Άρθρο ιδιωτών Πνευμονολόγων Τρικάλων για το Άσθμα

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος στις 2 Μαΐου η οποία καθιερώθηκε το 1998

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος στις 2 Μαΐου η οποία καθιερώθηκε το 1998 από την ¨Παγκόσμια Πρωτοβουλία για το άσθμα» και την υποστήριξη της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, θα θέλαμε να ενημερώσουμε τον κόσμο για το άσθμα.

Το Άσθμα είναι μια ευρύτατα διαδομένη νόσος από την οποία ταλαιπωρούνται εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο, να εξηγήσουμε τι ακριβώς είναι, πως αντιμετωπίζεται και ποια είναι τα τελευταία θεραπευτικά μέσα που έχουν στη φαρέτρα τους γιατροί και ασθενείς για να την αντιμετωπίσουμε.

Τι είναι το άσθμα;

Το άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών [μεγάλοι σωλήνες που αναπνέουμε] στην οποία συμμετέχουν πολλά κύτταρα και ουσίες που προκαλούν φλεγμονή. Η χρόνια αυτή φλεγμονή σε συνδυασμό με τη ιδιαίτερη ευαισθησία που έχουν οι βρόγχοι σε διάφορα ερεθίσματα [βρογχική υπεραντιδραστικότητα], οδηγεί σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια συριγμού, δύσπνοιας, βάρους στο στήθος και βήχα. Τα παραπάνω συνδυάζονται με κλείσιμο-μεταβαλλόμενη απόφραξη των αεραγωγών.

Περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από άσθμα στον πλανήτη, ενώ περίπου 250.000 άνθρωποι πεθαίνουν από άσθμα κάθε χρόνο. Οι θάνατοι από άσθμα, ωστόσο, μειώνονται διαρκώς, λόγω της αποτελεσματικής θεραπείας. Αντίθετα, η συχνότητα του άσθματος και των αλλεργιών αυξάνεται.

Υπολογίζεται ότι 7-10% των ανθρώπων πάσχουν από άσθμα, αλλά το ποσοστό διαφέρει σημαντικά μεταξύ των χωρών. Είναι συχνότερο στις Δυτικές χώρες, αλλά φαίνεται ότι και άλλοι παράγοντες, γενετικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παίζουν ρόλο. Η θνητότητα, ωστόσο, είναι μεγαλύτερη στις χώρες με μέσο ή χαμηλό εισόδημα. Σύμφωνα με πρόσφατη επιδημιολογική έρευνα της Ομάδας Άσθματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας, 8,6% του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα έχει άσθμα.

Η συχνότητα του άσθματος αυξάνεται με την ηλικία. Το ποσοστό είναι ανάλογο της συχνότητας με αυτό στη Δυτική Ευρώπη.

Το άσθμα είναι πιο συχνό στα αγόρια στην παιδική ηλικία και στις γυναίκες μετά την ενηλικίωση. Η συχνότητα του άσθματος στις διάφορες ηλικιακές ομάδες αυξάνεται με την ηλικία. Η αύξηση αυτή μπορεί να αποδοθεί στην πιθανή υποδιάγνωση του άσθματος στην παιδική ηλικία και στην πιθανή υπερδιάγνωση του άσθματος στην τρίτη ηλικία (όπου πιθανώς συγχέεται με την άλλη κοινή πάθηση του αναπνευστικού, τη Χρόνια Αποφρακτική

Πνευμονοπάθεια

Η διάγνωση του άσθματος τίθεται από τον πνευμονολόγο με βάση τα συμπτώματα του ασθενούς και το ιστορικό του.

Τα τυπικά συμπτώματα ενός ασθενούς με άσθμα είναι:

Βάρος (δυσφορία) στο στήθος
Βήχας
Συριγμός (“σφύριγμα” στην αναπνοή – ιδιαίτερα στην εκπνοή)
Δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή)

Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται επεισοδιακά και μπορεί να περάσουν είτε με την κατάλληλη θεραπεία είτε – μερικές φορές – χωρίς αντιμετώπιση. Χαρακτηριστικά, τα συμπτώματα αυτά επιδεινώνονται με την άσκηση, κατά τη νύχτα ή νωρίς το πρωί, σε συγκεκριμένες εποχές (συνήθως άνοιξη και φθινόπωρο), μετά από ιώσεις και μετά από έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες στο περιβάλλον ή μετά από λήψη φαρμάκων (όπως οι β-αποκλειστές, η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη).

Οι ασθενείς με άσθμα μπορεί συχνά να ξυπνήσουν τη νύχτα από βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή. Μερικοί ασθενείς με άσθμα μπορεί να εμφανίζουν μόνο βήχα χωρίς κανένα άλλο σύμπτωμα. Ο βήχας μπορεί να είναι ξηρός (χωρίς πτύελα) ή παραγωγικός (με πτύελα). Όταν οι ασθενείς με άσθμα παράγουν πτύελα, αυτά είναι τυπικά κολλώδη, με χαρακτηριστικό λευκό ή κίτρινο χρώμα.

Όταν το άσθμα ενός ασθενούς είναι σε σταθερή κατάσταση μπορεί να μην εμφανίζει καθόλου συμπτώματα.

Η διάγνωση του άσθματος μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη σε κάποιες ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες:

Τα πολύ μικρά παιδιά (ιδιαίτερα κάτω των 5 ετών) μπορεί συχνά να εμφανίζουν βήχα και συριγμό, χωρίς απαραίτητα να πάσχουν από άσθμα. Σε τέτοιες ηλικίες είναι απαραίτητη η μακροχρόνια παρακολούθηση και – εάν τα συμπτώματα επιμένουν και το παιδί ανταποκρίνεται στην αντιασθματική θεραπεία – τίθεται η διάγνωση του άσθματος.

Οι ηλικιωμένοι μπορεί να έχουν μειωμένη αντίληψη των συμπτωμάτων τους και συχνά να θεωρούν τη δυσκολία στην αναπνοή φυσιολογική συνέπεια της ηλικίας τους. Τα συμπτώματα του άσθματος, επίσης, στους ηλικιωμένους δεν είναι πάντοτε τυπικά.

Η διάγνωση του άσθματος βασίζεται στο ιστορικό και στην κλινική εικόνα. Η τεκμηρίωση γίνεται με την ανεύρεση σημαντικής αναστρεψιμότητας στη σπιρομέτρηση. Η σπιρομέτρηση αξιολογεί την δύναμη της εκπνοής και εξετάζει αν η χορήγηση ενός φαρμάκου που ανοίγει τους σωλήνες με τους οποίους αναπνέουμε αυξάνει σημαντικά αυτή την εκπνευστική δύναμη. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί η διακύμανση της μέγιστης εκπνευστικής ροής [PEFR] με τη χρήση ενός φορητού σωλήνα του ροομέτρου.

Σε περιπτώσεις διαγνωστικής δυσκολίας χρησιμοποιούνται δοκιμασίες πρόκλησης που αξιολογούν τη ειδική ευαισθησία που έχουν οι αεραγωγοί των ασθενών με άσθμα. Όταν οι ασθενείς με άσθμα εμφανίζουν ιστορικό συμβατό με παρουσία ευαισθησίας σε αλλεργικούς παράγοντες πρέπει να υποβάλλονται σε αλλεργικά τεστ με σκοπό την ταυτοποίηση αυτών των παραγόντων, ώστε να ληφθούν μέτρα αποφυγής ή να αντιμετωπιστούν κατάλληλα.
Η θεραπεία περιλαμβάνει γενικά και ειδικά μέτρα.

Στα γενικά ανήκουν η αποφυγή των αλλεργιογόνων και της έκθεση σε δυσμενείς περιβαντολλογικές συνθήκες και ερεθιστικούς παράγοντες.

Στα ειδικά περιλαμβάνονται φάρμακα που συνήθως δίνονται με τη μορφή εισπνοών και διακρίνονται σε ανακουφιστικά και ρυθμιστικά. Όλοι οι ασθενείς με άσθμα θα πρέπει να έχουν διαθέσιμο ένα εισπνεόμενο ανακουφιστικό φάρμακο, με συνηθέστερη επιλογή τους β2-διεγέρτες ταχείας έναρξης δράσης όπως η σαλβουταμόλη. Η βάση της ρυθμιστικής θεραπείας του άσθματος είναι η εισπνεόμενη κορτιζόνη που θα πρέπει να λαμβάνεται σε επαρκή δόση καθημερινά από όλους τους ασθενείς με επίμονο άσθμα. Σε συνδυασμό με βρογχοδιασταλτικά μακράς δράσεως προλαμβάνουν τις παροξύνσεις της νόσου και οδηγούν στον έλεγχο αυτής.

Η Ελληνική Πνευμονολογικής Εταιρία, (ΕΠΕ), έχει δημιουργήσει μια ιστοσελίδα με σκοπό να ευαισθητοποιήσει το κοινό για τη νόσο.

Η ιστοσελίδα www.myasthma.gr έχει δημιουργηθεί από ιατρούς – μέλη της Ομάδας Άσθματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας που έχουν μεγάλη εμπειρία στο άσθμα σε όλα τα επίπεδα της φροντίδας του. Στόχος είναι η παροχή έγκυρων πληροφοριών για τη νόσο στους ασθενείς και τους συγγενείς τους, ενώ υπάρχει η δυνατότητα να στείλουν τις απορίες τους και να πάρουν έγκυρες κατευθύνσεις από ειδικούς ανώνυμα. Για κάθε όμως ασθενή υπεύθυνος είναι ο Πνευμονολόγος του.

Επίσης, η μεγάλη εκστρατεία της Πνευμονολογικής εταιρίας «Πρόσεξε τα πνευμόνια σου σαν τα μάτια σου» έχει σαν σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού για τα αναπνευστικά νοσήματα με επικέντρωση στο άσθμα και στη ΧΑΠ. Το μήνυμα της είναι αξιολόγησε τα συμπτώματα σου και επισκέψου ένα Πνευμονολόγο.

Ιδιώτες Πνευμονολόγοι Τρικάλων

Ελένη Κ. Γάκη, Πνευμονολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μέλος της Ομάδας Άσθματος της ΕΠΕ.