Το προφίλ του νέου σχολείου

Με κεντρικό άξονα την ποιότητα στην εκπαίδευση, το Συμβούλιο εξακολουθεί να συγκεντρώνει εισηγήσεις, προκειμένου να καταλήξει στο τελικό «πακέτο» των αλλαγών από το δημοτικό έως το λύκειο, το οποίο και θα καταθέσει στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Σε πεδίο διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων μετατράπηκε και το 28ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος, που πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο στη Θεσσαλονίκη. Κεντρικοί ομιλητές ήταν ο Γιώργος Μπαμπινιώτης, ο εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας Γιάννης Πανάρετος και ο πρώην πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Μιχάλης Παπαδόπουλος, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να ακούσουν τις θέσεις των φροντιστών για σειρά εκπαιδευτικών ζητημάτων.

«Θα έχει πολιτικό κόστος όποια κυβέρνηση και πολιτική ηγεσία αποφύγει αυτήν τη φορά να προχωρήσει σε μία πραγματική αλλαγή», δήλωσε ο κ. Μπαμπινιώτης.

Οι στρεβλώσεις του εκπαιδευτικού συστήματος

Στην εισήγησή του ο πρόεδρος του Συμβουλίου απαρίθμησε τις σημερινές στρεβλώσεις του εκπαιδευτικού συστήματος που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Οι αδυναμίες αυτές, σύμφωνα με τον κ. Μπαμπινιώτη, συνοψίζονται στα εξής:

1. Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν αξιολογείται συστηματικά και οιωνεί πορεύεται με αυτόματο πιλότο. Πρέπει να αξιολογηθεί το εκπαιδευτικό έργο, αλλά και ο εκπαιδευτικός, αφού καταρτιστεί, επιμορφωθεί και εφοδιαστεί με τα απαραίτητα για να κάνει τη δουλειά του.

2. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι ανεπαρκώς καταρτισμένοι, ενώ λείπει η συστηματική, επαναλαμβανόμενη, υποχρεωτική επιμόρφωσή τους. «Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση βγάζουμε δασκάλους που γνωρίζουν όλες τις θεωρίες στα Παιδαγωγικά και στην Κοινωνιολογία, αλλά όταν μπαίνει στην τάξη για να διδάξει Γλώσσα, Μαθηματικά, Φυσική, Γεωγραφία και Ιστορία, διαπιστώνει τις δυσκολίες και δεν έχουμε τα αποτελέσματα που θα έδινε μία ποιοτική παιδεία», σχολίασε ο κ. Μπαμπινιώτης.

3. Η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση είναι κοινωνικά και εκπαιδευτικά απαξιωμένη, ενώ οι μαθητές που στρέφονται σε αυτήν θεωρούνται «παιδιά ενός κατώτερου θεού».

4. Οι μαθητές όχι μόνο δεν αγαπούν το σχολείο, αλλά το απεχθάνονται. Ερευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου δείχνει ότι οι μαθητές αισθάνονται από αδιαφορία έως απέχθεια για το σχολείο.

5. Δημιουργήθηκε ένα λύκειο προπαρασκευαστικό για την ανώτατη εκπαίδευση, αλλά υποβαθμίστηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε να περάσει ο ρόλος της προπαρασκευής στο φροντιστήριο.

6. Η παιδεία αποτελεί πεδίο συγκρούσεων, και όχι συγκλίσεων, στο χώρο της πολιτικής.

7. Οι εκπαιδευτικές ανισότητες στα σχολεία. Η ενισχυτική διδασκαλία, αν και δημιουργήθηκε με καλές προθέσεις, απέτυχε.

8. Η υποχρηματοδότηση της παιδείας.

9. Η κοινωνία απαξιώνει, υποτιμά και δεν εμπιστεύεται τον εκπαιδευτικό. Σε άλλα εκπαιδευτικά συστήματα, όταν ο Γερμανός καθηγητής βαθμολογήσει το παιδί με τέσσερα, θεωρείται αδιανόητο να διαμαρτυρηθεί ο γονιός.

Αναφερόμενος στα θετικά της ελληνικής εκπαίδευσης, ο κ. Μπαμπινιώτης τόνισε ότι υπάρχουν «νησίδες» δασκάλων, αφοσιωμένων και ικανών, που εργάζονται στα δημόσια σχολεία. «Εχουμε μία κοινωνία η οποία εκτιμά την εκπαίδευση και υπερεκτιμά την ανώτατη εκπαίδευση», πρόσθεσε ο κ. Μπαμπινιώτης.

«Επίσης, έχουμε μία σχετική επάρκεια. Η ελληνική εκπαίδευση έχει ένα θεωρητικό χαρακτήρα, αλλά φαίνεται ότι αυτά που δίνουν τελικά στους Ελληνες μαθητές το επίσημο σχολείο και η υποστηρικτική εκπαίδευση τους κάνουν έτοιμους να σταθούν καλά και στο εξωτερικό», συμπλήρωσε ο ίδιος.

Ηλεκτρονικό βιβλίο και αναλυτικά προγράμματα

Το πάγιο αίτημα της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας για δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή έπεσε στο… τραπέζι του διαλόγου, αν και δεν έχουν ληφθεί ακόμη τελικές αποφάσεις. Για το ολοήμερο σχολείο εξετάζεται η πρόταση ένταξης μίας πολιτιστικής ζώνης, ώστε όλα τα παιδιά να έχουν την ευκαιρία να διαβάσουν λογοτεχνία, να ασχοληθούν με το θέατρο, τα εικαστικά και τη μουσική.

Η παραδοσιακή μέθοδος διδασκαλίας μπορεί να αντικατασταθεί από την ομαδοσυνεργατική, ώστε μέσα από τη συμμετοχή του μαθητή σε ομάδες εργασίας να αλλάξει η σχέση του με το σχολείο και τον εκπαιδευτικό.

Το εναλλακτικό, ηλεκτρονικό βιβλίο έχει μπει για τα καλά στη συζήτηση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι προωθείται η κατάργηση των συμβατικών βιβλίων. Η πιθανή πρόταση ενδέχεται να περιλαμβάνει το συνδυασμό των δύο, ώστε να ενεργοποιηθεί η κριτική σκέψη και η συνθετική ικανότητα του μαθητή. Ο ρόλος της βιβλιοθήκης και του εργαστηρίου Η/Υ σε κάθε σχολείο θα είναι καθοριστικός προς την κατεύθυνση της πολλαπλής πρόσβασης στη γνώση.

Στην… καρδιά των προτεινόμενων μεταβολών βρίσκονται τα νέα αναλυτικά προγράμματα σε όλες τις βαθμίδες, τα οποία θα καθορίζουν μορφωτικούς στόχους και δε θα είναι «φορτωμένα».

Ειδικά το σημερινό λύκειο, όπως τόνισε ο κ. Μπαμπινιώτης, έχει μετατραπεί σε ένα «μικρό πανεπιστήμιο», λόγω του όγκου της ύλης, ενώ οι διδάσκοντες παραμένουν «γαντζωμένοι» στο αναλυτικό πρόγραμμα. Παράλληλα, η μείωση της ύλης κρίνεται απαραίτητη, ενώ δεν προβλέπεται συρρίκνωση του αριθμού των μαθημάτων. Ισως να επιχειρηθεί μία ομαδοποίηση της ύλης, αλλά και αυτό θα γίνει αντικείμενο διαλόγου.

Στο πλαίσιο των προτάσεων για την αξιολόγηση και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, εξετάζεται και το ενδεχόμενο οι φοιτητές των «καθηγητικών σχολών» να παρακολουθούν, στη διάρκεια των σπουδών τους ή μετά τη λήψη του πτυχίου τους, πρόγραμμα μαθημάτων και πρακτικών ασκήσεων, ώστε να είναι έτοιμοι να μπουν στις τάξεις.

Περιφερειακά τεστ και αλγόριθμος στο λύκειο

Η πράξη έδειξε ότι το προπαρασκευαστικό λύκειο δεν πέτυχε και το Συμβούλιο εξετάζει, μεταξύ άλλων, ένα νέο τύπο γενικού λυκείου που θα έχει μορφωτικό χαρακτήρα. Θα παρέχει μορφωτικές ικανότητες, δεξιότητες, καλλιέργεια, γνώσεις, ευθύνη και συνείδηση πολίτη, ώστε ο κάτοχος απολυτηρίου να μπορεί να σταθεί στην κοινωνία και να εργαστεί. Παράλληλα, θα αφήνει περιθώρια επιλογών, για να μπορεί ο έφηβος να διαμορφώσει άποψη για την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει. Ο προβληματισμός εστιάζεται στο σύστημα εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση, το οποίο θα περιλαμβάνει εξετάσεις μετά το λύκειο. Η ελεύθερη πρόσβαση, σύμφωνα με τον κ. Μπαμπινιώτη, προϋποθέτει μία αξιόπιστη εκπαίδευση και μικρό αριθμό υποψηφίων, αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα.

Ο δρόμος για τα ΑΕΙ – ΤΕΙ

Για όσους επιλέξουν να ακολουθήσουν το δρόμο προς τα πανεπιστήμια φαίνεται ότι στην τελική βαθμολογία θα παίξουν ρόλο και οι επιδόσεις τους στις τρεις τάξεις του λυκείου, ενώ προς το παρόν προκρίνεται και η λύση των περιφερειακών τεστ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα διενεργούνται εξετάσεις, σε περιφερειακό επίπεδο, με την εμπλοκή των εκπαιδευτικών.

Οπως εξήγησε ο κ. Μπαμπινιώτης, σε άλλες χώρες υπάρχουν ένας εθνικός εξεταστικός φορέας και εκπαιδευτικοί που ασχολούνται μόνο με αυτό. Μέσα από μία «τράπεζα» αντλούνται θέματα και ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών. «Ομως, θέλουμε και τη βαθμολογία του δασκάλου, διότι αυτός βλέπει το μαθητή», πρόσθεσε ο ίδιος. Εάν παρατηρηθεί αισθητά μικρότερη βαθμολογία στο τεστ σε σχέση με αυτή του εκπαιδευτικού, τότε… επιστρατεύεται ένας αλγόριθμος για τη μείωση της διαφοράς.

Μέσα στις κεντρικές προτεραιότητες, στο πεδίο πάντα του σχεδιασμού, εντάσσεται και η αναβάθμιση της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, προκειμένου να στραφεί σε αυτήν ένα σημαντικό κομμάτι του μαθητικού δυναμικού.

Ο ρόλος των φροντιστών στο νέο σύστημα

Στη διάρκεια του συνεδρίου τέθηκε, μεταξύ άλλων, και το αίτημα των φροντιστών να χορηγείται επίδομα από την Πολιτεία στην ελληνική οικογένεια, προκειμένου να το διαθέσει, όπως η ίδια επιθυμεί, για την εκπαιδευτική στήριξη των παιδιών.

Οταν ρωτήθηκε ο κ. Μπαμπινιώτης για το ρόλο των φροντιστηρίων στο νέο σύστημα, απάντησε: «Ολα είναι υπό συζήτηση. Ενας χώρος στον οποίο μπορεί ίσως να προσφέρει το φροντιστήριο, αν το κράτος δεν καταφέρει να το καλύψει, είναι να βοηθήσει στην άμβλυνση εκπαιδευτικών ανισοτήτων. Ομως, αυτό είναι υποχρέωση του κράτους. Και μόνο αν αυτό δεν μπορεί να γίνει, εκεί μπορεί να παίξει έναν κοινωνικό ρόλο η συμπληρωματική υποβοηθητική εκπαίδευση. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι και αυτούς θα τους μελετήσει η Πολιτεία».

Από την πλευρά του ο κ. Πανάρετος, μιλώντας για την εφαρμογή του συστήματος των «κουπονιών» (vouchers) στο εξωτερικό για την ενίσχυση των αδύναμων μαθητών, υποστήριξε ότι δεν έχει αποδειχθεί η αποτελεσματικότητά του.

Ο κ. Παπαδόπουλος, στη διάρκεια της εισήγησής του, χαρακτήρισε επιβεβλημένες τις αλλαγές σε όλους τους κύκλους σπουδών, ενώ έθεσε το ερώτημα εάν «εν τέλει η ποιοτική βελτίωση των χαρακτηριστικών του λυκείου είναι το κλειδί για την αναβάθμισή του».

Την καταφατική απάντηση του κ. Μπαμπινιώτη εισέπραξαν το Σάββατο οι φροντιστές, όταν ζήτησαν να ενταχθούν και οι ίδιοι στα προτεινόμενα προγράμματα επιμόρφωσης.