερμανοί και ελάχιστοι Ιταλοί που είχαν απομείνει αρχίζουν ν’ αποχωρούν από την Ελλάδα. Στην Καλαμπάκα χτυπούν καμπάνες και η ημερομηνία αυτή περνάει στη νεότερη ιστορία της Καλαμπάκας ως «Ημέρα απελευθέρωσης της πόλης από τα κατοχικά στρατεύματα»!

24 Οκτωβρίου 1881
(Απελευθέρωση της Καλαμπάκας από τους Τούρκους)

Στις 24 Οκτωβρίου 1881 η Καλαμπάκα προσαρτίζεται στην υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα και οι Τούρκοι υποχωρούν μετά από 400 χρόνια κατοχής!

28 Οκτωβρίου 1940
(Αλβανικό έπος)

Την ημερομηνία αυτή η Ελλάδα είπε το ιστορικό «ΟΧΙ» στους Ιταλούς φασίστες και πολλοί Καλαμπακιώτες που είχαν επιστρατευθεί νωρίτερα μεταφέρθηκαν στο Αλβανικό μέτωπο όπου έγραψαν τη δική τους ιστορία.
Μαζί με την υπόλοιπη Ελλάδα η Καλαμπάκα γιορτάζει την ημερομηνία αυτή ενώ από εκείνους που έλαβαν μέρος στο Αλβανικό έπος είναι ελάχιστοι αυτοί που ζουν ακόμα σήμερα!

Δεν τα’ χουμε μάθει όλα!

Με την παράθεση των παραπάνω στοιχείων κανένας βέβαια δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι έχουμε μάθει τα πάντα γύρω από τις δύσκολες αυτές περιόδους της τοπικής μας ιστορίας.
Υπάρχουν πολλά, πάμπολλα ακόμα στοιχεία και για άλλες ημερομηνίες και άλλα γεγονότα εκτός Οκτωβρίου που θα πρέπει να καταγραφούν από κάποιον (προφανώς από τη Δημοτική Αρχή) για μια ικανοποιητική καταγραφή της τοπικής μας ιστορίας.
Πολλά στοιχεία θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν από τα τρία ιστορικά συνέδρια της Καλαμπάκας, αλλά κάτι τέτοιο δεν κατέστη δυνατό ύστερα από ομόφωνες αποφάσεις των Οργανωτικών Επιτροπών οι οποίες αποφάσισαν το θέμα της καταγραφής της ιστορίας των πολέμων και συρράξεων των νεότερων χρόνων να μην συμπεριληφθεί στα συνέδρια!

Περιφρόνηση αντί για περηφάνια
Ένα από τα παράξενα πράγματα που έχει σημειωθεί στην καταγραφή της νεότερης ιστορίας της Καλαμπάκας (πέρα από τις δυσκολίες καταγραφής της) είναι και η περίεργη στάση των Καλαμπακιωτών έναντι της ιστορίας αυτής!
Λογικά, ενώ κάποιος θα ανέμενε οι Καλαμπακιώτες να είναι περήφανοι για την ιστορία τους, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει!
Απεναντίας, από τότε που συνέβησαν τα θλιβερά αυτά γεγονότα και μέχρι σήμερα οι επίσημες αρχές του τόπου έχουν δείξει μια πλήρη περιφρόνηση προς την ιστορία αυτή πετάζοντάς την στη γωνιά της λησμονιάς και άγνοιας!
Άλλες πόλεις και χωριά στην Ελλάδα που υπέστησαν πολύ λιγότερα από την Καλαμπάκα (π.χ. Ελασσόνα, Δίστομο, Καλάβρυτα) έχουν καταφέρει να γιορτάζουν τις μέρες αυτές με επίσημο τρόπο και με την παρουσία υψηλών προσώπων της Πολιτείας, να αποσπάσουν την αναγνώριση της συμβουλής της στον αγώνα της απελευθέρωσης της χώρας και ακόμα να αποζημιωθούν από τις Γερμανικές αρχές.

Στην Καλαμπάκα τίποτα απ’ όλα αυτά δεν έχει συμβεί.

Ούτε γιορτασμοί με επισήμους έχουν καθιερωθεί, ούτε ενέργειες για την αναγνώριση των αγώνων αυτών έχουν γίνει από την επίσημη πολιτεία και ασφαλώς καμιά αποζημίωση δεν έχει δοθεί στα θύματα του ολοκαυτώματος του 1943!

Για την κατάσταση αυτή ποιος φταίει;

Δεχόμαστε ότι το θέμα του εμφύλιου μπορεί ακόμα και σήμερα να διχάζει τους Έλληνες αλλά όταν πρόκειται για κοινές διεκδικήσεις, όπως είναι αυτές που τέθηκαν εδώ δεν θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι θα πρέπει να ενεργήσουμε όλοι ομόψυχα;

Οι Δημοτικές Αρχές έχουν αργήσει πολύ και σίγουρα ο ιστορικός του μέλλοντος δεν θα τις συγχωρέσει ούτε για την άγνοια της ιστορίας ούτε για την αδράνειά τους για τη διεκδίκηση θεμελιωδών δικαιωμάτων τους!

Και δεν θα είναι μόνον ο ιστορικός που δεν θα τις συγχωρέσει!

Προπάντων θα είναι το αίμα εκείνων που έπεσαν για μια ελεύθερη πατρίδα και μια καλύτερη Καλαμπάκα, που θα ζητά δικαίωση!